Gospodarka

Prawie 40% krajów zawiesiło reguły fiskalne! Podczas kryzysu finansowego było to 5%

Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) poddał analizie sytuację finansów publicznych w okresie kryzysu pandemicznego. Jak się okazuje, prawie 40 proc. krajów zawiesiło reguły fiskalne. Dla porównania w czasie światowego kryzysu finansowego było to zaledwie 5 proc. krajów. Czego to dowodzi? Polityki fiskalna zyskuje na znaczenie, a rządy [oby chwilowo] na bok odstawiły limity zadłużenia.

Polityka fiskalna zyskuje na znaczeniu. Zmiany w polityce mix?

Zgodnie z teorią makroekonomii policy mix to kombinacja polityki monetarnej (prowadzonej przez BC) oraz polityki fiskalnej (prowadzonej przez rząd). Obie polityki mają za zadanie oddziaływać na koniunkturę w przypadku jej wahań w ten sposób, aby wzajemnie nie ograniczać oddziaływania swoich mechanizmów czy też narzędzi na sferę realną gospodarki.

Zobacz także: Zadłużenie Argentyny – kraj w końcu osiągnął porozumienie z MFW

Dotychczas, jak choćby w czasie światowego kryzysu finansowego w 2008 roku to polityka monetarna miała zdecydowanie bardziej dominującą rolę — głównie poprzez politykę stóp procentowych. O ile w obecnych uwarunkowaniach gospodarczych, polityka pieniężna wciąż odgrywa istotną rolę, tak jednak kryzys pandemiczny uaktywnił mechanizmy polityki fiskalnej, które zyskują na znaczeniu w relacji policy mix. 

Rola polityki fiskalnej była drugorzędna i ograniczona głównie do tzw. automatycznych stabilizatorów koniunktury – np. zasiłków dla bezrobotnych i progresywnych podatków dochodowych. Dopiero kryzys pandemiczny skłonił państwa, działające w warunkach historycznie niskich stóp procentowych, do jednoznacznego postawienia pakietów fiskalnych w centrum odbudowy gospodarek – mówi dr hab. Krzysztof Marczewski, doradca w zespole makroekonomii Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

Zobacz także: Kryzys w Czadzie: MFW przygotował plan restrukturyzacji długu

Odchylenia od limitów fiskalnych

Niezbędne działania fiskalne, które uruchomiły rządy na całym świecie, aby zwalczyć kryzys gospodarczy wywołany pandemią, spowodowały odchylenia od reguł fiskalnych. Jak wskazuje Polski Instytut Ekonomiczny (PIE), pod koniec 2021 roku aż 7 krajów członkowskich UE miało dług publiczny powyżej 100 proc. PKB. Mimo że zgodnie z Traktatem z Maastricht limit dotyczący zadłużenia wynosi 60 proc. PKB.

Badania MFW dowodzą, że reguły fiskalne zostały uelastycznione na całym świecie. Aż 40 proc. krajów zawiesiło ramy fiskalne. Na przykład UE, Jamajka, Paragwaj czy Wielka Brytania. W czasie światowego kryzysu finansowego było to zaledwie 5 proc. gospodarek.

Reguły fiskalne podczas pandemii.

Jak wskazuje MFW, ok. 90 proc. krajów w 2020 roku miało deficyty większe aniżeli w przepisach fiskalnych — średnio o ok. 4 proc. PKB. Natomiast dług publiczny był powyżej limitu w ponad połowie krajów, gdzie obowiązują reguły fiskalne. W gospodarkach rozwiniętych limit fiskalny dotyczący długu publicznego przekroczony został o średnio ok. 50 proc. PKB. Natomiast na rynkach wschodzących i w gospodarkach rozwijających się średnio o ok. 25 proc. PKB.

Odchylenia od limitów fiskalnych

Zobacz także: Podatek estoński w Polsce

Reguły fiskalne. Przestają mieć znaczenie?

MFW podkreśla, że przed rządami kluczowy okres, w którym należy powrócić do przestrzegania ram fiskalnych. Istotna jest wiarygodność prowadzonej polityki, która może być osiągnięta przez kierowanie się odgórnymi zasadami. Bowiem dowody empiryczne sugerują, że odstępstwa od przestrzegania limitu deficytu oraz zadłużenia oznaczają wyższe koszty finansów publicznych (np. koszty obsługi długu).

Dowody empiryczne wskazują, że odstępstwa od limitów deficytu wiążą się z wyższymi kosztami finansowania. Wiarygodna transformacja pomaga ograniczyć koszty finansów publicznych – wskazuje MFW

Jednocześnie fundusz dodaje:

Odstępstwa od zasad – zwłaszcza dotyczących limitu zadłużenia – są trudne do odwrócenia

Wydaje się jednak, że reguły fiskalne przestają mieć znaczenie. Niskie koszty obsługi długu implikują chętny stosunek rządów do tzw. rolowania zadłużenia i stymulacji fiskalnej. W relacji policy mix zwiększenie się roli polityki fiskalnej może nie być tylko chwilowym uwarunkowaniem. Jak wskazują pracownicy PIE:

Obecnie polityka fiskalna nie ma służyć już wyłącznie przywracaniu równowagi w gospodarce, lecz ma pozostać ekspansywna także po wyjściu z kryzysu

 

Salwador: MFW wzywa władze do usunięcia Bitcoina jako nowego środka płatniczego

Wszelkie prawa do treści zastrzeżone.

Gabriel Chrostowski

Analityk makroekonomiczny, w wolnych chwilach uprawiający piłkę nożną oraz biegi krótko- i długodystansowe

Polecane artykuły

Back to top button

Adblock Detected

Please consider supporting us by disabling your ad blocker