Azja i OceaniaGospodarka

Bangladesz zmniejszył ubóstwo i poprawił dobrobyt, ale przed nim jeszcze wiele reform

Niniejszy tekst jest o rozwoju społeczno-gospodarczym Bangladeszu, państwie położonym w Azji Południowej nad Zatoką Bengalską, graniczącym od zachodu, północy i wschodu z Indiami, natomiast od południowego wschodu z Mjanmą. Kraj ten przeszedł bowiem drogę dynamicznego i stabilnego wzrostu, co wyrwało ponad jedną trzecią społeczeństwa z biedy w ciągu trzech dekad. Ile wynosi PKB per capita w tym kraju? Jakie są warunki życia? Na czym opiera się gospodarka kraju? Z jakimi problemami społeczno-ekonomicznymi mierzy się ta azjatycka gospodarka? 

Wysoki i stabilny wzrost poprawił dobrobyt w Bangladeszu

Bangladesz to stosunkowo młode państwo, które pełną niepodległość uzyskało 26 marca 1971 roku. Kraj ten należy do grupy Next Eleven składającej się z gospodarek, które według banku inwestycyjnego Goldman Sachs staną się jednymi z największych w XXI wieku wraz z BRICS. Bangladesz będąc jednym z najbiedniejszych krajów świata w chwili uzyskania niepodległości, w 2015 roku osiągnął status kraju o średnio-niskim dochodzie (ang. lower-middle income), a w 2026 r. opuści listę państw najsłabiej rozwiniętych (LDC).

Jak wskazuje Bank Światowy, model wzrostu gospodarczego kraju w ostatnich dwóch dekadach oparty był o solidną dywidendę demograficzną (wzrost populacji ze 122 mln w 2001 r. do prawie 170 mln w 2022 r.), wysoki eksport gotowej odzieży, prężny napływ przekazów pieniężnych od bangladeskiej, pracującej diaspory (ta liczy aż 13 mln i rocznie wysyła ok. 22 mld dolarów do kraju), a także stabilne warunki makroekonomiczne. Wzrost gospodarczy na mieszkańca mimo dynamicznego wzrostu populacji w latach 1997-2021 oscylował w okolicach ok. 3 proc. na początku XXI wieku i ok. 5-7 proc. w minionej dekadzie. Co rzuca się w oczy to fakt, że Bangladesz uniknął recesji w 2009 r. i w 2020 r., gdy świat stanął w obliczu głębokiego kryzysu gospodarczego.

Stabilny i wysoki wzrost pozwolił obniżyć stopę ubóstwa z 41,9 proc. w 1991 roku do 10,4 proc. w 2022 roku (według międzynarodowej granicy ubóstwa wynoszącej 2,15 USD dochodu do dyspozycji dziennie przy parytecie siły nabywczej z 2017 roku). Natomiast PKB per capita (PPP, stałe dolary międzynarodowe z 2017 r.) wzrósł blisko 3-krotnie w ostatnich 25 latach. Poprawiły się także inne wskaźniki rozwoju społeczno-gospodarczego.

Oczekiwana długość życia w chwili urodzenia wzrosła z 61,4 lat w 1997 r. do 72 lat w 2020 r. Z dostępu do energii elektrycznej może cieszyć się obecnie 100 proc. społeczeństwa, podczas gdy pod koniec ubiegłego stulecia było to zaledwie 22,4 proc. populacji.

Na postęp społeczny wskazuje również spadający współczynnik umieralności niemowląt, tj. liczba zgonów niemowląt (dzieci w wieku 0-1 roku) w danym przedziale czasowym przypadająca na 1000 urodzeń żywych. Wskaźnik ten zmniejszył się ze skrajnie wysokiego poziomu 73,7 w 1997 r. do 22,9 w 2021 r. To zasługa między innymi wzrostu wykwalifikowanej siły roboczej w systemie ochrony zdrowia. Poród wspomagany przez wysoko wykwalifikowane położne wzrósł z 13 proc. w 2001 r. do 31,3 proc. w 2020 r.  Wskaźnik zgonów dla ogółu społeczeństwa (liczba zgonów występujących w ciągu roku na 1000 osób) spadł zaś z 8,6 do 5,8 w latach 1997-2020.

Bangladesz osiągnął również postęp w sferze edukacji. W 2020 roku wskaźnik skolaryzacji netto osiągnął ponad 97 proc. na poziomie szkół podstawowych i 71 proc. na poziomie szkół średnich. Choć, jak wskazuje Bank Światowy, w wyniku pandemii duża liczba uczniów porzuciła naukę.

Prawie połowa ludności pracuje w rolnictwie

Rolnictwo jest ważnym sektorem gospodarki Bangladeszu z udziałem w PKB na poziomie 12,9 proc., natomiast w zatrudnieniu na poziomie blisko 50 proc. W rezultacie dobrobyt tamtejszej ludności jest silnie uzależniony od koniunktury w rolnictwie. To zaś w obliczu wielu klęsk żywiołowych naraża gospodarstwa domowe na deprecjację dobrobytu, brak bezpieczeństwa żywnościowego i ubóstwo. W połowie 2022 r. kilkadziesiąt osób zginęło na skutek uderzeń piorunów i osuwisk. Bank Światowy musiał zareagować, ofiarując wsparcie ok. 500 tys. gospodarstwom domowym.

Warto jednak zaznaczyć, że rolnictwo jest ważnym determinantem zmniejszania ubóstwa. Na przykład, w latach 2005-2010 sektor ten odpowiadał za 69 proc. całkowitej redukcji stopy ubóstwa w Bangladeszu. Jednocześnie, kraj jest samowystarczalny pod względem żywnościowym, dzięki dużej roli rolnictwa w gospodarce.

Rola przemysłu w ostatnich latach wzrosła, podczas gdy usług zmalała. Przemysł w 2015 r. stanowił 28,9 proc. PKB, natomiast obecnie jest to ponad 33 proc. Udział usług w PKB spadł z 53,7 proc. w 2015 r. do ok. 51,3 proc. w 2021 r. Ważnym czynnikiem wzrostu produkcji przemysłowej jest dynamiczny rozwój odzieży gotowej, która jest głównym towarem eksportowym kraju. Ponadto wiele miejsc pracy, zwłaszcza dla kobiet, powstało dzięki dynamicznemu rozwojowi tego działu.

Zobacz także: Bangladesz chce odszkodowania za zniszczenie statku przez Rosjan

Kraj musi zmierzyć się z problemami makroekonomicznymi i przejść reformy strukturalne

Bangladesz mierzy się obecnie z problemami natury makroekonomicznej, które są typowe dla krajów rozwijających się i rynków wschodzących w mającej miejsce erze niestabilności. Inflacja wynosi 8,4 proc., natomiast deficyt obrotów bieżących powiększył się do 4,0 proc. PKB w 2022 roku w wyniku wzrostu wartości importu o 35,5 proc. i jednocześnie spadku oficjalnych przekazów pieniężnych o 15,1 proc. Dodatkowo władze mają ograniczone pole manewru wspierania najbardziej narażonych gospodarstw domowych (najbiedniejszy decyl wydaje aż 2/3 dochodu na silnie drożejące żywność i usługi komunalne), ponieważ dochody podatkowe w Bangladeszu należą do jednych z najniższych na świecie i wynoszą ok. 7,6 proc. PKB. To efekt słabych instytucji, które mają ogromny problem ze ściągalnością podatków.

Pandemia doprowadziła zaś do pogłębienia nierówności ekonomicznych pomiędzy wschodnim i zachodnim Bangladeszem, natomiast zaostrzenie globalnych i krajowych warunków finansowych podwyższyło współczynnik niewypłacalności do 11,8 proc. pod koniec 2022 r. Wzrosły także kredyty zagrożone z 7,9 proc. w 2021 r. do 8,2 proc. w grudniu 2022 r.

Bangladesz musi poddać się reformom strukturalnym, aby uniezależnić się od eksportu odzieży gotowej, która stanowi ponad 80 proc. eksportu i jest głównym motorem napędzającym wzrost gospodarczy. Warto zaznaczyć, że model wzrostu oparty o niskie koszty pracy powoli wygasa także w Bangladeszu, a wyjście ze statusu LDC sprawi, że kraj nie będzie mógł korzystać z preferencyjnych pożyczek. Ponadto Bangladesz w ogromnym stopniu bazuje na przekazach pieniężnych, których fluktuacje prowadzą do gwałtownych deficytów na rachunku obrotów bieżących. Nie można zapominać również o złych warunkach pracy. Kraj ten zaliczany jest do jednych z najniebezpieczniejszych z perspektywy pracownika. Przed tym wschodzącym tygrysem jeszcze długa droga, aby osiągnąć status kraju rozwiniętego jak Korea Południowa.

Jednorazowy zastrzyk kapitału pozwalał na zmniejszenie ubóstwa w Bangladeszu [BADANIE]

Wszelkie prawa do treści zastrzeżone.

Gabriel Chrostowski

Analityk makroekonomiczny, w wolnych chwilach uprawiający piłkę nożną oraz biegi krótko- i długodystansowe

Polecane artykuły

Back to top button

Adblock Detected

Please consider supporting us by disabling your ad blocker