FinansePolska

Polscy naukowcy stwierdzają, że podatek PIT dla bogatych powinien być wyższy

Badanie polskich ekonomistów przedstawia niezbędny kierunek reform. System podatkowy w Polsce powinien być bardziej progresywny, co oznacza, że krańcowe opodatkowanie dla osób o wysokich dochodach powinno wzrosnąć.

Ekonomiści Maciej Dudek, Paweł Dudek i Konrad Walczyk w badaniu Optimal Labour Income Taxation in Poland: The Case of High-Income Earners oszacowali, że krańcowe opodatkowanie osób o wyższych dochodach powinno być w Polsce zdecydowanie wyższe. Innymi słowy, należałoby podnieść podatek PIT dla osób o wyższych dochodach. 

System podatkowy w Polsce jest regresywny czy progresywny?

System podatkowy jest od lat tematem szerokich dyskusji akademickich. Mimo że konsensus tychże dyskusji wydaje się jasny, tzn. dobry system podatkowy to taki, który jest progresywny (efektywna stopa podatkowa rośnie wraz ze wzrostem dochodów), to wciąż w wielu krajach biedniejsze gospodarstwa domowe obciążone są realnie większym bądź równym opodatkowaniem w stosunku do bogatszych gospodarstw domowych. Zwłaszcza jeżeli weźmie się pod uwagę podatki pośrednie (np. VAT).

W Polsce system podatkowy (bez uwzględnienia podatków pośrednich) jest regresywny, ponieważ obciążenie podatkowo-składkowe jako udział podatków i składek w dochodzie brutto dla osób najmniej zarabiających jest bardzo wysoki i wraz ze wzrostem dochodów gwałtownie spada. Obciążenie wynagrodzenia brutto dochodzi do 60 proc. wśród najbiedniejszych, podczas gdy wśród najbogatszych maleje do ok. 20-30 proc. Na tle krajów rozwiniętych jest to ewenement.

Źródło: Chrostek P., Klejdysz J., Skawiński M. (2022): Wybrane aspekty systemu podatkowo-składkowego na podstawie danych administracyjnych 2018, Ministerstwo Finansów, Opracowania i Analizy

Jak można przeczytać w tekście na naszym portalu System podatkowo-składkowy w Polsce zwiększa nierówności dochodowe:

Miesięczny dochód na poziomie ok. 21 tys. zł netto pozwalał znaleźć się wśród 1% podatników o najwyższych dochodach. Udział dochodów tej grupy podatników w całkowitym dochodzie podatników stanowi 14,6% przed opodatkowaniem i oskładkowaniem (brutto) oraz 16,8% po opodatkowaniu i oskładkowaniu (netto): wzrost o 2,2 pkt proc. Dla górnego decyla (10% najbogatszych) udział ten stanowi 19,3% (brutto) i 21,7% (netto): wzrost o 2,4 pkt proc., natomiast dla 50% najbogatszych jest to kolejno 82,9% i 83,3%: wzrost o 0,4 pkt proc. System podatkowo-składkowy w Polsce silniej zwiększa więc udział górnego percentyla (1% najbogatszych) i decyla (10% najbogatszych) w dochodach, niż udział 50% „najbogatszych” (mediana). Wniosek? System podatkowo-składkowy w Polsce zwiększa nierówności.

Analiza Ministerstwa Finansów, na którą się powołujemy, dotyczy danych z 2018 roku. Reforma podatkowa w ramach Polskiego Ładu zmniejszyła najpewniej regresywność systemu podatkowo-składkowego. Podwyższenie kwoty wolnej od podatku oraz obniżenie podatku PIT w pierwszym progu miały bowiem charakter progresywny, niemniej nie rozwiązały problemu. Najbardziej poszkodowane osoby to wciąż najbiedniejsi podatnicy.

Należy podwyższyć podatki dla bogatych?

Jednym z mechanizmów zwiększających progresywność systemu podatkowego jest wzrost krańcowej stopy podatkowej wraz ze wzrostem dochodu, tzn. kwota, o jaką zwiększa się wielkość podatku wraz ze wzrostem dochodu o jednostkę. W Polsce krańcowa stopa podatkowa wynosi 32 proc. Po przekroczeniu dochodu brutto na poziomie 120 tys. zł podatek PIT wynosi 12 proc. do 120 tys. zł. i 32 proc. od nadwyżki ponad 120 tys. zł.

Ekonomiści Maciej Dudek, Paweł Dudek i Konrad Walczyk w badaniu Optimal Labour Income Taxation in Poland: The Case of High-Income Earners sugerują, że krańcowa stopa podatkowa powinna w Polsce przekraczać 60 proc. dla wysokich dochodów (wykres poniżej). Jak stwierdzają polscy naukowcy:

[…] istnieje pole do poprawy efektywności systemu wynagrodzenia w Polsce poprzez podwyższenie krańcowej stopy podatku dla osób o najwyższych dochodach.

Ekonomiści argumentują, że obecne stawki podatkowe mogą prowadzić do ogromnych strat socjalnych i mogą zagrażać efektywności. Jest to zgodne, z tym co pisałem wcześniej. System podatkowo-składowy w Polsce jest tak skonstruowany, że najbardziej obciąża najmniej zarabiających, podczas gdy faworyzuje najbogatszych. Reforma zakładająca wzrost stawki podatkowej na wyższych poziomach dochodu wraz z obniżeniem efektywnego opodatkowania na samym dole rozkładu dochodów doprowadziłaby do znacznego zwiększenia progresji systemu podatkowego.

Nasze ustalenia sugerują, że reforma podatkowa oparta na teorii optymalnego opodatkowania byłaby korzystna w Polsce, ponieważ pomogłaby zwiększyć dobrobyt, umożliwiając bardziej satysfakcjonujący kompromis między efektywnością a sprawiedliwością – wskazują autorzy badania

Oczywiście, wprowadzenie tak wysokich krańcowych stóp podatkowych mogłoby być politycznie niewykonalne (np. trudno sobie wyobrazić stawkę 60 proc. podatku PIT dla II progu). Ponadto szacunki autorów badania ograniczają się wyłącznie do wysokich dochodów z umowy o pracę i osób rozliczających się samotnie.

Niemniej, badanie przedstawia niezbędny kierunek reform. System podatkowy w Polsce powinien być bardziej progresywny, co oznacza, że krańcowe opodatkowanie dla osób o wysokich dochodach powinno wzrosnąć.

Wszelkie prawa do treści zastrzeżone.

Gabriel Chrostowski

Analityk makroekonomiczny, w wolnych chwilach uprawiający piłkę nożną oraz biegi krótko- i długodystansowe

Polecane artykuły

Back to top button

Adblock Detected

Please consider supporting us by disabling your ad blocker