Masowe szczepienia w firmach trwają już od 10 maja. W tym czasie wiele korporacji zachęca swoich pracowników różnymi benefitami, a także wsparcie pieniężne. Kwoty osiągają pułap 1000 zł za zaszczepienie się. Mimo to z dnia na dzień spada chęć zaszczepienia się wśród pracowników, na co wśród pracodawców nie ma zgody. Czy można stracić pracę przez brak zaszczepienia na COVID-19?
Rozwiązanie umowy przez brak chęci do zaszczepienia się przeciwko COVID-19?
Na rynku pracy pojawiają się pierwsze informacje o rozwiązania umów przez brak chęci do zaszczepienia się przeciwko COVID-19. Jak informuje portal prawo.pl, decyzja pracodawców jest podyktowana kalkulowaniem potencjalnych szkód. Pracownik, który się nie zaszczepi, może bowiem wywołać kolejne koszta pracodawcy. Ponadto szczepienie ma być formą solidarności społecznej, dzięki której minimalizuje się zachorowania i zwiększa bezpieczeństwo w pracy.
Zobacz także: Szczepienia na COVID. Duży odsetek Polaków nie chce się szczepić
Niemniej jednak według danych ponad 30% uprawnionych do szczepienia, nie chce tego robić. Wynika to zarówno przez fakt istnienia teorii spiskowych, jak i NOP-ów, które bardzo rzadko się zdarzają. Tymczasem do prawników dochodzą pierwsze sprawy związane ze zwolnieniami dyscyplinarnymi, wynikającymi z braku chęci zaszczepienia się. Według kodeksu pracy – pracodawca nie może wymagać szczepienia, czy nawet informacji, że został zaszczepiony. Wynika to bowiem z danych o szczególnej wrażliwości, które mogą być przekazane tylko z własnej, nieprzymuszonej inicjatywy pracownika.
Jak przekonuje Katarzyna Siemankiewicz, ekspert ds. prawa pracy Pracodawców RP w rozmowie z portalem prawo.pl:
[…] katalog przepisów i zasad BHP nie przewiduje sytuacji, w których pracodawca mógłby wymagać od pracownika zaszczepienia się. Również rozporządzenie w sprawie zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników nie włącza szczepionki przeciw COVID-19 do tego katalogu. Dlatego też pracodawca, decydując się na rozwiązanie z pracownikiem umowy o pracę, z powodu niezaszczepienia się, podejmuje ryzykowne działanie. Szczepienia mają charakter dobrowolny, a pracodawcy nie zostali wyposażeni w instrumenty egzekwujące od pracownika poddanie się szczepieniu.
Czy można stracić pracę przez brak zaszczepienia? Jest pewien kruczek
Problemy z zaszczepieniem pracowników pojawiają się na całym świecie. Na przykład rząd w Serbii przekazuje 25 EUR każdej osobie, która się zaszczepi w ramach podziękowania za odpowiedzialne zachowanie. Z kolei słupska firma Fimal zaproponowała przekazanie 1000 zł dla każdego pracownika, który się zaszczepi. Dzięki tej informacji zdecydowało się ponad 72% pracowników.
Jak przekazuje radca prawny prof. dr hab. Arkadiusz Sobczyk:
Zawsze trzeba patrzeć na konkretną sytuację. Od ponad roku pracodawcy płacą za puste biura, a teraz coraz częściej mówi się, że mają też dodatkowo płacić pracownikom pracującym zdalnie czy choćby zapewniać im biurka. I to mimo tego, że mają świadomość – a są na to badania, iż ich praca jest często mniej efektywna, bo z doświadczenia wiadomo, że praca zespołowa jest bodźcem do większego zaangażowania. COVID-19 generuje po stronie pracodawców koszty, podobnie jak pracownicy, którzy nie chcą się zaszczepić w imię dobra wspólnego. – przekonuje ekspert. W ten sposób pracodawca nie tylko musi zastanawiać się, czy nakazać noszenie maseczek w zakładzie pracy albo, czy dezynfekować stoły. A wszystko przez pracowników, którzy nieszczepieni mogą zainfekować załogę, a za ich zwolnienie lekarskie i tak zapłaci pracodawca, czyli będzie musiał ponieść koszt, którego mógłby uniknąć, gdyby wszyscy pracownicy byli zaszczepieni.
Zobacz także: Szczepienia działają (a te wykresy to potwierdzają)
Eksperci zwracają uwagę, że pracownik, który nie zechce się zaszczepić, może według pracodawcy działać na szkodę firmy. I choć jak wspomniano wcześniej, nie ma obecnie zapisów w kodeksie pracy na ten temat, to istnieje ryzyko, że wiele firm może motywować decyzję o rozwiązaniu umowy z pracownikiem w taki sposób. Jak wskazuje mec. Grażyna Wódkiewicz z kancelarii Wódkiewicz & Sosnowska w rozmowie z Puls HR:
Aktualnie co najwyżej pracodawca może powoływać się na ogólne przepisy związane z ochroną zdrowia innych pracowników oraz zasadami BHP. Jeśli brak szczepienia jednego pracownika będzie uniemożliwiał funkcjonowanie całej firmie i jej działalności („pracownik zablokuje firmę”), to nie można wykluczyć tego, że taki pracownik otrzyma, zależne od sytuacji pracodawcy, polecenie służbowe.
Z tego powodu niektórzy pracodawcy udzielają dzień wolny w pracy, aby pracownik mógł się zaszczepić. Jednakże jak wyjaśnia mec. Kajetan Bartosiak, partner w kancelarii Baran Książek Bigaj w rozmowie z agencją Newseria:
Pracodawca może wprowadzić do regulaminu pracy zapis o obowiązkowych szczepieniach, ale on nie będzie zgodny z obowiązującymi przepisami, a w konsekwencji pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy. To powoduje narażenie na odpowiedzialność odszkodowawczą pracodawcy do wysokości trzykrotności wynagrodzenia. Natomiast jeżeli pracodawca podjąłby to ryzyko i wprowadziłby obowiązkowe szczepienia, to musi się liczyć z roszczeniami odszkodowawczymi na wypadek odczynów poszczepiennych i to niezależnie od skali tego zdarzenia dla pracownika.
Wszystko może się zmienić w przypadku, kiedy szczepienia na COVID-19 zostanie uznane jako szczepienie zalecane. Wówczas jak przekonuje Bartosiak „przy zakwalifikowaniu danej pracy jako narażonej na czynniki biologiczne będzie możliwe wprowadzenie takiego obowiązku„. W takim wypadku pracownik, który nie zdecyduje się na szczepienie, będzie mógł zostać zwolniony dyscyplinarnie i będzie musiał przystać na te warunki.
Jak wielu Polaków jest już odpornych na wirusa? Minister zdrowia ujawnia
