EuropaGospodarka

PKB per capita Włoch może zmniejszyć się nawet o 9,5 proc. przez zmiany klimatu

Włochy są krajem silnie narażonym na negatywne skutki zmian klimatycznych. Kraj, który od lat zmaga się ze stagnacją gospodarki i dobrobytu, musi stawić także czoła wyzwaniu klimatycznemu. W innym wypadku może dojść do pogłębienia problemów społeczno-ekonomicznych w kraju położonym na Półwyspie Apenińskim.

Projekt badawczy Banku Włoch The Effects of climate change on the Italian Economy przedstawia konsekwencje negatywnych zmian klimatycznych dla włoskiej gospodarki. Z analizy empirycznej wynika, że wzrost średniej temperatury o 1,5°C – co jest scenariuszem najbardziej prawdopodobnym – może spowodować utratę PKB per capita Włoch od 2,8 proc. do nawet 9,5 proc. do 2100 roku. 

Zmiana klimatu stanowi jedno z głównych wyzwań dla polityki gospodarczej na najbliższe dekady. Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) prognozuje, że do końca obecnego stulecia nawet trzy czwarte populacji światowej będzie narażona na negatywne zmiany klimatyczne stanowiące zagrożenie dla życia ludzkiego. Olivier Blanchard i Jean Tirole w dokumencie The major future economic challenges stwierdzają, że zmiana klimatu „będzie generować ogromne szkody gospodarcze, stanowić zagrożenie dla ekosystemów i różnorodności biologicznej, powodować niepokoje społeczne, prowokować migracje na szeroką skalę i budzić niechęć krajów biednych i średniozamożnych, które mogą wywołać wojny lub inne formy konfliktów”. Innymi słowy, negatywne zmiany klimatyczne wywołujące klęski żywiołowe są ogromnym zagrożeniem dla życia gospodarczego, a brak reakcji decydentów politycznych może doprowadzić do głębokiej deprecjacji dobrobytu.

Włochy są jednym z krajów najsilniej narażonych na negatywne zmiany klimatu

Dobrym przykładem jest gospodarka Włoch, która w niniejszym artykule będzie na świeczniku. Włochy są trzecią co do wielkości gospodarką UE pod względem nominalnego PKB (2,1 bln dolarów). Jednocześnie PKB per capita według parytetu siły nabywczej wynosi w tym kraju blisko 42 tys. dolarów, co sytuuje Włochów dopiero na 13. miejscu w UE pod względem zamożności.

Włochy będą krajem, który z racji na swoje położenie może być regionem najbardziej dotkniętym negatywnymi zmianami klimatu. Według Eurośródziemnomorskiego Centrum ds. Zmian Klimatu (Fundacja CMCC) obszar śródziemnomorski – na którym położone są Włochy – doświadczy o 20 proc. większego ocieplenia niż średnia dla świata. Prognozy wskazują, że wzrost średniej temperatury na terenie Półwyspu Apenińskiego wyniesie do 2°C w latach 2021-2050 w stosunku do lat 1981-2010. W rezultacie spodziewany jest wzrost częstotliwości ekstremalnych zjawisk klimatycznych.

Bank Włoch opublikował badanie pt. The Effects of climate change on the Italian Economy, którego autorami są specjaliści z dziedziny ekonomii, klimatologii i geologii. Celem badania było przedstawienie potencjalnych szkód społeczno-ekonomicznych wynikających z ocieplenia klimatu, a także przedstawienie pożądanych środków politycznych do przeciwdziałania temu zjawisku. W artykule przedstawimy najciekawsze wyniki i spostrzeżenia autorów.

Osuwiska i powodzie mogą występować na całym obszarze Włoch

Włochy są krajem silnie zagrożonym na negatywne zjawiska hydrogeologiczne. Jak wskazują autorzy badania gleby i skały w regionach górskich składają się ze słabego materiału, co czyni je podatnymi na osuwiska (przemieszczanie się mas ziemnych, mas skalnych i powierzchniowej zwietrzeliny). Natomiast tereny równinne narażone są na powodzie.

Poniższa mapa przedstawia obszary na terenie Włoch narażone na powodzie (lewy panel) i osuwiska (prawy panel). Ryzyko tego typu zjawisk istnieje w całym kraju, jednak bardziej narażony jest region północny. Co ciekawe, firmy zlokalizowane w obszarach dotkniętych osunięciami ziemi lub powodziami mają o 4,8 proc. wyższe prawdopodobieństwo wycofania się z rynku w porównaniu z obszarami, gdzie ryzyko takich zdarzeń jest niewielkie. Jednocześnie firmy, które funkcjonowały dalej po tego typu klęsce żywiołowej, notowały średnio o 4,2 proc. niższe przychody, a zatrudnienie było o 1,9 proc. mniejsze – w stosunku do scenariusza bez wystąpienia osuwisk lub powodzi.

Gminy dotknięte zagrożenie hydrogeologicznym w latach 2010-2018 (powodzie – lewy panel, osuwiska – prawy pandel). 

Źródło: Bank Włoch (2022). The effects of climate change on the Italian economy by Matteo Alpino, Luca Citino, Guido de Blasio and Federica Zeni

W XX wieku średnia roczna temperatura wzrosła we Włoszech o ok. 2°C. Autorzy oszacowali, że związek między średnią 10-letnią temperaturą a PKB per capita w latach 1871-2001 przybrał nieliniową zależność w formie kształtu odwróconej litery U. Początkowo wzrost temperatury prowadził do wzrostu PKB per capita, jednak z czasem ocieplenie negatywnie wpływało na dobrobyt. Bazując na tych ustaleniach, ekonomiści obliczyli, że wzrost średniej temperatury o 1,5°C – będący najbardziej prawdopodobnym scenariuszem – spowoduje utratę PKB per capita od 2,8 proc. do nawet 9,5 proc. do 2100 roku. To oznacza, że średni roczny wzrost będzie niższy o 0,04-0,13 pkt proc. do końca stulecia pod wpływem ocieplenia klimatu.

Wzrost temperatury w latach 1880-2020 jako odchylenie od średniej z lat 1990-1999

Źródło: Bank Włoch (2022). The effects of climate change on the Italian economy by Matteo Alpino, Luca Citino, Guido de Blasio and Federica Zeni

Zobacz także: Mity o gospodarce Włoch, czyli o „leniwym południowcu”

Wpływ klimatu na rolnictwo

Najbardziej poszkodowanym sektorem będzie rolnictwo. Podobnie jak w przypadku zależności między temperaturą a PKB, zależność między płodami rolnymi a temperaturą również przybiera kształt odwróconej litery U. Spójrzmy na poniższe wykresy przedstawiające oszacowane zależności między temperaturą a plonami winorośli (pierwszy wykres), pszenicy (drugi wykres) i kukurydzy (trzeci wykres). Korelacja jest dodatnia do określonego progu (ok. 32°C dla winorośli i ok. 28°C dla pszenicy i kukurydzy), po czym staje się ujemna. To oznacza, że do pewnego momentu wzrost temperatury pozytywnie wpływa na uprawę rolniczą, jednak następnie wpływ ten zaczyna być negatywny. Zważywszy na prognozy klimatyczne, do 2030 r. wpływ ten będzie nieujemny, jednak w następnych dekadach, będzie negatywny, co odbije się na spadku produkcji w rolnictwie.

Szacunkowa zależność między plonami winorośli a temperaturą

Szacunkowa zależność między plonami pszenicy a temperaturą

Szacunkowa zależność między plonami kukurydzy a temperaturą

Źródło: Bank Włoch (2022). The effects of climate change on the Italian economy by Matteo Alpino, Luca Citino, Guido de Blasio and Federica Zeni

Wpływ klimatu na turystykę

Turystyka odpowiada za wytwarzanie 12 proc. produktu krajowego brutto, co stanowi bardzo wysoki wynik na tle krajów rozwiniętych. Stagnacja lub kryzys w tym sektorze oznacza spowolnienie całej gospodarki, co pokazała pandemia COVID-19. Z badania Banku Włoch wynika, że turystyka także silnie ucierpi na skutek negatywnych zmian klimatycznych, zwłaszcza region górski. Zmniejszające się opady śniegu już odcisnęły piętno na wynikach finansowych w branży turystyki górskiej w latach 2001-2019. Według centralnej prognozy liczba pobytów na terenie Alp spadnie o 7 proc. do 2100 r. w wyniku zmniejszenia się ilości opadów śniegu o 40 proc. Eksperci wskazują, że sztuczny śnieg nie jest w stanie w pełni zaspokoić popytu na sporty zimowe (np. jazda na nartach).

Wpływ klimatu na kapitał ludzki

Autorzy w ramach omawianego projektu badawczego przeanalizowali wpływ temperatury na wyniki włoskich uczniów ze szkolnego testu. Co się okazuje? Badacze stwierdzili, że gdy temperatura przekraczała 30°C, uczniowie osiągali zdecydowanie gorsze wyniki, szczególnie z dziedzin ilościowych, takich jak matematyka. Jednocześnie tacy uczniowie są bardziej narażeni na zaburzenia psychospołeczne. Najsilniejszy efekt wystąpił wśród młodszych dzieci z klasy 2. i 5.

Szacunkowy wpływ temperatury na wyniku uczniów (lewy wykres – test werbalny, prawy wykres – test matematyczny)

Źródło: Bank Włoch (2022). The effects of climate change on the Italian economy by Matteo Alpino, Luca Citino, Guido de Blasio and Federica Zeni

Widzimy zatem, że Włochy są krajem silnie narażonym na negatywne skutki zmian klimatycznych. Kraj, który od lat zmaga się ze stagnacją gospodarki i dobrobytu, musi stawić także czoła wyzwaniu klimatycznemu. W innym wypadku może dojść do pogłębienia problemów społeczno-ekonomicznych w kraju położonym na Półwyspie Apenińskim.

Przeczytaj ten artykuł, a zrozumiesz dlaczego Włochy są pogrążone w głębokiej stagnacji

Wszelkie prawa do treści zastrzeżone.

Gabriel Chrostowski

Analityk makroekonomiczny, w wolnych chwilach uprawiający piłkę nożną oraz biegi krótko- i długodystansowe

Polecane artykuły

Back to top button

Adblock Detected

Please consider supporting us by disabling your ad blocker