W kwietniu 2021 roku Sejm miał przyjąć ustawę likwidującą OFE, zgodnie z jej treścią w dniu 1 czerwca 2021 roku miał się rozpocząć ostatni akt mający na celu definitywne zakończenie istnienia OFE w Polsce. Co warto zaznaczyć, według założeń projektu likwidacja OFE będzie polegała na przeniesieniu środków członków OFE domyślnie na IKE+ albo do ZUS. Niespodziewanie punkt ten spadł z porządku głosowań i zgodnie z informacjami przekazywanymi przez osoby z kręgów władzy w Sejmie nie ma obecnie większości, która miałaby zakończyć istnienie OFE. Zgodnie z ostatnimi informacjami, projekt powinien zostać poddany pod głosowanie na początku maja, co będzie wymagało zwołania dodatkowego posiedzenia Sejmu. Bowiem najbliższe posiedzenie jest planowane na 19-20 maja. To oznacza, że ustawa o ile zostanie w maju przyjęta przez Sejm, powinna wejść w życie z jednomiesięcznym bądź dwumiesięcznym opóźnieniem.
IKE+ czy ZUS, co wybrać?
Likwidacja OFE będzie polegała na przeniesieniu środków członków OFE domyślnie na IKE+ albo do ZUS (o ile członek OFE złoży w odpowiednim terminie wniosek o przeniesienie swoich środków do ZUS). Transfer do IKE+ będzie się wiązał z pomniejszeniem kapitału członka OFE o 15% Podatku Morawieckiego, czyli tzw. opłaty przekształceniowej. Zgodnie z treścią projektu ustawy środki wypłacane z IKE+ nie będą podlegały opodatkowaniu (o ile żaden z przyszłych rządów nie wprowadzi w przyszłości zmian w tym przepisie – 100% gwarancji nie możemy mieć). Obecnie tracimy albo część kapitału transferując środki na IKE+, albo dziedziczenie transferując środki do ZUS.
Zobacz także: Partycypacja w PPK miała wynieść 75%, a wynosi 24%
Co do zasady środki w ZUS nie będą podlegały dziedziczeniu, natomiast środki w IKE+ będą dziedziczone. Środki z IKE plus będzie można wypłacić jednorazowo lub ratalnie po osiągnięciu wieku emerytalnego, natomiast środki w ZUS będą częścią przyszłej emerytury i będą wypłacane dożywotnio.
Warto jeszcze podkreślić, że nie wiemy, w jakiej wysokości będzie PIT dla emerytów w przyszłości, może się okazać, że ta stawka będzie efektywnie niższa od 15% podatku Morawieckiego. Już dzisiaj część emerytów w związku z tym, że korzysta z wielu ulg, płaci niższy PIT np. 10% albo 14%.
Poza podjęciem jednorazowej decyzji w określonym czasie – zgodnie z projektem pomiędzy 1 czerwca a 2 sierpnia 2021 roku, członek OFE na etapie likwidacji OFE nie będzie miał żadnych innych działań związanych z tym procesem, podobnie jak pracodawca. Wszystkie zadania związane z likwidacją OFE będą powierzone instytucjom finansowym i organom państwa.
Zalety ZUS
- Podstawową zaletą jest brak podatku Morawieckiego na etapie transferu środków. Oznacza to, że cały zgromadzony w OFE kapitał trafi do ZUS. Dzięki temu całość środków będzie od razu waloryzowana w ZUS.
- Transfer środków do ZUS będzie korzystny dla kobiet, które na emeryturze żyją przeciętnie dłużej, niż wynika to z tablic życia GUS (te są tworzone dla obu płci). Mogą zatem więcej zyskać przechodząc do FUS. Średnio bowiem przez dłuższy czas będą otrzymywały świadczenie, do którego wyliczenia zostaną doliczone środki zgromadzone w OFE.
- Osoby, które mają problemy z długami powinny zdecydować się na przeniesienie swoich środków z OFE do ZUS bowiem środki na IKE+ nie są chronione przed komornikiem. To pozwoli ochronić kapitał przed wierzycielami.
- Zaletą transferu do ZUS jest dożywotnia emerytura, która w przyszłości być może nie będzie opodatkowana podatkiem dochodowym. Należy jednak pamiętać, że środki, które są wypłacane w ZUS, będą częścią emerytury. Nie zostaną wypłacone jednorazowo, tak jak ma to miejsce w IKE+. Korzyścią jest natomiast to, że są one wypłacane bezterminowo, co w dłuższej perspektywie będzie bardziej opłacalne dla tych osób.
Zalety IKE+
- Jest to dobre rozwiązanie dla mężczyzn, w przypadku których występuje większe prawdopodobieństwo niż w przypadku kobiet, że nie dożyją do emerytury. Oznacza to, że kapitał takiej osoby z IKE+ otrzymają jego spadkobiercy. Gdyby środki trafiły do ZUS to co do zasady nie będą podlegały dziedziczeniu.
- Podobnie IKE+ może być korzystne dla mężczyzn w wieku 18-45 lat gdzie prawdopodobieństwo wcześniejszego zgonu jest nawet 4 razy większe (~20%) niż dla kobiet (~5%). W stosunku do tej grupy dziedziczenie środków powinno być ważnym czynnikiem przy podejmowaniu decyzji o transferze środków z OFE.
- Osoby, które mają mało zgromadzonych środków w OFE oraz na koncie w ZUS powinny rozważyć transfer środków do IKE+. Mechanizm tzw. najniższej emerytury spowoduje dopłacenie ze środków FUS do wysokości najniższej emerytury po spełnieniu stażu pracy (20 lat kobiet i 25 lat mężczyzn). To pozwoli tym osobom uzupełnić emeryturę do minimalnego poziomu, a także pozostawić dodatkowych strumień środków na IKE+, które będzie można wypłacić po osiągnięciu wieku emerytalnego.
Należy podkreślić, że na dzień 7 maja 2021 roku prace nad ustawą likwidującą OFE nadal trwają i ostateczny kształt tej reformy może się różnić od tego co zostało opisane w treści artykułu.
Oskar Sobolewski – ekspert Instytutu Emerytalnego, prawnik w kancelarii Wojewódka i Wspólnicy
