Oszczędności Polaków są niczym nasze szanse na wygranie Euro – ujemne

Jak wynika z opublikowanych przez Eurostat danych, mimo wielu trudności europejskim gospodarstwom domowym udało się zaoszczędzić określone środki w 2022 roku. Jednakże od tej reguły są dwa wyjątki — Grecja oraz Polska. W tych dwóch państwach stopa oszczędności brutto gospodarstw domowych była ujemna. 

• 2022 rok był bardzo trudny dla europejskich gospodarstw domowych. Po raz pierwszy od dawna dochody mieszkańców państw UE spadły. 
• Mimo trudności spowodowanych kryzysem średnia stopa oszczędności brutto gospodarstw domowych w UE utrzymała się na przed pandemicznym poziomie. 
• Ze względu na relatywnie wysoką inflacją oraz historycznie niski poziom oszczędności w Polsce stopa oszczędności brutto gospodarstw domowych spadła poniżej 0. 

2022 rok był bardzo trudny dla Europejczyków. Kryzys gonił kryzys

2022 roku był bardzo trudnym rokiem dla gospodarstw domowych. Mimo upływu dwóch lat od wybuchu pandemii koronawirusa jej ekonomiczne skutki w postaci m.in. zerwanych łańcuchów dostaw czy niedoboru paliw nadal się utrzymywały. Co więcej, Rosjanie postanowili przeprowadzić inwazję na Ukrainę, podnosząc tym samym znacząco ceny żywności oraz surowców energetycznych, w szczególności gazu w uzależnionej od nich Europie.

Zobacz także: Co 3. Polak sfinansuje majówkę z oszczędności, a co 50. z… pożyczki!

Wszystko to doprowadziło do tego, że w 2022 roku realny, czyli skorygowany o wzrost cen, dochód rozporządzalny (dochód pomniejszony o podatki i składki) Europejczyków spadł. Jak widać na zamieszczonej poniżej grafice, zmniejszył się on o ok. 0,8 proc. Co warto zaznaczyć, ostatni raz spadł on mocniej w 2012 roku, czyli w momencie nałożenia się na siebie kryzysu strefy euro oraz globalnego kryzysu finansowego.

Stopa oszczędności gospodarstw domowych w UE osiągnęła dobry wynik

Mimo kryzysu gospodarczego, który silnie uderzył w portfele mieszkańców Starego Kontynentu, Europejczycy i tak nie przestali oszczędzać. Stopa oszczędności brutto gospodarstw domowych, czyli stosunek oszczędności do dochodu rozporządzalnego, wyniosła w 2022 roku 12,7 proc. Jest to wynik relatywnie dobry. Dla porównania średnia z lat 2004-2019 wyniosła ok. 12 proc. Z drugiej strony warto zauważyć, że w pandemicznych latach 2020-2021 była ona zdecydowanie wyższa. 

Zobacz także: Praca z domu średnio pozwala zatrudnionemu zaoszczędzić aż 72 minuty dziennie! [BADANIE]

Przeciętnie w państwach członkowskich stopa oszczędności brutto gospodarstw domowych wyniosła wówczas kolejno 18,47 proc. oraz 16,43 proc. Jednakże, co warto podkreślić, ich wysokość nie wynikła ze zwiększonej przezorności Europejczyków, a została niejako wymuszona. Zamknięcie gospodarek na całym świecie doprowadziło do tego, że wielu konsumentów po prostu nie miało jak wydać zarobionych przez nich pieniędzy.

Niemcy i Holendrzy oszczędzają najwięcej. Najmniej zaś Grecy oraz… Polacy

Przy czym, jak widać na zamieszczonym poniżej wykresie, mieszkańcom niektórym państw łatwiej przychodzi oszczędzanie niż innym. Na pierwszym miejscu pod względem stopy oszczędności brutto gospodarstw domowych w Unii Europejskiej znalazły się Niemcy z wynikiem na poziomie 19,9 proc. Tym samym naszemu zachodniemu sąsiadowi udało się ponownie wyprzedzić Holandię, która w zeszłym roku mogła się pochwalić najbardziej zaradnymi gospodarstwami domowymi, a w 2022 roku zanotowała stopę oszczędności brutto na poziomie 19,4 proc. 

Na drugim krańcu rankingu znalazły się zaś dwa państwa, gdzie analizowany wskaźnik okazała się ujemny. Oznacza to, że mieszkańcy tych państwo albo sięgnęli po środki zgromadzone w uprzednich latach, albo zadłużyli się po to, aby pokryć wydatki przekraczające ich dochody. Tymi dwoma państwami była Grecja ze stopą oszczędności gospodarstw domowych w wysokości -4 proc. oraz… Polska z wynikiem na poziomie -0,8 proc. 

Zobacz także: Pesa Bydgoszcz dostarczy 62 pociągi dla Rumunii za 3 mld złotych!

Dlaczego stopa oszczędności w Polsce była ujemna?

Dlaczego akurat nasz kraj znalazł się w tym gronie? Zgodnie z moją najlepszą wiedzą kwestia ta jeszcze nie została dokładnie przebadana, ale dane zdają się wskazywać na jedną teorię. Otóż Polacy nigdy nie byli dobrzy w oszczędzaniu. Z danych zaprezentowanych poniżej wynika, że średnio stopa oszczędności brutto gospodarstw domowych w Polsce w ciągu ostatnich osiemnastu lat była 2,5-krotnie niższa od średniej unijnej. Co więcej, nawet w 2020 roku wyniosła ona „jedynie” 11,28 proc. Jedynie w dwóch państwach członkowskich zanotowano wówczas niższy wynik (w Grecji oraz Serbii).

Przy czym, co warto zaznaczyć, brak nawyku odkładania pieniędzy na później sam z siebie najprawdopodobniej nie doprowadziłby do ujemnych oszczędności, gdyby nie został połączony z innym czynnikiem — inflacją. Ta w Polsce w 2021 roku osiągnęła rekordowy na tle Europy poziom. W grudniu we wspomnianym okresie wyniosła ona aż 8 proc. Pod względem tempa wzrostu cen uplasowaliśmy się na trzecim miejscu w UE zaraz za Estonią oraz Litwą. Przy czym co nawet ważniejsze, w kraju nad Wisłą zarobkom nie udało się dogonić inflacji. Podczas gdy UE jako całość doświadczyła niespotykanego od dekad wzrostu dochodów (wyniósł on aż 2,8 proc.), w Polsce w 2021 roku spadły one o ok. 0,2 proc., co nie zdarzyło się w żadnym państwie członkowskim. 

Zobacz także: Polska 20. gospodarką świata. G20 już za rogiem?

W wyniku kryzysu gospodarczego w 2021 roku, mimo dalszego obowiązywania wielu tarcz finansowych, stopa oszczędności brutto gospodarstw domowych gwałtownie się skurczyła. Wyniosła ona zaledwie 4,1 proc. Niższą zanotowano jedynie w Grecji! Z tego powodu, kiedy w 2022 roku wybuchł poważny kryzys, a inflacja w szczytowym momencie osiągnęła 17,5 proc. Polacy, którzy już rok wcześniej mieli poważne problemy ze zgromadzeniem odpowiednich środków na przyszłość, postanowili utrzymać swój obecny dobrobyt z wykorzystaniem pożyczek bądź uprzednio zaoszczędzonych środków. 

Eksperci nie dowierzają. Inflacja, wojna i kryzys, a ubóstwo w Polsce nie drgnęło?