Czy wojna w Ukrainie obudzi uśpiony patriotyzm w społeczeństwach zachodnich? [ANALIZA]
Z badania krajów reprezentujących 90 proc. populacji w okresie 1981-2012 wynika, że wraz ze zmianą kulturową opartą na rozwoju społeczeństw demokratycznych gotowość do poświęcenia własnego życia ustępowała miejscu rosnącej potrzebie korzystania z życia i przeżywania go na swój wybrany sposób. Tendencja ta szczególnie zauważalna była w Europie, gdzie w zasadzie od czasów II wojny światowej nie dochodziło do konfliktów zbrojnych. Niestety czasy pokoju się skończyły. Czy barbarzyński najazd Rosji na Ukrainę obudzi patriotyzm w społeczeństwach zachodnich?
Wartości pro-choice są odwrotnie skorelowane z poświęceniem życia dla kraju
W Europie Zachodniej zarówno poziom fizycznego, jak i ekonomicznego bezpieczeństwa wzrastał i zaspokajał coraz bardziej zróżnicowane potrzeby społeczne. Świat otwierał przed nami nowe możliwości samorealizacji i spełniania swoich marzeń opartych o pasję i zainteresowania. Jak wskazuje Polski Instytut Ekonomiczny, rozwój kulturowy społeczeństw zachodnich powodował zmianę poglądów w kierunku potrzeby demilitaryzacji oraz obniżania wydatków na obronność.
Nasze wartości na przełomie XX i XXI w. bazowały na metodzie pro-choice, czyli niczym nieograniczonym wyborem kierunku, w jakim chcemy podążać w naszym życiu, co jest odwrotnie skorelowane z poświęceniem życia dla kraju w warunkach wojny.
Ostatnie lata przynosiły niestety obawy o utrzymanie pokoju międzynarodowego między głównymi mocarstwami. Wojny gospodarcze mocarstw (USA vs Chiny) oraz konflikty zbrojne rozniecane przez rosyjskiego agresora (wojna w Gruzji i aneksja Krymu) spowodowały, że w niektórych krajach odsetek osób obawiających się wybuchu wojny był wyższy aniżeli osób, które takich obaw nie miały.
Poniższy wykres przedstawia skalę obaw danego społeczeństwa o zaangażowanie kraju w konflikt zbrojny. Badanie przeprowadzone zostało w okresie 2017-2020 przez World Values Survey, a więc po aneksji Krymu i przed atakiem Rosji na Ukrainę. Najbardziej zaniepokojonym społeczeństwem okazała się Armenia, gdzie na pytanie „W jakim stopniu obawiasz się możliwości wojny, w którą będzie zaangażowany Twój kraj?” 85,5 proc. ankietowanych odpowiedziało „w bardzo dużym stopniu”, natomiast 13,2 proc. „w dużym stopniu”.
Wykres 1. Skala obaw danego społeczeństwa o zaangażowanie kraju w wojnę (w proc.).
Źródło: PIE
Zobacz także: WEI: 66% Polaków deklaruje gotowość do obrony kraju!
Relatywnie wysoki odsetek uzyskano także wśród narodu ukraińskiego (odpowiednio 68,5 proc. i 23,8 proc.). Najmniej wybuchu wojny obawiali się Niemcy (32,4 proc. „w bardzo dużym stopniu i 27,6 proc. „w dużym stopniu”) oraz Chiny (odpowiednio 34 proc. i 29,6 proc.). Jak wskazuje PIE, w 2013 r. (przed aneksją Krymu) odsetek Niemców obawiających się wojny w mniejszym bądź większym stopniu był znacznie mniejszy i wynosił 25 proc., natomiast wśród narodu ukraińskiego 66,9 proc.
Zobacz także: Polska przygotowuje specjalny pociąg sanitarny dla rannych Ukraińców
Czy wojna w Ukrainie obudzi patriotyzm w społeczeństwach zachodnich?
W tych trudnych czasach wojny warto zastanowić się, czy jako społeczeństwo zachodnie odejdziemy od kulturowego trendu promowania indywidualizmu, liberalnych wartości i spełniania tylko własnych potrzeb oraz realizowania tylko własnych marzeń.
Barbarzyński atak Rosji na Ukrainę wywołał w polskim społeczeństwie potrzebę wsparcia drugiego człowieka. Drugorzędne stały się własne potrzeby i ich zaspokajanie. Wielce prawdopodobne jest, iż podobne przemiany zauważalne będą w gotowości danego społeczeństwa do czynnego udziału w konfliktach zbrojnych w obronie kraju. Czy wojna w Ukrainie obudzi uśpiony patriotyzm w społeczeństwach zachodnich?
Poniższy wykres przedstawia konfigurację odpowiedzi na pytanie, „Czy był(a)byś gotowy(a) podjąć walkę o swój kraj w przypadku wybuchu wojny?”. Największą gotowość przejawiały społeczeństwa w Armenii (82,6 proc.), w Chinach (88,6 proc.) oraz na Tajwanie (77 proc.). Natomiast najmniejszą gotowość w Niemczech (47,6 proc.). Z kolei gotowość narodu ukraińskiego wynosiła ok. 60 proc. Badanie przeprowadzone było także w okresie 2017-2020.
Wykres 2. Gotowość społeczeństwa do wzięcia aktywnego udziału w obronie kraju w przypadku wybuchu wojny (w proc.).
Źródło: PIE
Zobacz także: Nowy rekord – w ciągu jednego dnia przyjechało do Polski 106 tys. Ukraińców
Przed aneksją Krymu gotowość Niemców była mniejsza i wynosiła niecałe 41 proc., z kolei Ukraińców 40,3 proc. W przypadku społeczeństwa polskiego, w 2012 r. odsetek ten wyniósł 71,4 proc. Polska na tle regionu wykazywała się relatywnie wysokim stopniem gotowości do obrony swojej Ojczyzny. Można zaryzykować stwierdzenie, że patriotyzm w polskim narodzie „nie umarł”, mimo że kultura zachodnia silnie oddziaływała na nasze społeczeństwo w dobrym tego słowa znaczeniu. Bowiem pozwalała ona zbudować silne instytucje, które sprzyjały osiąganiu wysokiego wzrostu gospodarczego.
Tak więc wojna w Ukrainie może zmienić o 180 stopni kierunek rozwoju kultury w społeczeństwach zachodnich. Odejście od postaw indywidualizmu na rzecz wsparcia w tym przypadku społeczeństwa ukraińskiego to jedna z takich przemian kulturowych. Ponadto, w obliczu rosnących napięć geopolitycznych i wojny w Ukrainie [a kto wie, jaki będzie następny cel rosyjskich barbarzyńców] może silnie wpływać na rosnące przejawy patriotyzmu i gotowości do obrony własnej Ojczyzny w przypadku konfliktów zbrojnych. Oby owa gotowość nie musiała być wystawiana na próbę.
Ludzie giną u naszych bram, ale prawdziwa tragedia to trochę wyższe rachunki [FELIETON]
