Coraz mniej Ukraińców pobiera socjal

Narodowy Bank Polski pod zespołem autorskim trzech ekonomistów Beaty Dudek, Adama Panuciaka i Pawła Strzeleckiego opublikował raport dotyczący sytuacji życiowej i ekonomicznej migrantów z Ukrainy mieszkających w Polsce w 2023 roku. Wybraliśmy kilka najciekawszych naszym zdaniem wykresów, które warto omówić. 

• Zarówno wśród migrantów przedwojennych, jak i uchodźców wojennych dominuje grupa w wieku 27-44 lat, czyli osoby w wieku produkcyjnym, które stanowią odpowiednio 50% i 48%.
• Poprawiła się znajomość języka Polskiego wśród uchodźców wojennych – w 2022 r. jedynie 12% osób deklarowało dobrą znajomość języka polskiego, w 2023 r. było to już 17%. 
• W momencie przeprowadzania badania pracowało 62% uchodźców oraz 94% migrantów przedwojennych. Praca to główne źródła utrzymania dla obywateli Ukrainy mieszkających w Polsce. 
• W 2023 roku odsetek Ukraińców planujących pobyt na stałe w naszym kraju zmalał wśród migrantów przedwojennych i wzrósł w przypadku uchodźców. 

Wojna na Ukrainie trwa już blisko dwa lata. Większość uchodźców wojennych, czyli osób, które w wyniku rosyjskiej agresji na Ukrainę postanowiły opuścić ojczyznę przebywa w naszym kraju co najmniej półtora roku. W połączeniu z migrantami przedwojennymi stanowią oni liczną grupę etniczną naszego kraju, którą Eurostat szacuje na około milion, a dokładnie 977 tys. osób – liczba ta oczywiście mocno się różni w zależności od źródła. Obywatele Ukrainy wywierają zatem istotny wpływ na gospodarkę oraz formowanie się zjawisk i relacji społecznych. Ich dobra sytuacja życiowa i ekonomiczna leży więc w naszym interesie.

NBP co jakiś czas prowadzi badania ankietowe na sporej liczebności osób z Ukrainy. Ostatnie badanie przeprowadzono w okresie od 8 maja do 7 lipca 2023 roku na próbie 3658 osób. Wyniki opublikowano w raporcie pt. Sytuacja życiowa i ekonomiczna migrantów z Ukrainy w Polsce w 2023 roku. Oto nasz subiektywny wybór najciekawszych wykresów.

Wśród Ukraińców w Polsce dominują osoby w wieku produkcyjnym

W stosunku do 2022 roku struktura demograficzna migrantów z Ukrainy nie uległa zbyt istotnej zmianie. Zarówno wśród migrantów przedwojennych, jak i uchodźców wojennych dominuje grupa w wieku 27-44 lat, czyli osoby w wieku produkcyjnym, które stanowią odpowiednio 50% i 48%. Drugą najszerszą grupą są migranci w wieku od 45 do 60 lat. To około jedna czwarta obywateli Ukrainy przebywających na terytorium Polski. Niewiele mniejszy odsetek dotyczy młodzieży, czyli osób w wieku 18-26 lat. Najmniejszą grupę stanowią osoby w wieku poprodukcyjnym lub w jego okolicach: 3% w przypadku migrantów przedwojennych i 9% wśród uchodźców.

Zobacz też: 5 najważniejszych wydarzeń geopolitycznych, które mogą zachwiać rynkami w 2024 r.

Coraz większy odsetek osób z Ukrainy dobrze posługuje się j. polskim

Co ciekawe, w 2023 roku poprawiła się znajomość języka Polskiego wśród uchodźców wojennych. O ile w 2022 r. jedynie 12% osób deklarowało dobrą znajomość języka polskiego, o tyle w 2023 r. było to już 17%, czyli o 5 p. proc. więcej. Zwiększył się także odsetek uchodźców „trochę” znających nasz język: z 67% do 70%. Generalnie rzecz biorąc, udział osób nie znających j. polskiego jest niewielki: 13% wśród uchodźców i 2% w przypadku migrantów przedwojennych. Są to rzecz jasna deklaracje, czyli subiektywna ocena własnych umiejętności językowych.

Głównym źródlem utrzymania Ukraińców jest praca, nie socjal

Należy podkreślić, że dla zdecydowanej większości uchodźców wojennych i migrantów podstawowym źródłem utrzymania jest praca zarobkowa. W 2023 roku pracowało 62% uchodźców oraz 94% migrantów przedwojennych. Warto dodać, że odsetek pracujących uchodźców zmniejszył się w 2023 r. o 3 p. proc. z 65% do 62%. To efekt spowolnienia gospodarczego, który doprowadził do niższego popytu na pracę.

Jaka część ukraińskiej diaspory korzysta z polskich świadczeń społecznych? Wśród uchodźców wojennych w 2023 r. było to 53%, co oznacza spadek odsetka o 7 p. proc. w stosunku do 2022 roku. W przypadku migrantów przedwojennych świadczenia socjalne obejmują 31%, czyli o 3 p. proc. mniej, niż rok wcześniej. Natomiast z pomocy rzeczowej korzysta 19% uchodźców i 5% migrantów. Widzimy więc, ze coraz mniejszy odsetek Ukraińców korzysta z przysłowiowego „socjalu”.

Zobacz też: Gospodarka strefy euro wstaje z kolan. Akcja kredytowa odbija!

Czy Ukraińcy chcą na stałe zostać w Polsce?

Ostatni wybrany przez nas wykres dotyczy planów obywateli w Ukrainy na dalszy pobyt w Polsce. W naszym interesie rzecz jasna jest, aby osoby te pozostały w naszym kraju, ponieważ mogłyby one częściowo zasypać lukę na rynku pracy, która będzie się pogłębiać wskutek negatywnych zmian demograficznym. Spośród migrantów przedwojennych chęć pobytu na stałe w Polsce deklaruje 48% osób, podczas gdy wśród uchodźców wojennych odsetek ten wynosi 21%. Co ciekawe wśród migrantów przedwojennych odsetek ten zmalał w stosunku do 2022 r. aż o 7 p. proc., podczas gdy w przypadku uchodźców wzrósł o 2 p. proc., co może wynikać z tego, że część osób powróciła już do ojczyzny mimo trwania wojny. Generalnie, 51% uchodźców wojennych deklaruje powrót do kraju w ciągu 3 miesięcy w scenariuszu szybkiego zakończenia wojny.

Zobacz też: USA: Tajemnicza śmierć na lotnisku. 30-latek zginął w silniku samolotu

Podsumowując, do pozytywnych zmian w sytuacji życiowej i ekonomicznej ludności ukraińskiej przebywającej w Polsce w latach 2022-23 należy pogłębienie integracji społecznej z Polakami poprzez wzrost odsetka osób dobrze lub poprawnie posługujących się językiem polskim, a także wzrost odsetka osób, które przybyły po wybuchu wojny chcących pozostać w naszym kraju na stałe. Natomiast jedną z negatywnych zmian jest spadek aktywności zawodowej, co jednak podyktowane zostało pogorszeniem koniunktury, ponieważ w tym samym czasie odsetek osób korzystających ze świadczeń socjalnych zmalał. W 2024 roku w obliczu ożywienia gospodarczego, stopa aktywności zawodowej wśród Ukraińców powinna wzrosnąć. Zastanawiać może również dość silny spadek odsetka migrantów przedwojennych, które planują na stałe zadomowić się w Polsce. Warto również zaznaczyć, że to praca jest głównym źródłem utrzymania wśród zdecydowanej większości migrantów przedwojennych i uchodźców.

5 najważniejszych wydarzeń geopolitycznych, które mogą zachwiać rynkami w 2024 r.