Deficyt rachunku obrotów bieżących stanowi już 2,2% PKB! To efekt wojny i szoku surowcowego

Znany jest już wpływ wojny na Ukrainie i związanego z nią szoku surowcowego na rachunek obrotów bieżących. Z danych wynika, że w marcu deficyt rachunku obrotów bieżących w Polsce wyniósł 3,0 mld EUR, co stanowi 2,2% naszego PKB.

Co to jest rachunek obrotów bieżących?

Bilans (rachunek) obrotów bieżących jest jednym z elementów bilansu płatniczego i zawiera zestawienie wszystkich transakcji międzynarodowych danego kraju. Innymi słowy, rachunek ten to wszystkie transakcje dokonywane pomiędzy danym krajem (rezydentami) a resztą świata (nierezydentami).

W skład bilansu obrotów bieżących wchodzą:

• obroty towarowe — eksport oraz import dóbr;
• obroty usługowe — eksport oraz import usług;
• dochody pierwotne — tu można wskazać wynagrodzenia pracowników, emerytury i renty oraz dochody z inwestycji bezpośrednich i pośrednich;
• dochody wtórne — dochody m.in. sektora rządowego.

W związku z powyższym saldo obrotów bieżących jest zagregowaną sumą sald powyższych transakcji. Co bilans obrotów bieżących mówi nam o gospodarce danego kraju?

Z jednej strony, nadwyżka może oznaczać, że dany kraj jest eksportem oraz wierzycielem netto zasobów dla innych krajów, natomiast deficyt może oznacza sytuację odwrotną, w której dany kraj jest dłużnikiem i importerem netto zasobów, które następnie przeznaczane są na potrzeby produkcyjne, konsumpcyjne oraz inwestycyjne. Przykładowo, w latach 80. ubiegłego wieku upowszechniło się podejście, zgodnie z którym gospodarki rozwijające się korzystały z zasobów gospodarek rozwiniętych, aby zwiększać swój potencjał produkcyjny, a co za tym idzie generować silniejszy wzrost gospodarczy. W takim ujęciu gospodarki rozwijające się są dłużnikami netto zasobów, zaś gospodarki rozwinięte wierzycielami netto.

Badania wskazują, że saldo obrotów bieżących w krajach rozwijających się w długoterminowej perspektywie przyjmuje literę „U”. Początkowo gospodarki te generują silnie ujemne saldo bilansu obrotów bieżących, po czym w wyniku wzrostu gospodarczego następuje punkt zwrotny i stopniowe zmniejszenie deficytu. Debelle oraz Faruquee (1996) wykazali, że punktem zwrotnym dla krajów uprzemysłowionych oraz rozwijających się było osiągnięcie poziomu 66 proc. dochodu w USA. Można wysunąć wniosek, że im silniejsze gospodarki (czyli bogatsze), tym w dłuższej perspektywie lepszy wynik na rachunku obrotów bieżących.

Należy jednak zaznaczyć, że deficyt/nadwyżka rachunku obrotów bieżących nie musi oznaczać słabości/siły danej gospodarki. Wiele zależy od aktualnych i częstokroć krótkoterminowych uwarunkowań w wewnątrz i na zewnątrz gospodarki.

Zobacz także: Wojna i tarcze uderzają w finanse państwa. Deficyt budżetowy po marcu wyniósł 270 mln PLN!

Deficyt rachunku obrotów bieżących w Polsce stanowi 2,2% PKB

Znając fundamenty oraz strukturę pojęcia, jakim jest rachunek obrotów bieżących, można przeanalizować jego obecny poziom. Z danych NBP wynika, że w marcu w polskiego gospodarce osiągnięto deficyt na poziomie 3,0 mld EUR (14,2 mld PLN), co stanowi 2,2% PKB wobec 1,7% PKB w lutym. Jest to tym samym największy deficyt rachunku obrotów bieżących w Polsce od 2015 roku.

W marcu 2022 r. saldo rachunku bieżącego było ujemne i wyniosło 14,2 mld zł. Na jego wartość złożyły się ujemne salda obrotów towarowych (15,5 mld zł), dochodów pierwotnych (7,3 mld zł) i dochodów wtórnych (1,4 mld zł) oraz dodatnie saldo usług (10,0 mld zł). W analogicznym miesiącu 2021 r. saldo rachunku bieżącego było dodatnie i wyniosło 0,6 mld zł — czytamy w komunikacie NBP

Ze wstępnych szacunków wynika, że wartość eksportu w marcu wyniosła 123,0 mld zł, natomiast importu 138,5 mld zł w stosunku do analogicznego okresu w poprzednim roku. Jest to efekt negatywnych implikacji ekonomicznych wynikających z wojny na Ukrainie.

Nałożone sankcje na Rosję oraz Białoruś zmniejszyły udział obu krajów w polskim eksporcie do poziomu najniższego od co najmniej 2000 roku. Jednocześnie szok na rynku surowców energetycznych, które importujemy oraz deprecjacja krajowej waluty przyczyniły się do wzrostu poziomu importu. W efekcie deficyt obrotów towarowych w marcu 2022 roku wyniósł aż 15,5 mld zł wobec 2,6 mld zł nadwyżki w marcu poprzedniego roku.

Drugą pozycją w największym stopniu wpływającą na deficyt rachunku bieżącego w marcu bież. roku jest saldo dochodów pierwotnych, które było ujemne i wyniosło 7,3 mld zł. To za sprawą wysokich dochodów zagranicznych inwestorów z tytułu zaangażowania ich kapitałów w polskich spółkach, które wyniosły 10,1 mld zł.

Unia Europejska nie powróci do limitu zadłużenia i deficytu? Wszystko na to wskazuje!