Ekonomiści IfW Kiel opracowali obszerną bazę danych pomocy wojskowej, finansowej i humanitarnej dla Ukrainy. Okazuje się, że w ujęciu względnym Polska jest największym darczyńcą dla Ukrainy na świecie! Nasze społeczeństwo i elity polityczne mają powód do dumy.
Mija blisko rok od rozpoczęcia przez Rosję okrutnej inwazji na Ukrainę, w wyniku której śmierć poniosło ponad 16 tys. cywilów. Atak ten wywołał ogrom ludzkiego cierpienia i strat infrastrukturalnych w wysokości setek miliardów dolarów. Przywódcy świata zachodniego retorycznie sprzymierzyli się z Ukrainą, jednak pomoc militarna, finansowa i humanitarna każdego z krajów jest różna. Które państwa świata zachodniego w największym stopniu pomogły Ukrainie? Które zaś okazały się bardzo „skąpymi” darczyńcami? Ekonomiści IfW Kiel opracowali bazę danych Ukraine Support Tracker, która przedstawia w ujęciu bezwzględnym, jak i względnym wartość niesionej pomocy dla Ukrainy.
Zanim o konkretnych liczbach, najpierw krótko omówię najważniejsze kwestie techniczne tejże bazy danych. Przedstawia ona skalę pomocy krajów zachodnich dla Ukrainy od 24 stycznia 2022 r. (gdy kilka krajów NATO postawiło wojska w stan gotowości) do 15 stycznia 2023 r. Pomoc zawiera transfery finansowe i rzeczowe, a informacje i dane zostały zebrane z oficjalnych źródeł rządowych, list pomocy dla Ukrainy oraz doniesień medialnych na temat darowizn. Dla określenia ilościowej pomocy transferów rzeczowych (dostawy broni, żywność) przypisano każdej pozycji wartość pieniężną, która jest zbieżna z cenami rynkowymi. Ponadto oszacowano także koszt przyjęcia uchodźców, co z perspektywy polskiej pomocy dla Ukrainy ma duże znaczenie.
Stany Zjednoczone największym darczyńcą. Dają więcej niż cała UE razem wzięta
Jak pisze jeden z autorów bazy danych Christoph Trebesch:
Godne uwagi jest to, że same Stany Zjednoczone zobowiązały się znacznie więcej niż wszystkie kraje UE razem wzięte, w których bezpośrednim sąsiedztwie szaleje wojna.
Łącznie zobowiązania w zakresie pomocy dla Ukrainy od 24 stycznia 2022 r. do 15 stycznia 2023 r. wyniosły ponad 144 mld euro. Ponad 50% tej kwoty przypada na Stany Zjednoczone, które zobowiązały się do wsparcia w kwocie 73,18 mld euro. Rządy krajów UE samodzielnie zobowiązały się do 20,1 mld euro pomocy wraz z 29,92 mld euro za pośrednictwem Komisji Europejskiej i Rady Europejskiej, 3.1 mld euro z Europejskiego Instrumentu na Rzecz Pokoju oraz 2 mld euro z Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI). Łącznie, kwota zobowiązań UE wyniosła 55,12 mld euro, czyli o 18,06 mld euro mniej od Stanów Zjednoczonych.
Kwota zobowiązań innych darczyńców jak kraje anglosaskie poza USA (Kanada, Wielka Brytania, Australia, Nowa Zelandia), Korea Południowa, Chiny, Japonia, Turcja, Norwegia czy Szwajcaria wyniosła ok. 15,7 mld euro.
Poniższy wykres przedstawia strukturę wsparcia poszczególnych krajów w podziale na pomoc finansową, humanitarną i militarną. Można zauważyć ogromną różnicę wsparcia między Stanami Zjednoczonymi a resztą Zachodu, czyli instytucjami UE i krajami takimi jak między innymi Wielka Brytania, Niemcy czy Francja. Szczególnie niska pomoc w ujęciu bezwzględnym płynie ze stosunkowo bogatych krajów UE, jak Włochy i Hiszpania, które przeznaczają na wsparcie dla Ukrainy zdecydowanie mniej lub podobnie jak biedniejsze kraje: Polska, Czechy, Litwa (PKB per capita stały USD z 2015 r., nie biorę pod uwagę PKB per capita według PSN, gdyż dla możliwości wsparcia nie ma to znaczenia).
Zauważalne jest, że Stany Zjednoczone duży nacisk kładą na wsparcie militarne, podczas gdy kraje Europy Zachodniej dysponujące arsenałem militarnym (Francja, Niemcy) ograniczają się do – i tak niewielkiego – wsparcia finansowego i humanitarnego.
Zobacz także: Odbudowa Ukrainy nam się po prostu opłaca!
Pomoc krajów Europy Zachodniej i Południowej jest „śmiesznie” mała
Pod względem pomocy mierzonej jako procent PKB wyróżniają się kraje Europy Środkowo-Wschodniej: Państwa Bałtyckie, Polska, Czechy i Bułgaria. Estonia jako jedyny kraj przeznacza więcej niż 1% PKB na wsparcie dla Ukrainy. Polska asygnuje nieco ponad 0,6% dochodu narodowego. Stany Zjednoczone blisko 0,4% PKB. Bardzo małe, a chciałoby się powiedzieć „śmieszne” wsparcie płynie z najbogatszych państw UE, czyli z Europy Zachodniej i Południowej. W przypadku Niemiec jest to ok. 0,18% PKB. Francja przekazała dotychczas mniej niż 0,10% PKB. Natomiast Hiszpania i Włochy przeznaczyły na pomoc dla Ukrainy odpowiednio 0,06% i 0,03% swojego PKB. Polska przekazała więc Ukrainie 10-krotnie większą pomoc niż Hiszpania i 20-krotnie większą, niż Włochy – nie biorąc pod uwagę kosztów przyjęcia uchodźców.
Polska największym darczyńcą dla Ukrainy na świecie!
Po dodaniu oszacowanych kosztów przyjęcia uchodźców okazuje się, że Polska jest największym darczyńcą dla Ukrainy na świecie! Dotychczas przeznaczyliśmy 2,1% PKB na całkowite wsparcie dla Ukrainy. Na drugim miejscu plasuje się Estonia (1,7% PKB), a na trzecim Łotwa (1,3% PKB). Ponadto uwzględnienie wsparcia uchodźców z Ukrainy sprawia, że różnica między Europą Środkowo-Wschodnią a Europą Zachodnią i Południową staje się jeszcze większa. Warto zauważyć, że ośmiu z dziesięciu największych darczyńców dla Ukrainy to kraje Europy Środkowo-Wschodniej.
Wsparcie dla Ukrainy charakteryzuje się cyklicznością
Poniższy wykres przedstawia pomoc dla Ukrainy w ciągu 2022 roku. Widzimy, że silny wzrost nastąpił w pierwszych miesiącach wojny. Następnie pomoc spadła, by w ostatnich dwóch miesiącach ponownie silnie wzrosnąć.
Ponadto pomoc dla Ukrainy przekazywana jest z dużym opóźnieniem. Na poniższym wykresie jasnoniebieskie słupki przedstawiają ogłoszoną pomoc finansową przez darczyńców, a ciemnoniebieskie słupki pokazują wydatki rządu Ukrainy ze źródeł wsparcia. Istnieje duża różnica pomiędzy zobowiązaniami finansowymi darczyńców a wydatkami, co oznacza, że ogłaszane wsparcie asygnowane jest ze sporym opóźnieniem. W przypadku instytucji unijnych i Stanów Zjednoczonych wypłacona pomoc jest ponad 2 razy mniejsza niż kwoty zobowiązań finansowych.
Gospodarka Ukrainy w 322. dniu wojny. Zapaść i walka o przetrwanie
