Uchodźcy z Ukrainy charakteryzują się wysoką aktywnością zawodową! Aż 65% z nich pracuje
Integracja uchodźców wojennych na polskim rynku pracy przebiega coraz lepiej.
Z badania NBP Sytuacja życiowa i ekonomiczna migrantów z Ukrainy w Polsce – wpływ pandemii i wojny na charakter migracji w Polsce wynika, że uchodźcy z Ukrainy charakteryzują się wysoką aktywnością zawodową. Aż 65 proc. z nich pracuje, natomiast kolejne 26 proc. poszukuje pracy.
Sytuacja migrantów w Polsce to wciąż ciekawy obszar badawczy, choć od początku wojny powstało już wiele raportów na ten temat. Wiemy z nich między innymi, że Ukraińcy stanowią już ok. 8 proc. populacji w Polsce, natomiast od początku wojny zarejestrowano ok. 9 mln przejść granicznych z Ukrainy do Polski i 7 mln przejść granicznych z Polski do Ukrainy (stan na koniec 2022 roku). Większość uchodźców wojennych to kobiety (78-84 proc.), które przybyły samotnie (bez partnera/męża) z dziećmi lub bez dzieci (50 proc.). Ukraińcy są głównie zlokalizowani w Warszawie (20 proc. migrantów przed wojną i 22 proc. uchodźców wojennych).
O ile kwestie takie jak struktura płciowa, struktura rodzin, wykształcenie i miejsce zamieszkania to czynniki stosunkowo niezmienne w krótkim okresie, o tyle sytuacja ekonomiczna ukraińskiej ludności zmienia się dość dynamicznie. Należy więc stale monitorować proces integracji Ukraińców na polskim rynku pracy.
Gdzie obecnie pracują obywatele Ukrainy? Jaka część z nich jest aktywna zawodowo, a jaka nie poszukuje pracy? Ile zarabiają migranci zza wschodniej granicy? Tych odpowiedzi poszukamy w świeżym raporcie NBP powstałym na podstawie badania ankietowego ludności ukraińskiej Sytuacja życiowa i ekonomiczna migrantów z Ukrainy w Polsce – wpływ pandemii i wojny na charakter migracji w Polsce. Warto zaznaczyć, że badanie NBP dzieli osoby z Ukrainy na trzy grupy: migrantów przedwojennych (przybyłych przed 24 lutego 2022 r.), uchodźców wojennych V (uchodźcy wojenni badani w maju 2022 r.), uchodźców wojennych XI (uchodźcy wojenni badani w listopadzie 2022 r.).
Uchodźcy z Ukrainy charakteryzują się wysoką aktywnością zawodową
Uchodźcy wojenni dość szybko zaadaptowali się na polskim rynku pracy, a co istotne, integracja ta przyspiesza. Z badania NBP przeprowadzonego w maju 2022 r. wynikało, że zaledwie 28 proc. uchodźców wojennych pracowało, podczas gdy ok. 50 proc. deklarowało, że poszukuje pracę. Podczas gdy badanie przeprowadzone w listopadzie ub. roku (na którym bazuje opisywany raport) pokazuje gwałtowny wzrost zatrudnienia migrantów przybyłych po 24 lutego: aż 65 proc. znalazła pracę, natomiast 24 proc. poszukuje pracy (osoby bezrobotne). Jednocześnie zaledwie 11 proc. to osoby bierne zawodowo (wykres poniżej).
Powyższy wykres pokazuje, że większość migrantów (osoby przybyłe przed wybuchem wojny), jak i uchodźców wojennych jest zatrudnionych w pracy stałej najemnej (odpowiednio 83 proc. i 38 proc.). Co się rzuca w oczy to fakt, iż uchodźcy w stosunku do migrantów są zdecydowanie częściej zatrudniani w sezonowych pracach dorywczych (14 proc. w stosunku do 5 proc.).
Zobacz także: Uchodźcy z Ukrainy chcą wrócić do kraju. Co dziesiąty zostanie w Polsce
Gdzie pracują migranci i uchodźcy z Ukrainy?
Spore różnice między migrantami a uchodźcami zaznaczają się w sektorze zatrudnienia. Mimo że przemysł dla obu grup stanowi główne miejsce zatrudnienia (19 proc. wśród uchodźców i 28 proc. wśród migrantów przedwojennych), to zdecydowanie większy odsetek uchodźców, niż migrantów pracuje w usługach na rzecz gospodarstw domowych (sprzątanie) oraz w sektorze edukacyjno-kulturowym. Jednocześnie migranci częściej zatrudniani są w pracy biurowej, transporcie i na budowie. W przypadku dwóch ostatnich sektorów jest to efekt tego, że są one zmaskulinizowane, tzn. są to gałęzie, w których pracują głównie mężczyźni. Natomiast po rosyjskiej agresji na Ukrainę do Polski przybyły głównie kobiety.
Ciekawe jest, że wyższy odsetek uchodźców, niż migrantów odnotowano w gałęziach wymagających wyższych kwalifikacji (np. wyższe wykształcenie) jak edukacja, kultura, ochrona zdrowia i sztuka.
Ile zarabiają Ukraińcy?
Zróżnicowana sytuacja migrantów i uchodźców na rynku pracy wpływa oczywiście na poziom zarobków tych dwóch grupach. Uchodźcy wojenni najczęściej zatrudnieni są w stosunkowo nisko płatnych zawodach, na część etatu i dorywczo. To sprawia, że zarabiają zdecydowanie mniej od migrantów, którzy mają dość mocną pozycję na polskim rynku pracy, zwłaszcza w sektorach takich jak budownictwo i transport.
Najczęstszą odpowiedzią w przypadku uchodźców wojennych na pytanie o ich dochód netto był przedział pomiędzy 2 tys. zł i 3 tys. zł, podczas gdy wśród migrantów był to przedział pomiędzy 3 tys. zł i 4 tys. zł. Ponadto większy odsetek migrantów przedwojennych niż powojennych wskazywał na zarobki w wyższych przedziałach, tj. 4-5 tys. zł, 5-6 tys. zł i tak dalej. W rezultacie mediana miesięcznych dochodów netto dla uchodźców wynosi ok. 2,7 tys. zł, podczas gdy dla migrantów ok. 3,6 tys. zł.
Zobacz także: Ukraina utworzy fundusz ubezpieczeniowy dla statków towarowych
Wykształcenie i znajomość j. polskiego
Proces integracji Ukraińców na polskim rynku pracy jest determinowany między innymi wykształceniem i znajomością języka polskiego. Wyższe wykształcenie wraz z dobrą znajomością polszczyzny zwiększają szansę na znalezienie zatrudnienia. Z badania NBP wynika, że większy odsetek osób z wyższym wykształceniem występuje wśród uchodźców wojennych (50 proc.), aniżeli wśród migrantów przedwojennych (46 proc.). Choć warte odnotowania jest, że w obu tych grupach dominuje wyższe wykształcenie.
Jeżeli chodzi o znajomość języka polskiego, to większość migrantów deklarowała, że dobrze zna nasz język (58 proc.), podczas gdy na taką odpowiedź wskazywało 12 proc. uchodźców wojennych. Większość osób przybyłych wskutek rosyjskiej agresji stwierdzała, że „trochę rozumie” j. polski (67 proc.). Natomiast 2 proc. migrantów przedwojennych i 21 proc. uchodźców wskazywało na brak znajomości języka (w stosunku do badania z maja jest to spadek aż o 25 p. proc.).
Jaki jest główny wniosek płynący z raportu NBP? W okresie maj-listopad ub. roku sytuacja uchodźców wojennych z Ukrainy na polskim rynku pracy uległa znaczącej poprawie. Po pierwsze stopa zatrudnienia tych osób wzrosła z 28 proc. do 65 proc. Po drugie, wzrósł odsetek osób posiadających wyższe wykształcenie i osób, które dobrze znają język polski, co zwiększa szanse odnalezienia się w realiach rynku pracy w Polsce.
