Kraje Europy Południowej planują znaczną redukcję zadłużenia!
Do prognoz rządowych należy podchodzić jednak z pewną dozą ostrożności.
Kraje członkowskie Unii Europejskiej mają obowiązek co roku przedkładać Komisji Europejskiej programy konwergencji (kraje spoza strefy euro) i programy stabilności (kraje strefy euro). Znajdują się w nich między innymi scenariusze makrofiskalne w horyzoncie czteroletnim. Postanowiliśmy przyjrzeć się planom rządowym najbardziej zadłużonych gospodarek. Okazuje się, że kraje Europy Południowej planują znacznie obniżyć swoje wskaźniki długu publicznego. Bardziej, niż wymaga – wkrótce zniesiona – reguła redukcji 1/20.
Czy kraje UE planują redukować zadłużenie po ekspansji fiskalnej?
W chwili obecnej do KE spłynęło jedynie część programów konwergencji i stabilności. Niektóre kraje jeszcze nie przedłożyły tego dokumentu. Dostępne są jednak plany rządowe większości państw, w tym tych najbardziej zadłużonych jak Grecja, Włochy, Hiszpania, Portugalia czy Belgia i Finlandia, które są przedmiotem naszej krótkiej analizy.
Jako punkt odniesienia dla planów makrofiskalnych w zakresie długu publicznego przyjęliśmy zasadę redukcji 1/20. Polega ona na obniżaniu długu w relacji do PKB o 1/20 nadwyżki rocznie. Reguła ta – w teorii jeszcze obowiązująca – w nowych ramach fiskalnych najprawdopodobniej zostanie zniesiona. Mimo to, stanowi punkt odniesienia, ponieważ dobrze oddaje tempo, w jakim nadmiernie zadłużone kraje planują redukować dług publiczny. Pamiętajmy, że w nowych regułach fiskalnych redukcja wskaźnika zadłużenia i tak będzie wymagana.
Dług publiczny w Belgii zwiększy się ze 105,1 proc. PKB w 2022 r. do 107,8 proc. PKB w 2026 r., podczas gdy zgodnie z regułą 1/20, wskaźnik zadłużenia powinien spaść do 96,7 proc. PKB. Trajektoria fińskiego długu publicznego kształtuje się podobnie. Wskaźnik zadłużenia ma wzrosnąć z 73 proc. PKB do 80,7 proc. PKB na koniec czteroletniego horyzontu prognoz. Natomiast zasada 1/20 wymagałaby obniżenia długu publicznego do 70,6 proc. PKB w 2026 r.
Zobacz także: Europa: zadłużona Grecja najbardziej wspiera obywateli przed wysokimi cenami energii!
Najbardziej zadłużone kraje Europy Południowej w założeniach makrofiskalnych planują systematycznie obniżać wskaźnik długu publicznego. Szczególnie w oczy rzuca się tempo redukcji w Portugalii – zdecydowanie przekraczające wymóg redukcji 1/20. W latach 2022-2026 wskaźnik zadłużenia ma spaść ze 113,9 proc. PKB do 95,6 proc. PKB (przy redukcji 1/20 dług spadłby do 103,9 proc.). Trajektoria długu publicznego w Hiszpanii znajdzie się blisko zasady 1/20. Zadłużenie obniży się do 106,9 proc. PKB w 2026 roku (nieco ponad 3 p. proc. wyżej, aniżeli redukcja zgodnie z zasadą 1/20).
W imponującym tempie, swój dług publiczny planuje redukować również Grecja, czyli najbardziej zadłużone państwo w Unii Europejskiej. Według prognoz rządowych dług w relacji do PKB dosłownie runie: ze 171,3 proc. PKB w 2022 r. do 135,2 proc. w 2026 r., a więc o ponad 35 p. proc. Jednocześnie zasada 1/20 wymagałaby spadku zadłużenia do 150,7 proc. PKB. Kraj położony na Półwyspie Apenińskim (Włochy) są outlierem na tle innych „południowców”. Ich dług bowiem obniży się nieznacznie w ciągu czterech lat ze 144,4 proc. PKB do 140,4 proc. PKB.
Podsumowanie
Prognozy (zwłaszcza rządowe) należy traktować z pewną dozą ostrożności. Niemniej, planowane tempo redukcji wskaźników zadłużenia w krajach Europy Południowej (poza Włochami) może zaskakiwać. Pytanie, w jakim stopniu wykonalne jest wykonanie założeń rządowych.
Przed nami okres wzmożonych inwestycji w infrastrukturę energetyczną w ramach zazieleniania gospodarki, a także obniżone tempo wzrostu gospodarczego. Ponadto obligacje skarbowe krajów Europy Południowej charakteryzują się wysoką wrażliwością na stopy procentowe EBC, które jeszcze nie osiągnęły górnego pułapu w obecnym cyklu. To oznacza, że odsetki od zadłużenia (które już są bardzo wysokie: 10-letnie obligacje skarbowe Włoch wynoszą 4,2 proc. wobec 2,5 proc. rok wcześniej) wzrosną, być może w większym stopniu, niż wynika z założeń do prognoz zadłużenia. Niewykluczone nawet, że temat kryzysu zadłużeniowego w Europie Południowej ponownie powróci po następnych podwyżkach stóp procentowych w strefie euro. Tak czy inaczej, plany fiskalne Grecji czy Portugalii są niezwykle ambitne i warto przyglądać się ich realizacji.
Przeczytaj ten artykuł, a zrozumiesz dlaczego Włochy są pogrążone w głębokiej stagnacji
