Komentarze I Analizy

Podatek majątkowy w Polsce nie ma sensu. Polacy są za biedni

Czy podatek majątkowy w Polsce ma sens? Jak wynika z raportu Instytutu Badań Strukturalnych opracowanego przez Marcina Wrońskiego, takie rozwiązanie w Polsce nie ma sensu, z wielu powodów.

Naukowcy postanowili przyjrzeć się propozycji partii Razem

Autor raportu rozpatruje sens wprowadzenia podatku od majątku w Polsce, przedstawiając konkretne dane wynikające z implementacji tego typu rozwiązania. Podatek majątkowy, to jak sama nazwa wskazuje podatek nakładany na majątek, a nie jak w przypadku innych podatków bezpośrednich na dochód. Podatek ten w Polsce nie cieszy się zbyt wielkim poparciem, a jedyną partią, która głośno mówi o konieczności jego wprowadzenia jest Partia Razem. Z kolei w globalnej debacie najgłośniej w tej sprawie wypowiada się Międzynarodowy Fundusz Walutowy.

Marcin Wroński przy swoich wyliczeniach założył dwa warianty: podstawowy i rozszerzony. W wariancie podstawowym podatek zapłacą gospodarstwa domowe, które posiadają majątki o wartości wyższej niż milion złotych.  W wariancie zawężonym te posiadające majątek o wartości wyższej niż pięć milionów złotych. Z kolei wartość majątku poniżej progu podatku nie byłaby opodatkowana.

Jakie wpływy przyniesie podatek majątkowy w Polsce?

I co się okazało? Potencjalne dochody, jakie może przynieść podatek majątkowy to od 5 do 9 mld złotych czyli od 0,2% do 0,4% PKB. To bardzo mało. Dla porównania podatek PIT przynosi dochody na poziomie przekraczającym 5% PKB, a VAT na poziomie ok. 8% PKB.

Z czego wynikają tak niskie wpływy z podatku? Z kilku rzeczy. Przede wszystkim średnia wartość majątku gospodarstw domowych w Polsce wynosi 500 tys. złotych. To relatywnie mało. Musimy mieć jednak na uwadze fakt, że kapitał w polskich gospodarstwach domowych jest gromadzony de facto od 30 lat, a więc jest to zaledwie jedno pokolenie. Co ciekawe, głównie jest to pokolenie starszych osób. Aż 40% potencjalnych płatników podatku majątkowego w Polsce pobiera emeryturę. Jest to w dużej mierze efekt uwłaszczenia nieruchomości po upadku socjalizmu. A to właśnie nieruchomości mają największy wpływ na wysokość majątków Polaków. Fakt, że tak dużą grupę potencjalnych płatników stanowią emeryci sprawia, że ich możliwości płacowe są niższe niż w przypadku młodych biznesmenów. Z tego powodu 25% potencjalnych płatników osiąga dochód niższy od przeciętnego.

Zobacz także: System podatkowy w Polsce jest regresywny, co jest istnym fenomenem

Wszystko to jest efektem relatywnie niedługiego okresu gromadzenia majątku. Sytuacją pożądaną jest, by bogate gospodarstwa miały jednocześnie wysokie dochody. W Polsce jak i innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej tak nie jest. Przyczyniło się do tego wspomniane uwłaszczenie nieruchomości. Z tego powodu nałożenie podatku majątkowego nie ma w Polsce sensu, gdyż liczba osób majętnych jest w Polsce zbyt mała, a jeśli takie osoby już są, to w dużej mierze nie byłoby ich stać na zapłacenie tego podatku, w związku z tym nie mógłby być on na nie nałożony.

W Polsce łączna wartość majątku 100 najbogatszych Polaków wynosi 7% PKB. Dla porównania na Węgrzech jest to 10%, w Niemczech 15,3%, we Francji 23%, a w Norwegii aż 30%. Wszystko to jest efektem wielopokoleniowego gromadzenia majątku.

Podatek majątkowy w Polsce jest nieopłacalny. Lepiej zrobić progresję na podatku dochodowym

Wśród wad podatku majątkowego jest to, że oprócz wygenerowania relatywnie niskich wpływów wygenerowałby wysokie koszty. Podatek musiałby być obsługiwany administracyjnie, a na dodatek wymagana byłaby regularna wycena majątku. To czyniłoby ten podatek znacznie droższym w obsłudze niż podatek VAT czy PIT.

Ponadto podatek majątkowy zdaniem autora raportu niezauważalnie przyczyniłby się do redukcji nierówności i spadku współczynnika Giniego. Jedynie mógłby zmniejszyć udział 1% najbogatszych gospodarstw domowych w całym majątku. Ponadto wzrost majątków 100 najbogatszych Polaków byłby o ok. 20% wolniejszy.

W związku z tym autor zamiast podatku majątkowego proponuje zwiększenie progresji podatkowej na wszystkich rodzajach dochodów. To ma przynieść większe wpływy oraz wprowadzi mniejsze zamieszanie i lepiej spełni swoje zadanie.

Zobacz także: Polski system podatkowy drugim najgorszym w OECD

– Sprawiedliwe opodatkowanie spadków jest obecnie lepszym rozwiązaniem niż wprowadzanie podatku majątkowego. W Polsce ze względu na zwolnienie spadków i darowizn członków najbliższej rodziny podatek spadkowy praktycznie nie ma znaczenia. Likwidacja tego rodzaju preferencji w podatku spadkowym oraz wzrost jego stawek istotnie zwiększyłyby równość szans. Reforma  podatku spadkowego jest rozwiązaniem prostszym niż wprowadzenie podatku majątkowego, realizuje zaś te same cele – komentuje autor raportu Marcin Wroński.

W innych krajach również wycofano się z podatków majątkowych. W 1990 roku pobierany był on w 12 państwach OECD. Obecnie tego typu daninę pobiera Hiszpania, Norwegia oraz Szwajcaria. W 2018 roku z podatku wycofała się Francja.

Co ciekawe kilka dni temu publikowaliśmy tekst na temat raportu dwóch naukowców MFW, którzy badali wpływ podatku majątkowego w Norwegii na sytuację kolejnych pokoleń. Analiza sugeruje, że podatek majątkowy zbliża dochody dzieci do dochodów ich rówieśników z bardziej zamożnych rodzin.

Filip Lamański

Polska jako jeden z niechlubnych wyjątków, który podwyższa podatki w trakcie pandemii

Wszelkie prawa do treści zastrzeżone.

Filip Lamański

Dziennikarz, założyciel i redaktor naczelny portalu Obserwator Gospodarczy z wykształcenia ekonomista specjalizujący się w demografii i systemie emerytalnym. W 2020 roku nagrodzony w konkursie NBP na dziennikarza ekonomicznego roku 2020 w kategorii felieton lub analiza.

Polecane artykuły

Back to top button

Adblock Detected

Please consider supporting us by disabling your ad blocker