Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka” zostanie upamiętniony przez Narodowy Bank Polski (NBP) na srebrnej monecie kolekcjonerskiej o nominale 10 zł. Moneta kolekcjonerska zostanie wprowadzona do obiegu 27 lutego 2024 r.
Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”
Moneta kolekcjonerska z wizerunkiem Zygmunta Szendzielarza ps. „Łupaszka” jest kolejną z serii „Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni”. Tworzą ją srebrne monety z wizerunkiem bohaterów, którzy – zgodnie z inskrypcją umieszczoną na monetach – „Zachowali się jak trzeba”. Narodowy Bank Polski od 2017 roku przypomina sylwetki Żołnierzy Wyklętych, którzy polegli, walcząc w polskim powojennym podziemiu niepodległościowym, antysowieckim i antykomunistycznym. Do tej pory kolekcjonerzy i numizmatycy mogli powiększyć swoją kolekcję o monety przedstawiające m.in. Kazimierza Kamieńskiego ps. „Huzar”, Zdzisława Brońskiego ps. „Uskok”, czy Antoniego Żubryda ps. „Zuch”.
Nowa moneta z serii „Niezłomnych”
Najnowsza moneta kolekcjonerska z serii „Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni” upamiętnia Zygmunta Szendzielarza ps. „Łupaszkę”, który w czasie II wojny światowej organizował w Wilnie konspirację w ramach Związku Walki Zbrojnej. Na rewersie monety znajdują się wizerunki: Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”, Orderu Wojennego Virtuti Militari, wstęgi o barwach Rzeczypospolitej Polskiej z symbolem Polski Walczącej, napis: „Zachowali się jak trzeba” oraz daty urodzin i śmierci „Łupaszki”: 1910‑1951. Na awersie srebrnej monety przedstawiono rozerwane kraty więzienne.
Zobacz także: NBP wprowadził do obiegu monetę „Kanał Żeglugowy przez Mierzeję Wiślaną”
Konspiracja na Wileńszczyźnie
W kampanii wrześniowej 1939 r. Zygmunt Szendzielarz dowodził 2. szwadronem w ramach 4. Pułku Ułanów Zaniemeńskich, który wszedł w skład Północnego Zgrupowania Odwodowej Armii „Prusy”, a potem Grupy Operacyjnej gen. Władysława Andersa. Jak przypomina historyk Tadeusz Płużański, po wrześniowej klęsce organizował w Wilnie konspirację w ramach Związku Walki Zbrojnej:
W 1943 r. pod pseudonimem „Łupaszka” Szendzielarz został dowódcą polskiego oddziału partyzanckiego na Wileńszczyźnie, który przekształcił się w 5 Wileńską Brygadę Armii Krajowej, najliczniejszą i najsilniejszą na tych terenach. W latach 1943–1944 Brygada stoczyła kilkadziesiąt bitew z wojskami niemieckimi, z pozostającymi w służbie III Rzeszy formacjami litewskimi oraz z sowiecką partyzantką terroryzującą Polaków. W styczniu 1944 r. komendant Okręgu Wileńskiego AK płk Aleksander Krzyżanowski, ps. Wilk, odznaczył „Łupaszkę” Krzyżem Walecznych. – podkreśla historyk w folderze poświęconym emisji monety.
Szendzielarz nie ufał Sowietom i nie wziął udziału w powstaniu wileńskim, dzięki czemu uniknął rozbrojenia i internowania. Pozostał w konspiracji, odtworzył 5 Wileńską Brygadę, a następnie powołał 6 Wileńską Brygadę.
Akcje propagandowe
„Łupaszka” prowadził także akcję propagandową. W jego ulotce z marca 1946 r. czytamy:
Nie jesteśmy żadną bandą, tak jak nas nazywają zdrajcy i wyrodni synowie naszej ojczyzny. My jesteśmy z miast i wiosek polskich. My chcemy, by Polska była rządzona przez Polaków oddanych sprawie i wybranych przez cały Naród […] – przytacza jego słowa historyk Tadeusz Płużański w folderze poświęconym emisji monety.
Wyrok, śmierć i rehabilitacja
Jak przypomina historyk Tadeusz Płużański, w pokazowym procesie komunistyczny sąd skazał „Łupaszkę” na osiemnastokrotną karę śmierci. 8 lutego 1951 r. został zamordowany w katowni UB przy ul. Rakowieckiej w Warszawie.
Po 1989 r. sądy oczyściły go ze wszystkich zarzutów. W 2007 r. prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył „Łupaszkę” pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej. Szczątki Zygmunta Szendzielarza zostały odnalezione przez pracowników Instytutu Pamięci Narodowej na tzw. Łączce na Powązkach Wojskowych; w sierpniu 2013 r. IPN ogłosił ich identyfikację – pisze historyk.
Zobacz także: Prezydent II RP Stanisław Wojciechowski został upamiętniony monetą NBP
Szczegółowe informacje o nowej monecie kolekcjonerskiej NBP
„Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni” – Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”
nominał: 10 zł
metal: Ag 925/1000
stempel: lustrzany, tampondruk
średnica: 32,00 mm
masa: 14,14 g
brzeg (bok): gładki
nakład: do 10 000 szt.
Projektant: Dobrochna Surajewska
Emitent: NBP
Na zlecenie NBP monety wyprodukowała Mennica Polska S.A.
Banknoty i monety kolekcjonerskie NBP
Banknoty i monety kolekcjonerskie NBP są emitowane z myślą o upamiętnianiu ważnych wydarzeń, wspominaniu bohaterów, wybitnych postaci i autorytetów. Emisja wartości kolekcjonerskich stanowi także okazję do rozwijania zainteresowań polską kulturą, nauką i tradycją.
Monety kolekcjonerskie są wykonywane ze złota i srebra, mogą być dodatkowo uatrakcyjnione poprzez dodanie elementów ozdobnych, wykonanych np. z bursztynu, szkła, krzemienia pasiastego czy ceramiki lub też technik dodatkowych – nadruku w technice tampondruku, druku UV, selektywnego złocenia czy matowienia laserowego.
Narodowy Bank Polski zaprasza kolekcjonerów i numizmatyków do szesnastu Oddziałów Okręgowych NBP zlokalizowanych w miastach wojewódzkich oraz do sklepu internetowego NBP: kolekcjoner.nbp.pl.
Zobacz także: Narodowy Bank Polski informuje!
Plany emisyjne NBP na 2024 rok
W roku 2024 kolekcjonerzy i numizmatycy będą mogli wzbogacić swoje zbiory o ponad dwadzieścia nowych monet kolekcjonerskich, w tym m.in. o monety kolekcjonerskie upamiętniające ważne dla Polski wydarzenia historyczne, jak np. 25. rocznica wstąpienia Polski do NATO.
W maju 2024 r. wyemitowane zostaną dwie monety kolekcjonerskie z okazji 230. rocznicy insurekcji kościuszkowskiej. Będą to złota moneta o nominale 100 zł oraz srebrna moneta o nominale 50 zł.
Gratką dla kolekcjonerów, numizmatyków i wszystkich patriotów będzie niewątpliwie banknot kolekcjonerski o nominale 20 zł upamiętniający 80. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, który został zaplanowany do emisji w lipcu 2024 roku.
2024 rok będzie ważny także dla historii bankowości centralnej w Polsce – obchodzić będziemy 100. rocznicę utworzenia Banku Polskiego SA oraz 100. rocznicę wprowadzenia złotego do obiegu, a oba te okrągłe jubileusze Narodowy Bank Polski uświetni, emitując w kwietniu srebrne monety kolekcjonerskie poświęcone tym tematom.
W 2024 roku Narodowy Bank Polski będzie kontynuował także emisje w ramach serii monet kolekcjonerskich: „Polskie Termopile”, „Historia monety polskiej”. Wprowadzone zostaną także do obiegu kolejne monety kolekcjonerskie z serii zainaugurowanych w 2023 roku: „Polskie banknoty obiegowe” i „W Polskę wierzę”.
Szczegółowe informacje o zaplanowanych emisjach monet i banknotów kolekcjonerskich na 2024 rok, datach i nominałach znajdują się na stronie Narodowego Banku Polskiego w Planie emisji wartości kolekcjonerskich i monet okolicznościowych na 2024 r.
Rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim upamiętniona monetami NBP
