Aktywa w PPK są ponad dwukrotnie większe od sumy wpłat pracowników!

Po pięciu latach istnienia wartość aktywów netto w Pracowniczych Planach Kapitałowych (PPK) wyniosła 26,6 mld złotych. Ich wielkość jest ponad dwukrotnie większa od sumy wpłat dokonanych przez uczestników programu. Co składa się na zysk osób zapisanych do PPK? Tej kwestii szerzej przyjrzymy się w tym artykule.

Pracownicy wpłacili do PPK 12,8 mld złotych

Zacznijmy od wpłat. W ramach Pracowniczych Planów Kapitałowych uczestnicy co miesiąc wpłacają niewielką część swojej płacy na specjalne utworzone do tego konto. Standardowo wynosi ona 2 proc. wynagrodzenia brutto. Przy czym w sytuacji, gdy dany pracownik zarabia nie więcej od 1,2-krotności płacy minimalnej, może on obniżyć wielkość kwoty przeznaczonej na analizowany cel do 0,5 proc. wynagrodzenia. 

Z kolei dla osób, które chcą oszczędzać więcej, przygotowano możliwość zwiększenia swojej składki do 4 proc. pensji. Łącznie wszyscy uczestnicy programu od 2019 roku do maja 2024 roku wpłacili do PPK 12,8 mld złotych. Średnia podstawowa składka osoby zapisanej do programu w ostatnim miesiącu wspomnianego okresu wyniosła 189 zł. Przeciętna dodatkowa składka osiągnęła zaś 198 zł.  

Niemal drugie tyle dołożyli przedsiębiorcy oraz rządzący

Co składa się na pozostałe 12,2 mld złotych, które zostało wpłacone na konta uczestników PPK w tym okresie? Jak widać na zamieszczonym poniżej wykresie, aż 9,8 mld złotych ze wspomnianej kwoty dołożyli pracodawcy. Standardowo do 2 proc. składki każdego pracownika dopłacają oni 1,5 proc. jego wynagrodzenia brutto. Ponadto pracodawcy otrzymali możliwość zwiększenia wysokości składki łożonej na pracownika do 4 proc. wynagrodzenia. 

Zobacz także: Uczestnicy PPK: Ilu ich jest? W jakim są wieku? Gdzie pracują?

Pozostałe 2,4 mld złotych wpłaciło państwo. W celu przekonania do oszczędzenia na emeryturę w ramach PPK mieszkańców naszego kraju, którzy ze względu na tzw. nacjonalizację OFE zaczęli być bardzo sceptyczni nastawieni wobec takich pomysłów, rząd zdecydował się wprowadzić dwie specjalne premie. Po pierwsze ustanowiono, że po trzech miesiącach regularnego płacenia standardowej składki uczestnik programu automatycznie otrzymuje 250 złotych w formie wpłaty powitalnej. 

Dodatkowo osobom, którym w danym roku uda się odłożyć wraz z pomocą pracodawcy 3,5 proc. 6-krotności minimalnego wynagrodzenia, przysługuje dopłata od państwa w wysokości 240 złotych (pracownicy wpłacający co miesiąc mniej niż 2 proc. swojego wynagrodzenia, muszą zgromadzić co najmniej 25 proc. wspomnianej kwoty). W praktyce oznacza to, że przykładowo osoba płacąca standardową stawkę, zarabiająca średnie wynagrodzenie (7155,48 zł) w ubiegłym roku, już po trzech miesiącach uczestnictwa miała na koncie w PPK zaoszczędzoną kwotę przekraczającą, ustanowioną przez rządzących granicę.  

Uczestnicy PPK mogą wybrać jedną z 17 instytucji finansowych

Ostatnią składową zysków pracowników, którzy dołączyli do analizowanego programu, są dochody instytucji finansowych, które obracają środkami wpłaconymi przez uczestników PPK. Przy czym warto przed przejściem do danych dokładnie omówić to zagadnienie, gdyż w tej kwestii nadal panuje wiele nieporozumień. Aktualnie do zarządzania prywatnymi środkami zaoszczędzonymi przez uczestników PPK uprawnionych jest 17 podmiotów (poniżej w tabelce wypisano ich nazwy wraz ze wskaźnikami pokazującymi względną popularność). Wyboru instytucji finansowej dokonuje pracodawca w porozumieniu z pracownikami. Przy czym, gdyby np. zyski osiągane przez wybrany podmiot oceniono na niesatysfakcjonujące, zawsze istnieje możliwość dokonania zmiany instytucji finansowej przez pracodawcę.  

Zobacz także: Czy politycy ukradną kasę z PPK, a następnie kupią sobie za nią jachty?

Bezpieczeństwo przede wszystkim!

Podmioty działające w ramach PPK same dokonują wyboru papierów wartościowych, w które zostaną zainwestowane środki pracowników, z dwoma zaostrzeniami. Otóż po wybraniu instytucji finansowej uczestnik jest przyporządkowany do funkcjonującego w jej ramach funduszu zdefiniowanej daty. Przy czym, zdefiniowana data jest rokiem, w którym dany oszczędzający kończy mniej więcej 60 lat. Przykładowo osoby urodzone od 1993 do 1997 roku po zapisie do PPK zostaną przypisane do funduszu z datą zdefiniowaną w 2055 roku. Z kolei dla mieszkańców naszego kraju, którzy przyszli na świat pomiędzy 1988 a 1992 rokiem, odpowiedni jest fundusz z datą zdefiniowaną w 2050 roku.

Instytucje finansowe podczas tworzenia struktury aktywów należących funduszy zdefiniowanej daty muszą brać pod uwagę wiek uczestników. Przykładowo fundusz z datą zdefiniowaną w 2060 roku, może praktycznie całość środków zainwestować w bardziej ryzykowne i przy tym bardziej zyskowne papiery wartościowe, takie jak akcje. Z kolei fundusz z datą zdefiniowaną w 2030 musi praktycznie całość posiadanych środków uczestników PPK przeznaczyć na bezpieczne aktywa takie jak na przykład obligacje rządowe. Analizowany system stworzono w opisany sposób, aby zapewnić jak największą ochronę środków osób, które za niedługo będą przechodzić na emeryturę. 

Instytucje różnią się zarówno pod względem zysków, jak i kosztów

Przy czym, co również warto zaznaczyć, instytucje finansowe nie tylko mają praktycznie całkowicie „wolną rękę” w kwestii wyboru aktywów, ale również z tej wolności korzystają. Widać to choćby po stopach zwrotu wypracowanych przez podmioty działające w ramach PPK. Z danych zamieszczonych poniżej wynika, że w przypadku funduszy z datą zdefiniowaną w 2060 roku, najwyższą, wynoszącą 89 proc. stopę zwrotu w okresie od 2 stycznia 2020 roku do 31 maja 2024 roku osiągnęła UNIQA TFI S.A. Dla porównania instytucja, znajdująca się po przeciwnej stronie rankingu Compensa TUnŻ S.A. Vienna Insurance Group wypracowała ponad dwukrotnie mniejszy zwrot. 

Zobacz także: Kolejne inwestycje Boeinga w Polsce! Zatrudnią kilkaset osób!

Co więcej, znaczące różnice możemy zaobserwować również w przypadku funduszy z datą zdefiniowaną w 2025 roku, które ze względu na wcześniej wspomniane regulacje praktycznie całość środków musiały zainwestować w bezpieczne aktywa. Pekao TFI S.A. udało się osiągnąć w okresie od 2 stycznia 2020 roku do 31 maja 2024 roku stopę zwrotu wynoszącą aż 30 proc. W przypadku Compensy TUnŻ S.A. Vienna Insurance Group analizowany wskaźnik osiągnął „jedynie” 11 proc. Z drugiej strony warto zaznaczyć, że mimo dużych różnic między podmiotami na płaszczyźnie zyskowności, każdej instytucji finansowej obracającej pieniędzmi uczestników PPK udało się wypracować dodatnią stopę zwrotu. Łącznie instytucje finansowe wypracowały od momentu powstania PPK 5,2 mld złotych zysku. 

Drugim poważnym ograniczeniem nałożonym przez ustawodawcę na instytucje finansowe dotyczy kosztów. W celu zapobiegnięcia sytuacji, w której instytucje finansowe pobierają nieuzasadnione duże prowizje (było to ogromnym problemem w przypadku Otwartych Funduszy Emerytalnych), wprowadzono maksymalny, roczny poziom opłat za zarządzanie w wysokości 0,5 proc. wartości aktywów netto funduszu. Przy czym umożliwiono podmiotom pobieranie do 0,1 proc. opłaty zmiennej za osiągnięty wynik. Jak wynika z danych zamieszczonych poniżej, zdecydowana większość instytucji jest dość daleko od przekroczenia wspomnianego limitu. Średni koszt zarządzania PPK wyniósł 0,331 proc. wartości aktywów netto. 

To się nie dodaje

Uważny Czytelnik najpewniej już wcześniej zauważył, że coś z podanymi przeze mnie liczbami się nie zgadza. W końcu skoro łącznie do PPK wpłacono 25 mld złotych, a wypracowany zysk wyniósł 5,2 mld złotych, to jakim cudem wartość aktywów netto w PPK wynosi 26,6 mld zł? Odpowiedź jest prosta. Część uczestników programu zdecydowało się na wypłacenie środków lub złożyło wniosek o ich zwrot.  Łącznie wypłacono z programu 3,6 mld złotych, czyli dokładnie tyle, ile wynosi różnica między sumą wpłat i zysków oraz wartością aktywów netto.