Ubóstwo w Europie: Blisko 100 mln Europejczyków jest zagrożonych wykluczeniem społecznym

Ubóstwo w UE jest obecnie powszechnym problemem, wiążącym się z wykluczeniem społecznym. Jak dostrzegają eksperci, stale mamy do czynienia ze wzrostem kosztów życia, a główny problem dotyka także wielu dzieci w krajach starego kontynentu.

• Aż 95,3 miliona osób, czyli 21,2% populacji UE, było zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym
• Jedna trzecia (31,5%) mieszkańców UE nie była w stanie poradzić sobie z niespodziewanymi wydatkami
• W Polsce problem ubóstwa dotyczył blisko 1,1 mln osób poniżej 18 roku życia

Pogłębiający się problem ubóstwa w Europie

Jak wynika z badań w 2022 roku odsetek populacji zagrożonej ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, był najwyższy w Rumunii (34,4%) i Bułgarii (32,2%) wśród państw członkowskich UE.  Blisko jedna czwarta populacji w Grecji, Hiszpanii, Łotwie i Estonii również była zagrożona ubóstwem lub wykluczeniem społecznym  wynoszącym 21,6%. W sumie jest to 95,3 miliona osób, czyli 21,2% populacji UE, było zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym!

Samo określenie zagrożenia ubóstwem oznaczało w praktyce, że osoby znajdowały się w co najmniej jednej z trzech grup, które poniekąd nakreślały pewne przyczyny ich stanu:

• osoby zagrożone ubóstwem po transferach socjalnych
• doświadczały pogłębionej deprywacji materialnej i społecznej
• żyły w gospodarstwie domowym o bardzo niskim poziomie intensywności pracy

Najbardziej dotknięte były osoby zagrożone ubóstwem po transferach socjalnych, które stanowiły 72,7 miliona osób w 2022 roku. Jednocześnie 25,6 miliona osób doświadczało jednego lub obu pozostałych warunków.

Ubóstwo wśród dzieci

Jednym z najbardziej niepokojących aspektów ubóstwa w UE jest jego wpływ na dzieci. Ponad 20% dzieci w Europie żyje w gospodarstwach domowych zagrożonych ubóstwem. Jak wskazują eksperci brak dostępu do edukacji, opieki zdrowotnej i podstawowych zasobów w dzieciństwie może mieć długofalowe skutki, utrudniając tym osobom poprawę swojej sytuacji w przyszłości. Analizując ten przykry współczynnik, nie należy się skupiać tylko na kwestii środków finansowych, jakimi poszczególne rodziny dysponują. Chodzi tu więc o zwrócenie uwagi na zaspokojenie innych potrzeb takich jak:

• dostarczanie odpowiedniej żywność,
• podstawowe usługi z zakresu edukacji i ochrony zdrowia,
• zapewnienie godnych warunków mieszkaniowych.

Istotną kwestią jest fakt, że w 2022 roku największy odsetek dzieci zagrożonych ubóstwem stanowiły dzieci mieszkające we Francji (3,8 mln), Niemczech (3,5 mln) oraz w Hiszpanii i we Włoszech (odpowiednio: 2,6 mln i 2,7 mln). W Polsce problem ubóstwa dotyczył blisko 1,1 mln osób poniżej 18 roku życia.

Zobacz także: Kryzys inflacyjny w Polsce — przyczyny, przebieg i skutki [RAPORT OG]

Ubóstwo to wynik wysokich kosztów?

Inflacja pogłębiła już od dawna nagromadzający się problem. Po pierwsze, zwiększone koszty podróży. Ceny biletów lotniczych, pociągów i autobusów stale rosną, co sprawia, że podróżowanie staje się coraz droższe. Ponadto wzrost cen paliw sprawia, że również koszty transportu urosły jak na drożdżach. Przykładem blisko 30% podwyżki cen biletów za przejazd pociągiem są także, polscy przewoźnicy kolejowi. 

Wzrost cen dóbr i usług sprawia, że nasze pieniądze tracą na wartości, co oznacza, że musimy płacić więcej za te same produkty i usługi. Ceny towarów i usług konsumpcyjnych w I kwartale 2023 r. w porównaniu z ubiegłym rokiem wzrosły o 6,2% (przy wzroście cen usług – o 8,2% i towarów – o 5,5%). Szacunkowe wskaźniki cen w I kwartale 2024 roku pokazały ponownie wzrost o 1,9%, analogicznie w stosunku do danych z poprzedniego miesiąca ubiegłego roku.

Analizując kwestię ubóstwa dochodowego, można dojść do pewnego wniosku, że w wielu krajach UE istnieją duże różnice w poziomach dochodów. Zbyt wysokie koszty życia w niektórych państwach sprawiają, że mimo wyższych dochodów nominalnych, wiele osób wciąż znajduje się na granicy ubóstwa.

Nieprzewidziane wydatki stanowią trudność

Trudności z pokryciem nieprzewidzianych wydatków stają się coraz bardziej powszechnym problemem w Unii Europejskiej. Coraz bardziej wzrasta także współczynnik deprywacji materialnej w krajach UE. Deprywacja materialna to inaczej brak możliwości zaspokojenia potrzeb uznanych w warunkach europejskich za podstawowe, ze względu na problemy finansowe. W ten zakres włączają się także nieprzewidziane wydatki.

W 2022 roku prawie jedna trzecia (31,5%) mieszkańców UE nie była w stanie poradzić sobie z niespodziewanymi wydatkami finansowymi. Współczynnik ten wzrósł o 1,3 punktu procentowego więcej niż rok wcześniej. Więcej niż dwie piąte populacji nie mogło sprostać nieoczekiwanym wydatkom, a największy odsetek tej liczby stanowi Rumunia (47,9%). 

Konkludując ubóstwo w Unii Europejskiej to złożony problem, który wymaga skoordynowanych działań na wielu poziomach – krajowym, regionalnym i unijnym. Stanowi ono wyzwanie, przed którym stoi cała Europa. Jest ono trudne z racji swojej złożoności oraz sytuacji geopolitycznej, która obecnie ma miejsce (m.in. wojny na Ukrainie). Dodatkowo fiasko strategii, które miały na celu zmniejszenie tego problemu jak tzw. Europa 2020 powinny skłonić do pewnych refleksji i pochylenia się nad podjęciem innych możliwych rozwiązań na przyszłość.