Chcemy uratować demografię? Musimy postawić na politykę prorodzinną!
Jak polityka prorodzinna wpływa na dzietność i uczestnictwo w rynku pracy? Elastyczne urlopy i wsparcie finansowe mogą zwiększyć dzietność

W jaki sposób odpowiednio zaprojektowana polityka prorodzinna wpływa na decyzję o posiadaniu dzieci? Badanie przeprowadzone przez Nelly Elmallakh — ekonomistkę z Banku Światowego daje nam konkretne odpowiedzi – pokazuje, jak elastyczne urlopy, wsparcie finansowe i dostęp do opieki nad dzieckiem mogą odmienić sytuację zarówno rodzin, jak i gospodarek.
- We Francji po redukcji programów prorodzinnych i obcięciu świadczeń dla zamożnych par, znacząco spadła liczba urodzeń.
- Elastyczne godziny pracy i dostęp do opieki nad dzieckiem zwiększają wskaźnik zatrudnienia kobiet.
- Transfery finansowe obniżają koszty wychowania dzieci, co zachęca rodziny do posiadania więcej niż jednego dziecka.
Wpływ polityki prorodzinnej na decyzję o dzietności i rynku pracy: Długoterminowe efekty
Badanie to jest bogatym źródłem nowych informacji na temat wpływu polityki prorodzinnej na decyzje związane z dzietnością i uczestnictwem w rynku pracy. W oparciu o dane z różnych krajów zbadane zostało, jak programy wsparcia dla rodzin – w tym urlopy rodzicielskie oraz transfery pieniężne – wpływają na decyzje dotyczące posiadania dzieci oraz aktywności zawodowej, zwłaszcza kobiet. Wyniki pokazują, że odpowiednia polityka prorodzinna może nie tylko zwiększać wskaźniki dzietności (lub jej kasowanie, może powodować dramatyczne skutki, patrz: wykres poniżej), ale także, wbrew temu co sugerują niektórzy, promować większy udział kobiet na rynku pracy! Przynosi to korzyści zarówno rodzinom, jak i gospodarce jako całości. Badanie ujawnia, że interakcje między polityką prorodzinną a decyzjami o pracy są bardziej złożone, niż się wcześniej mogło zdawać.

Zobacz także: Narodowy Program Obiadów Szkolnych jako rozwój koncepcji państwa opiekuńczego [RAPORT OG]
Polityka prorodzinna a dzietność: Kluczowe mechanizmy
Jednymi z najważniejszych czynników, które wpływają na decyzje rodzin dotyczące dzietności, są wysokość transferów pieniężnych związanych z narodzinami dzieci oraz długość urlopów rodzicielskich. Polityka prorodzinna, która zwiększa wsparcie finansowe dla rodzin, może znacząco zmniejszyć koszty związane z wychowaniem dzieci. Zmniejszenie kosztów z kolei zachęca rodziny do decydowania się na większą liczbę dzieci. Kraje, w których polityka prorodzinna oferuje hojniejsze świadczenia i dłuższe urlopy rodzicielskie, odnotowują wyższe wskaźniki dzietności niż te, które oferują mniej wsparcia. Przykładem mogą być kraje skandynawskie, które dzięki swojej rozbudowanej polityce prorodzinnej osiągają jedne z najwyższych wskaźników dzietności w Europie.
Polityka prorodzinna działa również jako czynnik stabilizujący dla rodzin. W krajach, gdzie system wsparcia finansowego dla rodziców jest bardziej rozwinięty, rodziny czują się bezpieczniejsze finansowo, co prowadzi do zwiększonej skłonności do planowania kolejnych dzieci. Polityka prorodzinna musi być kompleksowa, aby wywołać znaczący efekt. Same transfery pieniężne mogą nie wystarczyć – kluczowe są również inne czynniki, takie jak elastyczność w pracy, dostępność opieki nad dziećmi oraz szeroko rozumiana stabilność rynku pracy.
Wpływ polityki prorodzinnej na uczestnictwo w rynku pracy
Polityka prorodzinna ma również istotny wpływ na uczestnictwo kobiet w rynku pracy. W krajach, w których urlopy rodzicielskie są elastyczne i dłuższe, kobiety częściej wracają do pracy po urodzeniu dziecka. Polityka prorodzinna, która oferuje elastyczne formy zatrudnienia, takie jak skrócone godziny pracy czy praca zdalna, sprzyja równoważeniu życia zawodowego z rodzinnym. W krajach takich jak Niemcy czy Szwecja, gdzie polityka prorodzinna jest bardziej rozwinięta, wskaźnik zatrudnienia kobiet jest wyższy, co sprzyja zmniejszaniu luki płacowej między kobietami a mężczyznami.
Kolejnym istotnym czynnikiem jest dostęp do opieki nad dzieckiem. Kobiety szybciej decydują się na powrót do pracy, gdy mają dostęp do przystępnej i wysokiej jakości opieki nad dzieckiem. Polityka prorodzinna, która uwzględnia także rozwój infrastruktury opiekuńczej, może znacząco zwiększyć liczbę kobiet na rynku pracy, co pozytywnie wpływa na gospodarkę. W krajach takich jak Francja, gdzie polityka prorodzinna zapewnia dostęp do publicznych żłobków i przedszkoli, kobiety mają ułatwiony powrót do pracy i nie muszą wybierać między karierą a macierzyństwem.
Zobacz także: 500+ istotnie zmniejszyło ubóstwo wśród dzieci, zwłaszcza w rodzinach wielodzietnych [BADANIE]
Długoterminowe efekty polityki prorodzinnej na demografię
Jednym z najważniejszych wniosków płynących z badania jest to, że polityka prorodzinna ma długoterminowy wpływ na strukturę demograficzną społeczeństw. W krajach, gdzie polityka prorodzinna jest odpowiednio rozwinięta, obserwuje się wzrost liczby urodzeń, co przeciwdziała starzeniu się społeczeństwa. Natomiast krajach takich jak na przykład Japonia czy Korea Południowa, gdzie wskaźniki dzietności są niskie, a polityka prorodzinna jest słabo rozwinięta, starzenie się społeczeństwa staje się coraz poważniejszym problemem, co wpływa na systemy emerytalne i opiekę zdrowotną.
Długoterminowe efekty polityki prorodzinnej można analizować także z perspektywy makroekonomii. Wyższe wskaźniki dzietności oraz większe uczestnictwa kobiet w rynku pracy sprzyjają stabilnemu wzrostowi gospodarczemu. W krajach o rozwiniętej polityce prorodzinnej rośnie liczba pracowników, co przekłada się na wyższy poziom produktywności i większe dochody podatkowe dla państwa. Wzrost liczby młodych ludzi na rynku pracy przeciwdziała problemom związanym z niską liczbą pracowników w starzejących się społeczeństwach. Pomaga to również w kwestii finansowania systemu ubezpieczeń społecznych.
Polityka prorodzinna a równość płci
Polityka prorodzinna ma również istotny wpływ na kwestię równości płci. W krajach, gdzie polityka prorodzinna wspiera zarówno kobiety, jak i mężczyzn w łączeniu pracy zawodowej z obowiązkami rodzinnymi, obserwuje się mniejsze różnice w płacach między płciami. Długie urlopy rodzicielskie, z których mogą korzystać zarówno matki, jak i ojcowie, sprzyjają bardziej zrównoważonemu podziałowi obowiązków rodzicielskich, co z kolei prowadzi do zmniejszenia nierówności w zatrudnieniu. W krajach skandynawskich, gdzie polityka prorodzinna promuje równość płci, wskaźniki zatrudnienia kobiet i mężczyzn są bardziej wyrównane niż w krajach o mniej rozwiniętej polityce prorodzinnej.
Jednak politykę prorodzinną musi charakteryzować holistyczne podejście, aby mogła ona zmniejszyć nierówności płci. Same transfery pieniężne mogą być niewystarczające – konieczne są także odpowiednie rozwiązania, które wspierają powrót kobiet na rynek i promują równość w miejscu pracy. Zrównoważona polityka prorodzinna, która zapewnia elastyczność oraz równy dostęp do urlopów rodzicielskich, ma kluczowe znaczenie dla zmniejszenia luki płacowej i promowania równości płci na rynku pracy.

Przyszłość polityki prorodzinnej
Warto jednak zaznaczyć, że polityka prorodzinna nie jest jedynie narzędziem wsparcia dla rodzin, ale także kluczowym elementem stabilnego rozwoju gospodarczego. Kraje, które inwestują w rozbudowaną politykę prorodzinną, mogą liczyć na wzrost liczby urodzeń, większe uczestnictwo kobiet na rynku pracy oraz długoterminową stabilność demograficzną. Polityka prorodzinna powinna być postrzegana jako inwestycja w przyszłość społeczeństwa, a nie jako wydatek. Rozwój elastycznych form zatrudnienia, wsparcie finansowe oraz dostęp do przystępnej opieki nad dziećmi to kluczowe elementy, które mogą przyczynić się do zwiększenia dzietności oraz promowania równości na rynku pracy.
Zobacz także: Rolnik już nie szuka żony. Teraz czas na tirowców!
Wnioski z badania sugerują, że przyszłość polityki prorodzinnej powinna koncentrować się na zapewnieniu większej elastyczności dla rodziców, co umożliwi im łączenie życia zawodowego z rodzinnym. Polityka prorodzinna może stać się kluczowym narzędziem przeciwdziałania problemom związanym z niską dzietnością i starzejącymi się społeczeństwami, zapewniając długoterminową stabilność zarówno demograficzną, jak i gospodarczą. Warto zaznaczyć również, że polityka taka rzadko może skłonić potencjalnych rodziców do pierwszego dziecka, a raczej zachęcić obecnych rodziców do powiększania rodziny. Należy zatem się skupić na promowaniu modelu rodzin wielodzietnych.
Holistyczne podejście do polityki prorodzinnej jest konieczne, szczególnie w naszym kraju, gdyż od pewnego czasu borykamy się z potężnymi problemem bardzo niskiego wzrostu demograficznego i jeśli nie podejmiemy stosownych kroków, możemy się obudzić w momencie, kiedy demografia już będzie barierą nie do przeskoczenia.