Pij mleko będziesz wielki! Prawie tak jak polska branża mleczarska!

Polska branża mleczarska, będąca jednym z filarów krajowego przemysłu spożywczego, mierzy się w 2024 roku z licznymi wyzwaniami i dynamicznymi zmianami, które mają kluczowy wpływ na przyszłość tego sektora. Zarówno na rynku krajowym, jak i zagranicznym, spółdzielnie mleczarskie oraz inne podmioty przetwórcze stoją przed koniecznością adaptacji do nowych warunków rynkowych, w tym rosnących wymagań środowiskowych i coraz silniejszej konkurencji. Na podstawie raportów Pekao i Związku Polskich Przetwórców Mleka, możemy wynieść wiele istotnych informacji jak na przykład to, że:
- Wartość produkcji wyrobów mlecznych w Polsce w 2022 roku wyniosła prawie 50 mld zł co stanowi 16% udziału w krajowym przemyśle spożywczym.
- Polska zajmuje 4. miejsce w UE pod względem liczby zatrudnionych w przetwórstwie mlecznym.
- W 2023 roku ceny masła spadły o 40%, a ceny odtłuszczonego mleka w proszku (OMP) o 35% w porównaniu do roku poprzedniego.
- Polska branża mleczarska wykazuje stosunkowo niski udział eksportu w przychodach, wynoszący 17%, mimo że 33-34% produkcji trafia za granicę.
Zobacz także: Polskie rolnictwo potrzebuje spółdzielczości. Łatwo nie będzie, ale są zalążki zmian

Polska – kraina mlekiem płynąca
Krajowe produkcja wyrobów mlecznych w Polsce w 2022 roku wyniosła niemal 50 mld zł, co stanowiło 16% wartości całego przemysłu spożywczego w kraju. Choć w ciągu ostatnich lat obserwuje się wzrost zainteresowania zrównoważonymi środowiskowo produktami mlecznymi, Polska wciąż zmaga się z niską świadomością ekologiczną konsumentów. Wpływa to na wybory zakupowe i utrudnia rozwój sektora oferującego wspomniane produkty w naszym kraju. Z drugiej strony rosnąca zamożność społeczeństwa przyczynia się do większego spożycia produktów premium, co stwarza szanse dla producentów na wprowadzanie innowacji w ofercie.
Ekspansja zagraniczna: wzrost na rynkach azjatyckich
W ostatnich latach polski sektor mleczarski dynamicznie rozwijał się na rynkach zagranicznych, a szczególnie interesująca jest ekspansja na rynkach azjatyckich. Polskie produkty mleczne, głównie mleko w proszku i sery, zyskują popularność w Chinach, Japonii i Korei, a także w innych krajach Azji Wschodniej. Według raportu Pekao SA, w 2023 roku popyt na produkty mleczne z Polski na rynkach azjatyckich znacząco wzrósł, co otworzyło nowe perspektywy dla polskich eksporterów. Poniższe wykresy pokazują prognozowany wzrost konsumpcji polskich produktów mlecznych, który nastąpi w dużej mierze dzięki państwom azjatyckim. Wyzwanie jednak stanowi rosnąca konkurencja ze strony producentów z innych krajów, takich jak Nowa Zelandia czy Australia, które również eksportują swoje produkty na rynki azjatyckie.

Zobacz także: Chiny uderzają w polskie rolnictwo! To kara za cła na chińskie elektryki!
Sytuacja spółdzielni mleczarskich
Spółdzielnie mleczarskie odgrywają kluczową rolę w polskim sektorze przetwórstwa mlecznego. Jak pokazuje raport z października 2023 roku, na rynku działa około 350 podmiotów przetwórczych, z czego większość stanowią spółdzielnie. Kontrolują one większość skupu i przetwórstwa mleka w Polsce, co stawia je w kluczowej roli na rynku krajowym. W ostatnich latach jednak spółdzielnie mierzą się z poważnymi wyzwaniami, takimi jak rosnące koszty produkcji, zmiany regulacyjne wynikające z polityki Unii Europejskiej oraz presja cenowa wywierana przez sieci handlowe. Raporty branżowe pokazują, że koszty transportu surowca oraz gotowych produktów, a także presja na obniżanie cen przez sieci sklepów, są głównymi problemami, z którymi borykają się polskie spółdzielni.
Wzrost wydajności produkcji mleka
Pomimo trudności, polska branża mleczarska notuje wzrost wydajności produkcji mleka. Od 2010 roku wydajność mleczna krów w Polsce wzrosła o około 40%, a w 2022 roku przeciętny udój wynosił 7425 kg mleka rocznie na jedną krowę. Ten wzrost wydajności wynika z koncentracji hodowli, modernizacji gospodarstw oraz poprawy warunków hodowlanych. Ponadto, mimo zmniejszającej się liczby gospodarstw mlecznych — w 2022 roku w Polsce hodowano 2 037 279 krów mlecznych, co stanowi spadek o pół miliona sztuk w porównaniu z 2010 rokiem — wielkość produkcji mleka wzrosła o 21%.

Perspektywy rozwoju sektora
Patrząc w przyszłość, polska branża mleczarska będzie musiała sprostać coraz większym wyzwaniom związanym z ochroną środowiska oraz spełnianiem wymogów unijnych, zwłaszcza w kontekście strategii „Od pola do stołu”. Rolnictwo ekologiczne jest niewątpliwie bardziej wymagające niż to konwencyjne. Przewiduje się, że większe podmioty przetwórcze, które będą w stanie zainwestować w nowe technologie i dostosować się do rosnących wymagań środowiskowych, skorzystają na tych zmianach, zyskując przewagę konkurencyjną zarówno na rynku krajowym, jak i zagranicznym. Jednocześnie kluczowym elementem przyszłości polskiego sektora mleczarskiego jest dalsza ekspansja na rynki zagraniczne. Azja Wschodnia pozostaje jednym z najważniejszych kierunków eksportu, a rosnący popyt może pomóc polskim firmom zwiększyć swoje przychody i zyskać większą obecność na globalnym rynku.
Zobacz także: Polski rynek piwa przechodzi duże zmiany. Piwo bezalkoholowe ratunkiem dla branży?
Q(ro)vo Vadis?
Polski sektor mleczarski, choć napotyka na wyzwania związane z rosnącymi kosztami i wymaganiami środowiskowymi, ma ogromny potencjał wzrostu. Spółdzielnie mleczarskie, odgrywające kluczową rolę w przetwórstwie, muszą adaptować się do nowych warunków rynkowych i regulacyjnych. Dzięki rosnącej wydajności i modernizacji gospodarstw mlecznych Polska utrzymuje swoją silną pozycję jako jeden z największych producentów mleka w Europie.