Energia jądrowa jest w rękach Chin i Rosji — te państwa budują najwięcej reaktorów
Energetyka jądrowa odpowiada za 10% światowej produkcji energii. Jest to sektor kluczowy dla kształtowania globalnego rynku.

Energia jądrowa w Chinach i Rosji odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu globalnego rynku energii nuklearnej. Według najnowszego raportu Międzynarodowej Agencji Energetycznej (MAE), to właśnie te dwa kraje są obecnie głównymi siłami napędowymi rozwoju energetyki jądrowej. W ciągu ostatnich lat Chiny i Rosja znacząco zwiększyły swoje inwestycje, dzięki czemu dominują w budowie nowych reaktorów na całym świecie.
- Energia jądrowa odpowiada za niemal 10% światowej produkcji energii.
- Od 2017 roku na świecie rozpoczęto budowę 52 nowych reaktorów jądrowych. 48 z nich należy do Chin lub Rosji.
- W Chinach średni wiek reaktora to zaledwie 10 lat. Z kolei w USA czy Kanadzie — około 40 lat.
- Według prognoz MAE, gospodarki rozwinięte mają potencjał, by odpowiadać za 60% rynku małych reaktorów modułowych (SMR) do 2040 roku.
Energia jądrowa staje się domeną Chin i Rosji
Energia jądrowa to niezwykle istotny element sektora energetycznego. Odpowiada bowiem za nieco mniej niż 10% globalnej produkcji energii i jest obecnie drugim co do wielkości źródłem niskoemisyjnej energii, zaraz po hydroenergetyce. Budowa nowych reaktorów może być zatem niezbędna, jeśli chcemy ograniczyć emisję CO2.

Od 2017 roku na świecie rozpoczęto budowę 52 nowych reaktorów jądrowych. Spośród tych wszystkich aż 25 to projekty chińskie (budowane w Chinach), a 23 rosyjskie (budowane w Chinach, Indiach, Bangladeszu, Turcji czy Egipcie). W Chinach znajduje się obecnie aż 45% wszystkich budowanych reaktorów. Na drugim miejscu pod względem ich lokalizacji znajdują się Indie, które odpowiadają za 11%.
Jednym z głównych czynników takiej dominacji jest intensywna ekspansja inwestycyjna. W Chinach masowo buduje się nowe elektrownie jądrowe, a średni wiek reaktora to zaledwie 10 lat. Dla porównania, w USA wynosi on do 42 lat, w Kanadzie 40 lat, a we Francji 39 lat.
Z kolei Rosja, poprzez Rosatom, skupia się na eksporcie swoich technologii, zapewniając długoterminowe kontrakty na budowę i eksploatację reaktorów w krajach rozwijających się.
Dlaczego energia jądrowa jest w rękach Chin i Rosji?
Energetyka jądrowa Chin i Rosji opiera się na kilku kluczowych filarach. Jednym z nich jest intensywne wsparcie rządu w rozwoju tego obszaru. Zarówno Chiny, jak i Rosja traktują energię jądrową jako strategiczny sektor gospodarki i bezpieczeństwa energetycznego. W Chinach inwestycje w nowe elektrownie jądrowe są częścią długoterminowej polityki transformacji energetycznej i redukcji emisji CO2. Rosja wykorzystuje natomiast Rosatom jako narzędzie geopolityczne dodatkowo wiążąc kraje partnerskie wieloletnimi umowami na dostawy paliwa jądrowego i serwisowanie reaktorów.
Zobacz także: Rosjanie zbudują nowy terminal na granicy rosyjsko-chińskiej
Chiny mają tę przewagę, że są w stanie realizować projekty infrastrukturalne w szybkim tempie. Przekłada się to również na energetykę jądrową. Średni czas budowy reaktorów w Chinach wynosi około 7 lat, podczas gdy w Europie i USA budowa często przekracza dekadę. Dla przykładu, projekty Flamanville 3 we Francji czy Hinkley Point C w Wielkiej Brytanii, borykają się z opóźnieniami i znacznymi przekroczeniami budżetu.

Rosja realizuje swoje projekty w wielu krajach Azji, Afryki i Europy. Rosatom zapewnia coś więcej niż budowę reaktorów — zapewnia również długoterminowe finansowanie. Dzięki temu rosyjskie rozwiązania stają się atrakcyjne dla państw rozwijających się. Z kolei Chiny dążą do ekspansji swoich technologii Hualong One na rynkach międzynarodowych, co w przyszłości może osłabić monopol Rosatomu.
Kraje Zachodu mają szansę na odzyskanie potęgi
Choć energetyka jądrowa Chin i Rosji dominuje wśród nowych projektów, gospodarki rozwinięte mają szansę na odzyskanie pozycji lidera w przyszłości. Według MAE, w 2030 roku technologie amerykańskie i europejskie mogą odpowiadać nawet za 45% nowych reaktorów. Jest to ogromny przeskok w porównaniu do mniej niż 5% w latach 2017-2024.
Odwrócić trend dominacji Chin i Rosji mogą również małe reaktory modułowe (SMR). Technologia ta pozwala na tańszą i łatwiejszą budowę reaktorów, co może zwiększyć konkurencyjność firm zachodnich w przyszłości. Według prognoz MAE, gospodarki rozwinięte mają potencjał, by odpowiadać za 60% rynku SMR do 2040 roku.
Japonia powoli wraca do energii jądrowej
Jako państwo silnie narażone na liczne katastrofy, Japonia musi ostrożnie wybierać miejsca budowli nowych reaktorów. Po latach niepewności związanej z energetyką jądrową przez tragedię w Fukushimie w 2011 roku, powoli wraca jednak do energii jądrowej. Kraj stopniowo przywraca działanie swoich reaktorów jądrowych, dostrzegając w nich kluczowy element strategii energetycznej, która ma zapewnić stabilne dostawy energii i ograniczyć emisję CO2.
W 2023 roku japoński rząd zmienił dotychczasowe przepisy, umożliwiając eksploatację reaktorów przez ponad 60 lat. Taki akt oznacza długoterminowe zobowiązanie do dalszego wykorzystywania energii jądrowej. Dodatkowo, Japonia inwestuje w nowe technologie, w tym małe reaktory modułowe (SMR). Wobec rosnącego zapotrzebowania na energię elektryczną i napiętej sytuacji geopolitycznej, japońskie władze coraz wyraźniej wskazują na atom jako kluczowy element przyszłości energetycznej kraju.
Nowe inwestycje w energetykę jądrową
W ostatnich latach wiele krajów zachodnich ponownie rozważa inwestycje w energetykę jądrową. Stany Zjednoczone planują potroić swoje moce jądrowe do 2050 roku, a w UE rośnie liczba zapowiedzianych projektów. Komisja Europejska coraz częściej podkreśla znaczenie neutralności technologicznej, co może przełożyć się na większe wsparcie dla energetyki jądrowej.

Aby móc konkurować z Chinami i Rosją, kraje Zachodu koniecznie muszą skrócić czas budowy reaktorów i obniżyć koszty inwestycyjne. Współpraca międzynarodowa, innowacyjne modele finansowania oraz zwiększenie efektywności w realizacji projektów mogą umożliwić odzyskanie pozycji lidera. Nie będzie to jednak łatwe zadanie.
Zobacz także: Czy będzie elektrownia atomowa w Polsce? Japonia i Polska podpisały już umowę
Energetyka jądrowa Chin i Rosji to obecnie dominująca siła na globalnym rynku nuklearnym. Intensywne wsparcie państwowe, szybkie tempo budowy oraz ekspansja na rynki zagraniczne sprawiają, że oba kraje kontrolują większość nowo powstających reaktorów. Dynamiczny rozwój technologii SMR i nowe inwestycje mogą jednak w kolejnych dekadach przyczynić się do odbudowy pozycji Europy i USA w sektorze jądrowym.