OPEC miał oszukiwać konsumentów. W praktyce członkowie kartelu oszukują głównie siebie

Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową jest jedną z kluczowych instytucji w światowej gospodarce. W OPEC jest zrzeszonych 11 kluczowych państw na rynku ropy naftowej, umożliwiając im koordynowanie polityki wydobywczej i sprzedaży surowca. Dzięki temu te państwa mogą wpływać na ceny większości typów ropy, a co za tym idzie maksymalizować zyski z jej eksportu. W ciągu 64 lat od założenia organizacja wielokrotnie wpływała na światową koniunkturę i wspierała działania polityczne, państw zrzeszonych. 

• OPEC, mimo że odgrywa dużą rolę w światowej gospodarce, nie jest zdolny wykorzystać pełnego potencjału
• Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową powstała pod wpływem sprzeciwu państw arabskich, Iranu i Wenezueli wobec anglosaskiego kartelu Big Oil

Początki OPEC

W momencie założenia organizacji jej celem było przezwyciężenie poprzedniego kartelu, wpływającego na ceny ropy. Porozumienie Big Oil zrzeszające największe korporacje na rynku naftowym, wpływało na politykę i gospodarkę biedniejszych państw, posiadających duże zasoby ropy. Potentaci naftowi pochodzący ze Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii wykorzystywali swoje wpływy w krajowej polityce, do oddziaływania na te państwa. To pod wpływem Big Oil CIA zorganizowała zamach stanu w Iranie obalając reformatorskiego premiera Mohammeda Mosaddegha. Szach przywrócony do władzy w następstwie tej operacji dostosował się do polityki Big Oil.

Zobacz też: Wielka inflacja z lat 70., czyli czy wynieśliśmy cokolwiek z historii?

Bezpośrednim powodem powstania OPEC była decyzja anglosaskiego kartelu z 1959 r. o obniżeniu cen ropy z Wenezueli i państw bliskiego wschodu. W odpowiedzi na tę decyzję, kilka tygodni później w Kairze zwołano pierwszy Arabski Kongres Naftowy Ligi Arabskiej. Niedługo później Wenezuela wykazała zainteresowanie współpracą z kongresem. Delegaci Wenezueli wezwali do powołania „Komisji Konsultacyjnej ds. Ropy Naftowej”. Big Oil na początku następnego roku ponownie wpłynęła na obniżenie cen ropy naftowej. Umocniło to sprzeciw tych państw wobec anglosaskiego kartelu. Inicjatywa premiera Iraku Abd al-Karima Qasima zwołania konferencji dyplomatycznej państw arabskich, Iranu i Wenezueli z września 1960 r. doprowadziła do powołania Organizacji Krajów Eksportujących Ropę Naftową. Podczas konferencji omawiano sposoby na podniesienie cen ropy naftowej i mechanizmy konsultacji.

Kryzys naftowy cementuje znaczenie OPEC

Bezsprzecznie w pierwszym okresie działania OPEC został zignorowany przez anglosaskie korporacje naftowe. Pozwoliły nieumyślnie na umocnienie organizacji i konsolidację państw zrzeszonych. Pierwotnie do OPEC należały następujące państwa: Wenezuela, Irak, Iran, Arabia Saudyjska i Kuwejt. W ciągu następnych lat dołączyły do organizacji kolejne. Libia weszła w skład instytucji w 1962 r., Zjednoczone Emiraty Arabskie w 1967 i Algieria w 1969 roku. OPEC dokonał restrukturyzacji rynku i ugruntował swoją pozycję do 1973 r. gdy wojna państw arabskich z Izraelem, skutkowała decyzją, iż prawie wszystkie państwa członkowskie nałożyły embargo na eksport ropy, do państw wspierających Izrael. Kryzys naftowy lat 1973-75, który okazał się niszczycielski dla USA i państw Europy Zachodniej, pokazał siłę nowego kartelu. Big Oil przeszedł do historii. Nie był już zdolny do rywalizacji z OPEC, zwłaszcza że sam zaczął się dzielić wewnętrznie.

Struktura organizacji

Konferencja OPEC jest najwyższą władzą organizacji i składa się z delegacji, którym zazwyczaj przewodzą ministrowie ds. ropy naftowej krajów członkowskich. Szefem wykonawczym organizacji jest sekretarz generalny OPEC. Konferencje odbywają się w Wiedniu, najczęściej dwa razy do roku. Decyzje zapadają jednomyślnie, co wymusza na państwach osiągnięcie kompromisu. Każdy członek ma równy głos, niezależnie za jaki udział w wydobyciu ropy naftowej odpowiada.

Zobacz też: Katastrofa kolejowa w Czechach. Spłonęły cysterny z niebezpieczną substancją

Poboczną rolę pełni w organizacji Rada Gubernatorów i Komisja Ekonomiczna oraz Sekretariat. Zadaniem rady jest realizacja decyzji i kontrola ich egzekwowania, mimo że nie ma realnych środków nacisku na członków OPEC. Pozostaje instytucją, która może składać raporty i tworzyć analizy. Pewną rolę odgrywają w organizacji państwa ze statusem obserwatora, do których należą: Kanada, Meksyk, Norwegia i Oman. Mimo że te kraje nie należą oficjalnie do organizacji, to biorą udział w nieoficjalnych procesach koordynacji wydobycia i wpływania na ceny.

OPEC dziś

Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową napotyka wiele trudności w realnym egzekwowaniu swojego wpływu na ceny ropy naftowej. Kraje członkowskie znacznie różnią się pod względem zdolności eksportowych ropy naftowej, kosztów produkcji czy rezerw. Dokładając różne warunki polityczne do trudności, w rzeczywistości większość państw notorycznie łamie postanowienia konferencji. Konflikty religijne wśród państw bliskiego wschodu, rywalizacje Iranu i Arabii Saudyjskiej czy zapaść Wenezueli ograniczają potencjał OPEC. Spójność polityki zwłaszcza w okresach niestabilności na bliskim wschodzie zanika. Kraje niezależnie od siebie realizują swoją politykę wydobywczą. Skutkuje to często obniżkami cen, którym organizacja nie jest zdolna zapobiec. Raporty organizacji wskazują, że odpowiada za blisko 40% światowego wydobycia. Dysponuje jednocześnie aż 80% światowych rezerw ropy. Kartel OPEC dysponuje więc bardzo dużym potencjałem oddziaływania na ceny ropy, ale nie jest zdolny ich wykorzystać. Zwłaszcza gdy jeden z członków ma problemy wewnętrzne, złamanie decyzji OPEC przez niego staje się pewne.