Kraje rozwijające się i rynki wschodzące cierpią w obliczu silnego dolara
Silny dolar to kłopot dla światowej gospodarki, zwłaszcza dla krajów rozwijających się i wschodzących.
Dolar zazwyczaj umacnia się w czasach kryzysu
Historycznie dolar ma tendencję do aprecjacji w czasie spowolnienia gospodarczego. Jest to waluta bezpiecznej przystani, stąd podczas recesji lub napięć w światowym systemie finansowym, kapitał inwestorów napływa do USA. Poniższy wykres opracowany przez ekonomistów Macrobond pokazuje, że dolar umocnił się o blisko 7 proc. od stycznia do sierpnia 2022 r. Na koniec ub. roku dolar znalazł się na najwyższym poziomie od 2000 r., w sumie umacniając się o 22 proc. Podobna sytuacja miała miejsce w 1997 roku podczas kryzysu azjatyckiego i w 2008 r. w czasie światowego kryzysu finansowego.
Silny dolar to kłopot dla krajów rozwijających się i wschodzących
Aprecjacja dolara sprawia, że rosną koszty obsługi długu dla krajów rozwijających się i rynków wschodzących, które zazwyczaj są silnie zadłużone w amerykańskiej walucie. To zaś sprawia, że zaufanie inwestorów do tych krajów spada, co podwyższa poziom rentowności krótko- i długoterminowych. Poniższy wykres pokazuje, że indeks EMBIG (skrót od: emerging markets bond index) gwałtownie wzrósł w 2022 r. Indeks ten pokazuje stopę zwrotu (rentowność) z obligacji rządowych emitowanych przez rynki wschodzące,
Pod wpływem wzrostu rentowności obligacji skarbowych i aprecjacji dolara, a także wyższych nominalnych stóp procentowych będących funkcją inflacji, koszty obsługi długu w relacji do PKB oraz w relacji do dochodów budżetowych znacznie wzrosły w ostatnich latach. Z poniższego wykresu wynika, że na przykład odsetki od długu publicznego w Brazylii wzrosły z 5 proc. PKB w 2019 r. do 7 proc. PKB w 2023 r.
Znaczny wzrost kosztów obsługi długu publicznego – choć mniejszy niż w Brazylii – można zaobserwować również w Meksyku i w Indiach (w obu państwach o ok. 0,6 proc. PKB).
W jeszcze trudniejszej sytuacji znajdują się kraje o niskich dochodach takie jak Ghana, Zambia, Nigeria czy Kenia. Aprecjacja dolara, wzrost stóp procentowych, bardzo niekorzystna sytuacja makroekonomiczna (inflacja na poziomie 50 proc., deficyt bilansu płatniczego w okolicach 5 proc. PKB) i polityczna (demonstracje w Akrze) doprowadziły do zwiększenia kosztów obsługi długu, które w 2022 r. wyniosły aż 70 proc. w relacji do PKB. W Pakistanie, Zambii, Nigerii odsetki również pochłaniają dużą część budżetu państw – powyżej 30 proc.
Wzrost zadłużenia krajów rozwijających się i rynków wschodzących w ostatnich latach w połączeniu z wyższymi stopami procentowymi, aprecjacją dolara oraz wzrostem inflacji sprawiają, że ewentualna poprawa sytuacji makroekonomicznej będzie możliwa dopiero w warunkach niższych stóp procentowych Fed i – co za tym idzie – słabszego dolara. Taki scenariusz wymaga ustabilizowania sytuacji inflacyjnej, koniunkturalnej i finansowej, co może stanowić trylemat trudny do zrealizowania. Oczywiście wiele zależy także od sytuacji wewnętrznej tych państw, jednak w tekście wzięliśmy na tapet jedynie zewnętrzne uwarunkowania.
