Afryka i Bliski Wschód

Klątwa surowcowa w Afryce: Związek między ceną ropy a wzrostem gospodarczym [BADANIE]

Klątwa surowcowa w Afryce, czyli w regionie w sporej mierze bogatego w zasoby naturalne jest wciąż przedmiotem badań wielu ekonomistów. Badacze wciąż próbują odpowiedzieć na pytanie: Czy bogactwo zasobów jest błogosławieństwem, czy przekleństwem dla wzrostu gospodarczego i rozwoju dobrobytu społecznego? Analiza badawcza afrykańskich ekonomistów dostarcza nowe wnioski w tej szerokiej debacie.

Co wiemy o klątwie surowcowej po trzech dekadach badań?

Zmiany cen surowców energetycznych na światowych rynkach w ostatnim czasie rozbudzają debatę na temat wpływu zmian cen ropy naftowej na wzrost gospodarczy. Wśród wielu opinii ekonomistów panuje przekonanie, że szoki podażowe wynikające z wahań koniunkturalnych na rynku ropy są jednym z głównych egzogenicznych — czyli zewnętrznych — czynników wpływających na sytuację makroekonomiczną.

Jedni ekonomiści uważają, że ropa naftowa stanowi „stymulant” wzrostu gospodarczego dla krajów Afryki. Drudzy ekonomiści, wręcz przeciwnie, twierdzą, że ropa naftowa to hamulec dla wzrostu innowacyjności i rozwoju gospodarczego. Patrząc na przebieg koniunktury (poniższy wykres), można stwierdzić, że istnieje korelacja pomiędzy zmianą cen ropy naftowej a wzrostem gospodarczym. W krajach Afryki Subsaharyjskiej (dalej także SSA) wzrost gospodarczy w latach 1976-2018 na najniższym poziomie został odnotowany w 1983 roku, kiedy cena ropy brent silnie spadła (-1,45%). Natomiast najwyższy wzrost gospodarczy w krajach SSA miał miejsce w 2004 roku, kiedy rozpoczęła się pozytywna koniunktura na rynku ropy (+11,7%).

Wykres 1. Cena ropy naftowej a wzrost PKB w Afryce Subsaharyjskiej (SSA).

Źródło: Miamo, C.W., Achuo, E.D. Can the resource curse be avoided? An empirical examination of the nexus between crude oil price and economic growth. SN Bus Econ 2,5 (2022)

Intuicyjnie można przypuszczać, że gwałtowny wzrost cen ropy naftowej pozytywnie wpływa na koniunkturę w krajach będących eksporterami netto (Angola, Kamerun czy Nigeria), natomiast negatywnie na koniunkturę w krajach generujących ujemne saldo handlowe, tzw. importerzy netto (Ghana, Kenia czy Senegal). Jednak niektóre badania (Auty 2001) dostarczają wprost przeciwne wnioski, które są sprzeczne z domniemanymi przypuszczeniami.

Liczne teorie wzrostu z ubiegłego wieku wskazują, że zmiany cen ropy naftowej są istotnie skorelowane ze wzrostem gospodarczym. Owe teorie różnią się jednak hipotezami. Samuelson i Nordhaus wskazują, że wzrost gospodarczy zależny jest od produkcji, której poziom determinowany jest przez czynniki bezpośrednie: kapitał, praca i ziemia oraz pośrednie (m.in. paliwo, węgiel, ropa i gaz), a więc istnieje dodarnia korelacja. Hamilton i Hooker w swoich badaniach wskazywali, że istnieje ujemna korelacja między zmianą cen ropy naftowej a wzrostem PKB. Natomiast Herrera i in. stwierdzają, że wpływ koniunktury na rynku ropy na gospodarkę zależy od udziału sektora naftowego w PKB.

Afrykańscy ekonomiści z Kamerunu: Clovis Wendji Miamo oraz Elvis Dze Achuo zbadali wpływ zmian cen ropy naftowej na wzrost gospodarczy w krajach Afryki Subsaharyjskiej w okresie 1980-2017. Wyniki są niezwykle ciekawe.

Zobacz także:  Egipt wprowadza stałą cenę na chleb! Powód? Gwałtownie rosnące ceny pszenicy

Klątwa surowcowa w Afryce: Jest czy nie ma?

Afrykańscy ekonomiści za pomocą danych zebranych z World Development Indicators of the World Bank Data Base (WDI 2019) oraz US British Petroleum Statistical Review of World Energy (BP 2019) przeprowadzili badania mające odpowiedzieć im na pytanie: Jak cena ropy naftowej wpływa na sytuację gospodarczą w krajach Afryki Subsaharyjskiej? Kraje SSA podzielone zostały na dwie grupy: eksporterzy netto oraz importerzy netto.

Poniższy wykres pokazuje, że zmiany cen ropy pozytywnie wpływają na realny PKB krajów SSA. Innymi słowy, PKB wzrasta wraz ze wzrostem cen ropy i maleje wraz ze spadkiem cen ropy. Co ciekawe istnieje także dodatnia korelacja między wzrostem realnego PKB a emisją dwutlenku CO2. Oznacza to, że wzrost gospodarczy jest dodatnio skorelowany ze spadkiem jakości środowiska.

Ponadto wzrost realnego PKB per capita jest dodatnio skorelowany ze zmianą bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) oraz ujemnie skorelowany ze zmianą wielkości populacji.

Wykres 2. Korelacja między zmienną zależną (zmiana realnego PKB per capita) a zmiennymi objaśniającymi.

Źródło: Miamo, C.W., Achuo, E.D. Can the resource curse be avoided? An empirical examination of the nexus between crude oil price and economic growth. SN Bus Econ 2,5 (2022)

zmienne objaśniające: COP – cena ropy brent, CO2 – emisja dwutlenku węgla, POP – zmiania wielkości populacji, FDI – bezpośrednie inwestycje zagraniczne

Zobacz także: Katastrofa samolotu China Eastern Airlines. Dziesiątki ofiar [WIDEO]

Jednak najciekawsze wnioski płyną z analizy empirycznej oddzielnie dla eksporterów netto i importerów netto w regionie Afryki Subsaharyjskiej. Jak się okazuje, wpływ cen ropy naftowej na realny PKB jest asymetryczny wśród eksporterów netto. Mianowicie, korelacja jest dodatnia w krótkim okresie, jednak w dłuższym okresie jest ujemna, co potwierdza wyniki poprzednich badań ekonomistów wskazujących o istnieniu klątwy surowcowej w krajach bogatych w ropę naftową. Jak wskazuje grono ekonomistów, klątwa surowcowa wynika przede wszystkim z wysokiego poziomu korupcji, złego zarządzania gospodarczego oraz słabej jakości instytucji — występowanie tzw. instytucji oligarchicznych.

Wykres 3. Korelacja między zmianą realnego PKB a zmiennymi objaśniającymi (eksporterzy netto).

Źródło: Miamo, C.W., Achuo, E.D. Can the resource curse be avoided? An empirical examination of the nexus between crude oil price and economic growth. SN Bus Econ 2,5 (2022)

Co ciekawe w krajach będących tzw. importerami netto istnieje dodatnia korelacja pomiędzy cenami ropy naftowej a wzrostem gospodarczym zarówno w krótkim, jak i w długim terminie. Przeczy to hipotezie niektórych ekonomistów wskazujących, że importerzy netto (RPA, Kenia, Gambia, Senegal) są bardziej narażeni na szoki egzogeniczne spowodowane zmianami ceny ropy naftowej, aniżeli eksporterzy netto. Importerzy netto są mniej narażeni na wahania na rynku ropy naftowej ze względu na zwiększoną dywersyfikację ich gospodarek.

Wykres 4. Korelacja między zmianą realnego PKB a zmiennymi objaśniającymi (importerzy netto).

Źródło: Miamo, C.W., Achuo, E.D. Can the resource curse be avoided? An empirical examination of the nexus between crude oil price and economic growth. SN Bus Econ 2,5 (2022)

Reasumując, badanie ekonomistów wskazuje na istnienie klątwy surowcowej w krajach afrykańskich bogatych w ropę naftową (m.in. Nigeria i Angola). Kraje Afryki Subsaharyjskiej muszą zacząć lepiej zarządzać swoimi gospodarkami poprzez zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki, dywersyfikację w wytwarzaniu PKB, ograniczenie korupcji i przekształcenie instytucji oligarchicznych w inkluzywne.

Polska w strefie euro. Perspektywy przystąpienia w obliczu wojny [ANALIZA]

Wszelkie prawa do treści zastrzeżone.

Gabriel Chrostowski

Analityk makroekonomiczny, w wolnych chwilach uprawiający piłkę nożną oraz biegi krótko- i długodystansowe

Polecane artykuły

Back to top button

Adblock Detected

Please consider supporting us by disabling your ad blocker