UOKiK dobiera się do skóry Obligacjom Społecznym. Podmiot ma usunąć treści wprowadzające w błąd
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Tomasz Chróstny wydał pierwszą decyzję tymczasową w sprawie naruszania zbiorowych interesów konsumentów. Dotyczy ona przedsiębiorcy Obligacje Społeczne Prosta Spółka Akcyjna, wobec którego toczy się postępowanie i pod koniec stycznia br. zostało wydane ostrzeżenie konsumenckie. Wcześniej informowaliśmy także o działaniach tej spółki, która zwróciła uwagę mediów już w listopadzie ubiegłego roku.
Obligacje Społeczne pod lupą UOKiK
Postawiłem spółce Obligacje Społeczne zarzuty wprowadzania konsumentów w błąd co do swojej oferty oraz nieinformowania o ryzyku, które w mojej ocenie jest duże. W trakcie postępowania ustalono, że istnieje uzasadnione ryzyko, iż w efekcie takich działań konsumenci mogą stracić duże sumy pieniędzy. Decyzja tymczasowa ma temu zapobiec. Nakazałem w niej natychmiastową zmianę prezentacji oferty na stronie spółki, tak aby nie wprowadzała konsumentów w błąd – mówi Tomasz Chróstny, Prezes UOKiK.
Zarzuty wobec Obligacji Społecznych
Jak informuje UOKiK, Spółka Obligacje Społeczne proponuje inwestycje polegające na tym, że konsumenci udzielą jej 10 tys. zł lub 100 tys. zł pożyczki. Oprocentowanie zależy m.in. od długości trwania umowy i ma wynosić od 6 do 12 proc. rocznie. Przedstawiając ofertę na swojej stronie i na Facebooku, przedsiębiorca używał takich pojęć jak obligacje, obligacje społeczne, Umowa Obligacji Społecznych, emisja, emitent, seria. O tym, że chodzi o udzielenie zwykłej pożyczki, która nie ma nic wspólnego z papierami wartościowymi, konsument mógł się dowiedzieć dopiero przy podpisywaniu umowy – wynika z komunikatu UOKiK.
Praktyka może być szczególnie niebezpieczna dla konsumentów, ponieważ przedsiębiorca odwołuje się do znanych i cieszących się społecznym zaufaniem pojęć z rynku finansowego. Obligacje skarbowe to produkty kojarzące się z bezpieczeństwem, inwestowaniem dającym gwarantowany zwrot. Z kolei obligacje społeczne (social impact bonds) to innowacyjny instrument, który umożliwia finansowanie usług publicznych we współpracy inwestora prywatnego np. z samorządem. Z tego typu produktem w tym przypadku również nie mamy do czynienia. Spółka wykorzystuje jednak te skojarzenia, aby skłonić konsumentów do udzielenia jej pożyczek – wyjaśnia Tomasz Chróstny, Prezes UOKiK.
Do podobieństwa Obligacji Społecznych do Obligacji Skarbowych wrócimy jeszcze w dalszej części tekstu.
Kolejne zastrzeżenie Prezesa UOKiK dotyczy pomijania informacji o ryzyku związanym z proponowaną inwestycją. Prezentując swoją ofertę, spółka Obligacje Społeczne eksponuje jedynie korzyści, np. zapewniając: „Poza gwarantowanym zyskiem, każda transakcja jest zabezpieczona”. Tymczasem w momencie podpisywania umowy udzielana przez konsumenta pożyczka nie jest w żaden sposób zabezpieczona. Docelowo zabezpieczeniem ma być 1/3 udziału w samochodzie należącym do odrębnej spółki Prius 29. Konsument nie ma jednak prawnej możliwości domagania się od niej zawarcia umowy zastawu, a sama spółka nie może być uznana za podmiot dający rękojmię wypłacalności.
To jednak nie koniec perypetii związanych z Obligacjami Społecznymi. Pod koniec stycznia bieżącego roku, prezes UOKiK postawił zarzuty spółce KFG SA z Rzeszowa oraz jej prezesowi. Zdaniem regulatora, na swojej stronie internetowej przedstawiała ona ofertę „obligacji społecznych” z linkiem prowadzącym do strony spółki Obligacje Społeczne Prosta SA. Zarzuty dotyczyły wprowadzania konsumentów w błąd. Po pierwsze, przedsiębiorca KFG SA przedstawiał się na swojej stronie internetowej jako „Krajowy Fundusz Gwarancyjny Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie”. Taki podmiot – zdaniem UOKiK – nie jest zarejestrowany w KRS, natomiast nazwa budzi skojarzenia z Krajowym Funduszem Gwarancyjnym działającym w ramach Banku Gospodarstwa Krajowego, tym bardziej, że przedsiębiorca miał zdaniem regulatora zamieszczać na swojej stronie fragmenty ustawy regulującej jego działalność.
Zajmowaliśmy się już wcześniej działalnością Obligacji Społecznych i Krajowego Funduszu Gwarancyjnego i zapytaliśmy o sprawę Bank Gospodarstwa Krajowego. Wówczas pytaliśmy BGK, czy zamierza podjąć kroki wobec ww. podmiotu. W odpowiedzi otrzymaliśmy następujący komentarz:
Bank Gospodarstwa Krajowego skierował do Krajowego Funduszu Gwarancyjnego Spółki Akcyjnej (dalej: „Spółka”), pismo, w którym zażądał niezwłocznego zaprzestania przez Spółkę wszelkich działań wprowadzających w błąd. Bank zażądał od Spółki natychmiastowego zaprzestania posługiwania się nazwą „Krajowy Fundusz Gwarancyjny” oraz treści sugerujących, że Spółka jest „Krajowym Funduszem Gwarancyjnym”, o którym mowa w ustawie z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (Dz.U. 2021 poz. 442), bądź z Funduszem tym powiązana, a także umieszczenia odpowiedniego sprostowania na stronie Spółki. Bank powiadomił również o swoim stanowisku m.in. Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Ministerstwo Finansów oraz Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Podmiotem zajął się także KNF, który oskarżał Krajowy Fundusz Gwarancyjny o bezprawne używanie logotypu KNF na swojej stronie. W informacjach do mediów wysyłanych przez przedstawicieli KFG zaprzeczali oni, jakoby takie logo miało być kiedykolwiek na ich stronie. Zupełnie innego zdania była jednak KNF, która w odpowiedzi na wysłanego przez nas maila odpowiedziała:
Jak wynika wyraźnie z treści komunikatu UKNF, nieuprawnione i bez zgody UKNF posługiwanie się logotypem KNF dotyczyło podmiotu o nazwie „Krajowy Fundusz Gwarancyjny Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie”, który na stronie internetowej posługiwał się logotypem KNF – komentował dla nas w grudniu sprawę Jacek Barszczewski, Dyrektor Departamentu Komunikacji Społecznej w KNF.
To jednak nie były wszystkie instytucje, które zajęły się działalnością Obligacji Społecznych/Krajowego Funduszu Gwarancyjnego. Sprawie przyjrzał się także Bankowy Fundusz Gwarancyjny, który na swojej stronie wydał jednoznaczne oświadczenie:
Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) informuje, że na ogólnodostępnej stronie internetowej pod adresem https://krajowyfunduszgwarancyjny.pl/ podmiot określający się jako Krajowy Fundusz Gwarancyjny S.A., opublikował logotyp Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, co może wprowadzać potencjalnych odbiorców komunikatów strony internetowej w błąd, co do wzajemnych relacji KFG S.A. z Bankowym Funduszem Gwarancyjnym. Krajowy Fundusz Gwarancyjny Spółka Akcyjna (KFG Spółka Akcyjna wg danych w KRS) nie jest w żaden sposób powiązany z Bankowym Funduszem Gwarancyjnym. Produkty inwestycyjne oferowane za pośrednictwem ww. strony internetowej przez Krajowy Fundusz Gwarancyjny S.A. nie są i nigdy nie były objęte gwarancjami BFG.
Obligacje Społeczne i Obligacje Skarbowe. Niebywałe podobieństwo
Jako redakcja wysłaliśmy także zapytanie do Ministerstwa Finansów, by skomentowało podobieństwo logotypów Obligacji Społecznych oraz Obligacji Skarbowych. Odpowiedzi na zapytanie nie otrzymaliśmy, jednak uważamy, że należy o tym wspomnieć. Poniżej porównanie logotypu Obligacji Społecznych oraz Obligacji Skarbowych emitowanych przez Skarb Państwa za pośrednictwem Ministerstwa Finansów. Podobieństwo czcionek i layoutu jest na tyle duże, że trudno je uważać za przypadkowe.
To jednak nie jedyne podobieństwo. Warto także przyjrzeć się „kafelkom” na stronie, które informują o oprocentowaniu odpowiednich instrumentów. Po lewej te ze strony Obligacje Społeczne, a po prawej te ze strony Obligacji Skarbowych.
Kolejne podobieństwo, które aż trudno uwierzyć by było przypadkowe.
Decyzja tymczasowa UOKiK
W postępowaniu wobec spółki Obligacje Społeczne Prezes UOKiK po raz pierwszy wydał decyzję tymczasową w sprawach ochrony konsumentów. Jest to mechanizm stosowany w wyjątkowych sytuacjach. Umożliwia szybką reakcję na praktyki zagrażające zbiorowym interesom konsumentów, jeśli okaże się, że ich skutki mogą być poważne i trudne lub wręcz niemożliwe do usunięcia. W takiej sytuacji na mocy decyzji tymczasowej Prezes UOKiK może zobowiązać przedsiębiorcę do zaniechania określonych działań. W przypadku Obligacji Społecznych – spółka musi usunąć ze swojej strony i Facebooka treści, które mogą wprowadzać konsumentów w błąd i skłaniać ich do podjęcia decyzji inwestycyjnych bez rzetelnej i pełnej wiedzy o nich.
Decyzja tymczasowa jest wydawana na określony czas, nie dłuższy jednak niż do wydania decyzji kończącej postępowanie. Ta wobec spółki Obligacje Społeczne ma obowiązywać maksymalnie do 19 czerwca 2022 r. Przedsiębiorca może się od niej odwołać, ale nie wstrzymuje to wykonania decyzji. Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości stanowiącej równowartość do 10 tys. euro za każdy dzień opóźnienia w wykonaniu decyzji.
Art. 212 kodeksu karnego jako próba zastraszenia naszego dziennikarza
Jak już wspomniałem, wcześniej informowaliśmy o ryzyku związanym z „inwestowaniem” pieniędzy w instrumenty proponowane przez tzw. Obligacje Społeczne. Jak też wspomniałem powyżej, kontaktowaliśmy się także z organami regulacyjnymi, które informowały nas, że wiedzą o sprawie i podejmą odpowiednie kroki. Jak widać, podjęły. Warto także dodać, że osoby odpowiedzialne za Obligacje Społeczne zawiadomiły prokuraturę o możliwości popełnienia przestępstwa przez naszego dziennikarza. Uważali oni, że dziennikarz miał dopuścić się zniesławienia, co podlega pod art. 212 kk. Warto dodać, że artykuł 212 kk jest nagminnie wykorzystywany do zastraszania dziennikarzy i tak też traktowaliśmy to działanie i tym razem.
Postępowanie osób było na tyle wyrachowane, że wysłały one do wielu mediów treść zawiadomienia z imieniem i nazwiskiem oskarżanej osoby. W związku z tym postanowiliśmy o sprawie poinformować Urząd Ochrony Danych Osobowych. Nie zamierzamy ulegać naciskom podmiotów, których działalność od samego początku była dla nas podejrzana, co właśnie potwierdził UOKiK. Mając na uwadze dobro społeczne, uważamy, że nie możemy pozwolić się zastraszyć i będziemy dalej wykonywać swoją misję informowania społeczeństwa i kreowania świadomego społeczeństwa obywatelskiego.
