GospodarkaKomentarze I Analizy

Ewolucja nierówności majątkowych w Europie i Stanach Zjednoczonych

Niedawno został opublikowany raport „World Inequality Report 2022” grupy badawczej World Inequality Lab. Jego autorzy przeanalizowali między innymi to, jak przebiegała ewolucja nierówności majątkowych w Europie i Stanach Zjednoczonych. Z ich analiz wynika, że w USA w przeciwieństwie do Europy, doszło do ogromnego przechwycenia majątku przez najbogatszy 1 proc. populacji.

Ewolucja nierówności majątkowych na początku XX wieku

Jak widać na zamieszczonym poniżej wykresie, na początku XX wieku poziom nierówności majątkowych był wysoki zarówno na terenie Europy Zachodniej, jak i w Stanach Zjednoczonych. Co ciekawe wtedy Stary Kontynent był znacznie mniej egalitarny niż USA. Jak informują autorzy raportu:

Najbogatszy 1% właścicieli majątku posiadał 43 proc. całego prywatnego bogactwa w USA i 55 proc. w Europie Zachodniej.

Ewolucja nierówności majątkowych w Europie i Stanach Zjednoczonych

Autorzy sugerują, że nierówności wynikały głównie z przyczyn politycznych. W wielu krajach w analizowanym okresie z praw wyborczych mogły korzystać jedynie konkretne grupy. Dopiero w latach 20. XX wieku kobiety zaczęły uzyskiwać prawa wyborcze. Co więcej, również bardzo wielu mężczyzn nie mogło głosować w wyborach przed wybuchem pierwszej wojny światowej. Choćby w Szwecji do 1910 roku, jedynie 20 proc. najbogatszych mężczyzn miało zapewnione prawa wyborcze. Nierówności polityczne powodowały, że ludzie należący do klasy średniej i robotniczej nie mieli, jak wprowadzić reform korzystnych dla nich. 

Kryzysy, wojny i spadek nierówności majątkowych

Jednak jak widać na wykresie, po 1910 ryku sytuacja zaczęła się zmieniać. W okresie tym miały miejsce dwie wojny światowej. W czasie tym krajom po obu stronach Atlantyku bardzo zależało na tym, aby nie dochodziło do żadnych większych protestów społecznych. Z tego powodu zaczęły one wprowadzać programy mające pomóc najbiedniejszym oraz nadawać prawa wyborcze coraz szerszym masom ludzi. Wybuchy wojen przyczyniły się również do tego, że wiele krajów zaczęło uchwalać progresywne podatki. Do prowadzenia działań wojennych są potrzebne ogromne środki, a kraje te uznały, że trzeba ich szukać w kieszeniach najbogatszych.   

Zobacz także: Globalne nierówności są najmniejsze od 1880 roku

Jak zaznaczają autorzy raportu, równie ważną rolę w zmniejszenia nierówności odegrała polityka prowadzona w czasach pokoju. W Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej po zakończeniu drugiej wojny światowej dalej była prowadzona progresywna polityka społeczna. W latach 50. w USA najwyższa stawka podatku dochodowego wynosiła aż 91 procent. Dzięki temu w dekadach po wojnie nierówności majątkowe dalej spadały. W 1970 roku w rękach najbogatszego 1 proc. populacji zarówna w USA, jak i na Starym Kontynencie było zakumulowane 25 proc. prywatnego bogactwa. Badacze zaznaczają, że w okresie tym po obu stronach Atlantyku uformowała się silna klasa średnia. 

Trend odwrócił się po 1980 roku

Jednak, jak widać na wykresie, opisywany trend zaczął się odwracać po 1980 roku szczególnie mocno w Stanach Zjednoczonych. W analizowanym okresie w Europie nierówności majątkowe również rosły, ale znaczniej wolniej niż w USA. Badacze w swoim raporcie donoszą, że

W USA wzrost nierówności majątkowych był szczególnie dramatyczny — w 2020 r. udział w majątku najbogatszego 1 proc. osiągnął 35 proc., zbliżając się do poziomu z wieku pozłacanego. W Europie nierówności majątkowe również rosły od 1980 roku, choć znacznie wolniej niż w USA.

Różnica między USA a Europą Zachodnią wynika głównie z tego, iż w Stanach Zjednoczonych najbogatszy 1 proc. zaczął przechwytywać bogactwo od klasy średniej. Stało się tak w wyniku znacznego wzrostu poziomu zadłużenia. Jak sugerują autorzy, w ostatnich dekadach zarobki klasy średniej zaczęły spadać, a ta próbując utrzymać poziom życia, zaczęła się masowo zadłużać. Jednak zastosowana przez klasę średnią taktyka okazała się efektywna jedynie w krótkim terminie. W długim terminie zaś wielu z nich nie było w stanie spłacić swoich długów i znacznie zbiedniało. Z tego powodu udział klasy średniej w prywatnym majątku w USA spadł z około 34 proc. w 1980 roku do obecnych 28 proc. 

Co warto zaznaczyć, badacze ostrzegają, że w Europie w następnych dziesięcioleciach również może dojść do znacznego wzrostu nierówności majątkowych. Jak twierdzą oni w swoim raporcie:

W ostatnich dziesięcioleciach w Europie zaobserwowano znaczące różnice w tempie wzrostu bogactwa między górną a środkową częścią dystrybucji majątku, co może zwiększyć nierówności majątkowe w przyszłości.

Zobacz także: 1% najbogatszych Amerykanów ma więcej majątku niż klasa średnia w USA

Wszelkie prawa do treści zastrzeżone.

Adam Suraj

Ekonomista zarażony miłością do tej nauki przez Ha-Joon Chang. To on pokazał, że ekonomia to nie są nudne obliczenia, a nauka o życiu społecznym.

Polecane artykuły

Back to top button

Adblock Detected

Please consider supporting us by disabling your ad blocker