Dzietność w Izraelu, czyli mnożyć się jak Żydzi

Obecnie praktycznie wszystkie rozwinięte państwa zmagają się z problemem niskiej dzietności. Powstaje wiele polityk i pomysłów, aby chociaż zbliżyć się do minimalnego poziomu, który gwarantuje zastępowalność pokoleń. Jest jednak wyjątek. Izrael w porównaniu z innymi bogatymi państwami radzi sobie wyjątkowo dobrze. Dzietność w Izraelu jest do pozazdroszczenia. Zwłaszcza dla Polski.

• Dzietność w Izraelu jest najwyższa wśród wszystkich państw rozwiniętych.
• Populacja Izraela wzrosła z 2,114 milionów ludzi w 1960 roku do 9,73 miliony w 2023 roku.
• 73,5% populacji Izraela to Żydzi, natomiast 21% to ludność arabska, a 5,5% to „inni”. 
• Głównymi powodami wysokiej dzietności mają być: poczucie zagrożenie podsycające nacjonalizm i patriotyzm, rozbudowana i wielosektorowa polityka prorodzinna.

Ile wynosi dzietność w Izraelu?

Obecnie dzietność w Izraelu plasuje się na poziomie ponad 3 urodzeń na kobietę. Przypomnijmy, że wspomniana liczba oznacza: liczbę dzieci, które urodziłaby przeciętnie kobieta w ciągu całego okresu rozrodczego (15–49 lat) przy założeniu, że w poszczególnych fazach tego okresu rodziłaby z intensywnością obserwowaną w badanym roku, tzn. przy przyjęciu cząstkowych współczynników płodności z tego okresu za niezmienne.

Poziomem, który zapewnia zastępowalność pokoleń to wynik współczynnika dzietności na poziomie 2,1. Upragniony cel, do którego nieskutecznie zmierzają wszystkie rozwinięte państwa i nie tylko. Współczynnik dzietności w Polsce wyniósł w 2021 roku jedynie 1,33. Jest to ponad dwukrotnie gorszy wynik niż ten zanotowany w Izraelu.

Zobacz także: Ten kraj pustoszeje. Dzietność w Korei Południowej nadal spada

Dzietność w Izraelu na takim poziomie sprawiła, że populacja tego państwa rośnie w znaczącym tempie. W 1960 roku Izrael zamieszkiwało 2,114 milionów ludzi. W 1990 roku było to już 4,66 miliona a w 2021 roku 9,364 milionów. Podaje się, że na początku tego roku populacja Izraela wyniosła już 9,73 miliona osób. Warto jednak zaznaczyć, że nie cała populacja tego państwa to Żydzi. Ci stanowią około 73,5%, czyli 7,145 miliona ludzi. Arabowie to 21%, co daje trochę ponad 2 miliony. Pozostałe 5,5%, czyli ponad 500 tysięcy zostało sklasyfikowane jako „inne”.

Populacja Izraela w ciągu 63 lat wzrosła o 7,616 milionów, czyli średnio trochę o ponad 120 tys. rocznie. Oczywiście poza samą dzietnością wpływ na zmianę populacji miała również imigracja. W latach 90. popularna stała się masowa imigracji do Izraela, głównie z republik byłego Związku Radzieckiego. W tym roku jest również bardzo możliwe, że doszło do dużej imigracji ludności żydowskiej z Ukrainy. Nie można jednak zapominać o bardzo istotnej roli tak wysokiej dzietności w Izraelu.

Zmiana dzietności w Izraelu na przestrzeni lat

Jak możemy zauważyć, dzietność w Izraelu była wysoka już od lat 60. ubiegłego wieku. Trzeba jednak zaznaczyć, że średnia dzietność dla całego świata była wtedy jeszcze znacznie większa niż w omawianym przez nas państwie oraz bez porównania większa niż w Polsce, a także w państwach, które obecnie tworzą Unię Europejską.

Zobacz także: Czeski cud demograficzny się skończył? Dzietność w Czechach zanurkowała

Już pod koniec lat 60. XX wieku dzietność zaczęła dynamicznie spadać na całym świecie. Tego procesu do tej pory nie zdołano zatrzymać. Obecnie wskaźnik dzietności dla globu wynosi 2,3, czyli tylko niewiele powyżej granicy zastępowalności pokoleń. Dopiero na początku lat 90. dzietność w Izraelu zaczęła ponownie rosnąć. Był to bardzo duży sukces. W państwach tworzących dziś Unię Europejską proces ten został jedynie na pewien czas zatrzymany. Warto jednak zaznaczyć, że nawet w 1992 roku, czyli roku najniższego odczytu dzietności w Izraelu wynik tego wskaźnika wynosił 2,7. Czyli wystarczająco, aby zapewnić wymarzoną zastępowalność pokoleń.

Po tym roku można powiedzieć, że było już tylko lepiej. Dzietność w Izraelu mieściła się w przedziale od 2,9 do 3,1. Najlepszym okresem dla żydowskiej dzietności w XXI wieku były lata od 2014 do 2018. Później odnotowujemy delikatny spadek. Został on dodatkowo pogłębiony prawdopodobnie przez pandemię COVID-19.

Kogo przybywa szybciej? Żydów czy Arabów?

Jak już zostało wcześniej wspomniane 73,5% populacji Izraela to Żydzi, natomiast 21% to ludność arabska. Według najnowszych danych izraelskiego instytutu statystycznego współczynnik dzietności Żydów na początku tego roku wyniósł 3,13 urodzeń na kobietę. Tym samym jest wyższy od współczynnika dzietności u Arabów wynoszącego 2,85 i współczynnika dzietności arabsko-muzułmańskiej wynoszącego 3,01. Średni współczynnik dzietności OECD wynosi 1,61 urodzeń na kobietę.

Bardzo wiele informacji na temat demograficznej relacji między Żydami oraz ludnością arabską w Izraelu dostarcza nam tekst Yorama Ettingera — byłego ambasadora i szefa organizacji Second Thought: Inicjatywa USA-Izrael.

Zobacz także: Dzietność w Polsce najniższa od lat. W tym roku będzie najgorzej w historii?

Na znaczny wzrost dominacji Żydów pod względem wzrostu populacji wskazuje dynamika wzrostu liczby urodzeń. Między 1995 a 2022 rokiem liczba urodzeń Żydów wzrosła o 71% (z 80 400 do 137 566), a ludności arabskiej mieszkającej w Izraelu o 19% (z 36 500 do 43 417). Tym samym odsetek urodzeń Żydów wśród ogólnej liczby urodzeń również się zwiększa. W 1995 roku stanowiły 69% wszystkich urodzeń, w 2022 roku stanowią już 76%.

W latach 70. XX wieku wskaźnik urodzeń Arabów żyjących w Izraelu był aż o 6 urodzeń na kobietę wyższy niż w przypadku populacji żydowskiej. W 2015 roku dzietność w Izraelu zrównała się dla Żydów i Arabów na poziomie 3,13 urodzeń na kobietę. Jedną z podawanych przyczyn jest westernizacja populacji arabskiej. Czyli m.in. podniesienie statusu materialnego, wieku zawierania małżeństw, zwiększeniem udziału kobiet na rynku pracy i zmniejszeniem okna rozrodczego z 16-55 lat do 25-45 lat.

Dzietność w Izraelu zmieni się jeszcze bardziej na korzyść Żydów

Jeżeli spojrzymy na liczbę zgonów w żydowskiej społeczności to od 1996 do 2022 roku wzrosła ona o 43%. W tym samym czasie wielkość populacji wzrosła dwukrotnie. Świadczy to o tym, że społeczeństwo staje się coraz młodsze. Natomiast w analogicznym okresie wśród Arabów liczba zgonów wzrosła o 104%, a przyrost populacji był niższy niż w przypadku populacji żydowskiej. Oznacza to, że ta część społeczeństwa Izraela zaczyna się starzeć.

Od 1995 r. tendencja demograficzna rozszerzyła młodszą część populacji żydowskiej w Izraelu, co stanowi solidną podstawę dla poprawy demografii i gospodarki.

Zobacz także: Dachser inicjuje linie dostaw z Podkarpacia na Ukrainę

Dodatkowo wzrasta średnia długość życia izraelskiej populacji. W 2021 roku wyniosła ona dla mężczyzn 80,5 lat a dla kobiet 84,6. Poprawia się także średnia długość życia Arabów mieszkających w Izraelu. Dla mężczyzn 78 lat i dla kobiet 82 lat. Co ciekawe ten wynik jest lepszy, niż w USA gdzie wynik wynosi 73,2 lat dla mężczyzn i 79,1 dla kobiet.

Dlaczego dzietność w Izraelu w przypadku Żydów tak się poprawiła?

Przypadek Izraela jest zakasujący na skale globu. Żadnemu wysokorozwiniętemu państwu nie udało się dotrzeć do takiego poziomu dzietności jak właśnie Izraelowi. Również wiele biedniejszych państw pod tym względem pozostaje w tyle.

Warte odnotowania jest, że Żydówki z Izraela nie są kurami domowymi, a czynnie partycypują na rynku pracy. Pod względem udziału siły roboczej ustępują tylko Islandii. Wzrost urbanizacji, edukacji, dochodu, integracji na rynku pracy itp. zazwyczaj wiąże się ze spadkiem wskaźnika urodzeń. Wśród Żydów jest inaczej.

Zobacz także: Korea Południowa, czyli jak najwyższą dzietność świata zamienić na najmniejszą [RAPORT OG]

Według Yorama Ettingera:

Wyjątkowy wzrost współczynnika dzietności Żydów w Izraelu przypisuje się optymizmowi, patriotyzmowi, przywiązaniu do żydowskich korzeni, solidarności społecznej, mentalności pogranicza i malejącej liczbie aborcji (34% od 1990 r.).

Warto zwrócić uwagę, że nie powiedział niczego na temat religijności. Wynika to z tego, że wyznawcy ortodoksyjnego judaizmu stanowią kilkanaście procent populacji. Społeczeństwo Izraela jest jednym z najbardziej zsekularyzowanych na świecie. Być może życie w ciągłym napięciu i poczuciu zagrożenia sprawia, że Żydzi są bardziej skłonni do zwiększenia swojej liczebności. Historia pokazywała, że wbrew racjonalnej logice ludzie woleli rozmnażać się w czasach niepewności, czy względnego niedostatku niż w czasie i miejscu zapewniającym wszelkie wygody, czy wysoki standard życia. Ciągłe poczucie zagrożenia, którego mogą doświadczać obywatele Izraela, może wpływać na decyzje posiadania liczniejszego potomstwa.

Polityka rodzinna Izraela

Kluczem do jego odniesienia stało się pojawienie dużej liczby rodzin wielodzietnych. Tylko one są bowiem w stanie zapewnić proces zastępowalności pokoleń. Bez nich narody wchodzą w fazę starzenia i obumierania.

Jak możemy przeczytać w raporcie SGI:

Izrael prowadzi mieszaną politykę rodzinną, która jest prorodzinna, jednocześnie wspierając integrację matek na rynku pracy. Całkowita liczba tygodni urlopu macierzyńskiego w Izraelu jest podobna do średniej w krajach OECD. Inne kraje OECD oferują jednak większą elastyczność w zakresie korzystania ze świadczeń urlopu rodzicielskiego lub powrotu do pracy w niepełnym wymiarze godzin. Konieczność dalszych dopłat do opieki dziennej i zajęć pozalekcyjnych zyskała na znaczeniu jako kwestia klas średnich i ogłoszono plan dofinansowania opieki nad dziećmi do piątego roku życia.

Istnieją również programy dofinansowywania rodzin o niskich dochodach oraz programy wsparcia. Chodzi głównie o zajęcia pozaszkolne. Programy te są zazwyczaj prowadzone w sąsiedztwie i można je wykorzystać do zapewnienia opieki nad dziećmi i zajęć dla dzieci, zamiast pozostawiania dziecka w domu, podczas gdy rodzice pracują.

Zobacz także: Populacja Chin w 2022 roku spadnie! Tragiczna dzietność w miastach

Rodziny w Izraelu otrzymują również pieniądze za poród. W 2014 roku były to kwoty: za pierwsze dziecko w rodzinie – 1719 szekli (1 856,52 zł), za drugie – 773 szekli (834,84 zł), za każde następne – 516 szekli (557,28 zł), Za urodzenie bliźniąt – 8594 szekli (ok. 9 281 tys. zł), za trojaczki – 12 891 szekli (ok. 13 922 tys. zł). Pieniądze przysługują również gdy Żydówka urodzi dziecko za granicą. Poza tym izraelskie szpitale otrzymują subwencję za odbieranie porodów. Istnieje również Żydowski odpowiednik 500+.

Dodatkowo w 2022 roku Izrael wprowadził program o wartości ponad 4,4 mld szekli (około 5,5 mld złotych). Ma na celu podniesienie poziomu życia m.in. przez ulgi podatkowe dla rodzin, dotacje na opiekę nad dziećmi, obniżenie cen energii i podstawowych produktów żywnościowych.

Podsumowanie

Dzietność w Izraelu jest ewenementem na skalę światową. Mimo rosnącego poziomu życia, edukacji i partycypacji kobiet na rynku pracy dzietność pozostaje na zaskakująco wysokim poziomie. Niespotykanym w państwach wysokorozwiniętych. W dodatku religijność nie jest tutaj decydującym czynnikiem.

Głównymi powodami wzrostu dzietności w Izraelu w przypadku Żydów oraz ogólnie zwiększenia populacji tego narodu są:

• Duży współczynnik imigracji Żydów w różnych okresach i z różnych stron świata.
• Patriotyzm, czy nawet nacjonalizm wzmagany stałym poczuciem zagrożenia i niepewności. Poszerzanie swojej wspólnoty przez syndrom oblężonej twierdzy, którą de facto Izrael jest.
• Szerokie państwowe wsparcie socjalne do rodzin i rodzin wielodzietnych.

Patrząc na piramidę populacji i historyczne tendencje wzrostu ludności żydowskiej w Izraelu można sądzić, że Żydzi w długim terminie nie potrzebowaliby innych środków do zdominowania ludności arabskiej niż swoja własna dzietność.

Dzietność w Europie: Odwróć tabele Polska na czele!