Dziś 28. rocznice uzyskania niepodległości świętuje najbogatsze państwo wywodzące się z byłej Jugosławii. Mowa oczywiście o Słowenii, która odłączyła się od Jugosławii 25 czerwca 1991 roku. Jak wygląda gospodarka Słowenii?
Słowenia jak już wspomniano jest najlepiej rozwiniętym gospodarczo krajem wywodzącym się z byłej Jugosławii. Kraj zajmuje powierzchnię nieco ponad 20 tys. km kwadratowych, co jest mniej więcej równe powierzchni województwa podlaskiego. Słowenię zamieszkuje blisko 2,1 mln mieszkańców, co stawia ten kraj na 144. miejscu na świecie pod tym względem – tuż przed Macedonią Północną.
Od marca 2004 roku Słowenia jest członkiem NATO, a od 1 maja tego samego roku członkiem Unii Europejskiej. Była jednym z dziewięciu krajów, który razem z Polską wstąpił w szeregi UE. Jednocześnie była z całej dziesiątki drugim najbogatszym krajem wstępującym w tym czasie w struktury Wspólnoty (PKB per capita PPP było wyższe tylko na Cyprze). Zaledwie trzy lata później Słoweńcy przyjęli euro, które zastąpiło ich rodzimą walutę tolara.
Słowenia od zawsze była najpierw bardzo rozwiniętym regionem, a potem państwem. W 1995 roku (od tego momentu Bank Światowy podaje dane dla większości państw bałkańskich) PKB per capita PPP wynosiło ponad 13 500 dolarów i było praktycznie identyczne jak w Czechach. Dla porównania w Polsce, gdzie od pięciu lat trwała transformacja gospodarcze PKB per capita PPP wynosiło niespełna 7700 dolarów, a więc było blisko dwukrotnie mniejsze.
Słowenia i kilkuletni kryzys oraz gigantyczny wzrost zadłużenia
Słowenie bardzo dobrze się rozwijała aż do roku 2008, kiedy nadszedł kryzys gospodarczy. Wówczas PKB spadł o 7,8 proc. w samym 2009 roku. Było to jedno z największych załamań w UE. Większe nawiedziło tylko kraje bałtyckie. Powodem takiego stanu rzeczy była wielkość gospodarki, ale także jej duża otwartość. Słowenia była bardzo mocno uzależniona od handlu. W momencie gdy nadszedł kryzys, wymiana handlowa mocno spowolniła, a Słowenia równie mocno to spowolnienie odczuła.
W zasadzie do 2013 roku słoweńska gospodarka była w stagnacji zaliczając po drodze dwa lata z niewielkim wzrostem gospodarczym. Wyjście z kryzysu utrudniła zła sytuacja sektora bankowego, który wymagał dokapitalizowania. Dopiero wpompowanie w system 4,7 mld euro oraz poprawa koniunktury w strefie euro pozwoliły Słoweńcom wyjść ze stagnacji.
Miało to jednak swoją cenę jaką był wzrost długu publicznego. Jeszcze w 2008 roku dług publiczny w stosunku do PKB stanowił niespełna 22 proc. W 2015 roku osiągnął dotychczasowe maksimum i zbliżył się do poziomu 83 proc. Od tamtej pory Słowenia redukuje zadłużenie w stosunku do PKB, jednak w dalszym ciągu jest to ponad 70 proc. – o 10 p. proc. więcej niż wynosi próg ostrożności przyjęty przez UE.
Gospodarka Słowenii: Bogaty kraj na Południu
Obecnie Słowenia pod względem PKB per capita PPP jest jednym z najbogatszych krajów tzw. Nowej Unii, ustępując pod tym względem tylko Czechom. Wskaźnik w 2017 roku przyjął wartość ponad 36 tys. dolarów. Dla porównania w Polsce było to niespełna 30 tys.
Stopa bezrobocia w Słowenii należy do jednych z niższych w UE i w kwietniu tego roku była równa 4,4 proc. Z kolei w całej UE było to 6,4 proc. Struktura zatrudnienie w Słowenii jest charakterystyczna dla gospodarek wysokorozwiniętych. Ponad 63 proc. pracujących jest zatrudnionych w usługach, ponad 31 proc. w przemyśle, a 5,5 proc. w rolnictwie.
Głównymi gałęziami przemysłu jest przemysł metalurgiczny – produkcja żelaza i aluminium oraz przetop cynku.
Najważniejszymi partnerami handlowymi dla Słowenii są Niemcy, które odpowiadają za 20 proc. eksportu i 18 proc. importu. Bardzo ważne są również Włochy, które mają ponad 12 procentowy udział w słoweńskim eksporcie i 15 procentowy w imporcie.
Wśród ważnych partnerów eksportowych jest jeszcze Chorwacja (8,1 proc.), Austria (7,6 proc.) oraz Francja (5,5 proc.). Z kolei jeśli chodzi o import to są to Austria (10,5 proc.) oraz Chorwacja (5,5 proc.).
W sumie bilans handlowy jest bliski równowagi, gdyż eksport wynosi 30,9 mld euro, natomiast import 30,6 mld, co daje nadwyżkę za 2018 rok w wysokości 0,3 mld euro.
Pod względem rozwoju społecznego Słowenia również ma się czym pochwalić. W najnowszym rankingu HDI zajęła 25. miejsce na świecie wyprzedzając m.in. takie kraje jak Hiszpania, czy też Włochy.
Dobrą pozycję w rankingu HDI Słowenia zawdzięcza nie tylko stosunkowo wysokiemu PKB per capita, ale również wysokiej oczekiwanej długości życia, która wyniosła blisko 82,2 lata. To wyraźnie nie więcej niż w Polsce, gdzie oscyluje ona w okolicach 77,9 roku.
Kraj byłej Jugosławii, ale kulturowo inny
Słowenię można bez przeszkód uznać za kraj bogaty, który umiał wykorzystać dotychczasowe osiągnięcia swojej gospodarki. Warto również zauważyć, że oprócz zamożności na tle byłej Jugosławii wyróżnia się również kulturą. Słowenia to kraj, któremu zdecydowanie bliżej pod względem kulturowym do Austrii, czy też Włoch, aniżeli do krajów bałkańskich. Pod wieloma względami jest to bardziej kraj Zachodu niż Południa i być może jest to jeden z czynników, który miał decydujący wpływ na rozwój gospodarczy Słowenii w przeszłości.
Filip Lamański
