Kobiety w nauce odgrywają coraz ważniejszą rolę nie tylko w Polsce, ale i całej Unii Europejskiej. Chociaż bardzo ciekawy aspektem jest, że największy odsetek kobiet zajmujących się nauką jest w państwach byłego bloku socjalistycznego.
W 2022 roku w Polsce było 690 tysięcy kobiet zajmujących się nauką i inżynierią. Stanowiły 49% stanu osobowego tych dziedzin w Polsce.
najwyższy odsetek kobiet pracujących jako naukowcy lub inżynierowie odnotowano w Danii, na Litwie, w Bułgarii i Hiszpanii.
Unia Europejska wprowadza programy mające na celu wspieranie i zachęcanie kobiet do wyboru kariery naukowej. Przyjęła strategię na rzecz równości płci na lata 2020-2025.
Kobiety w nauce w Polsce
Najnowsze dane Eurostatu wskazują, że w 2022 roku w Polsce było 690 tysięcy kobiet zajmujących się nauką i inżynierią. Jest to wzrost o 36 tysięcy względem 2021 roku. Oznacza to, że płeć piękna stanowiła 49% wszystkich ludzi pracujących w tych dziedzinach. Jednak względem ostatniego badania z 2012 roku udział kobiet w omawianych sektorach skurczył się.
W całej Unii Europejskiej w roku 2022 liczba naukowczyń i inżynierek wyniosła 7,3 miliona, co stanowiło około 310 tysięcy więcej niż rok wcześniej i odpowiadało 41% ogólnej liczby pracujących w tych zawodach. Jak podaje Eurostat najwyższy odsetek kobiet pracujących jako naukowcy lub inżynierowie odnotowano w Danii (53%), na Litwie (52%), w Bułgarii (51%) i Hiszpanii (51%). Oznacza to, że Polska jest tuż za europejską czołówką pod tym względem. Natomiast najmniejszy odsetek sfeminizowania środowiska naukowego wystąpił na Węgrzech (31%), w Finlandii (32%) i Niemczech (34%).
W ciągu ostatnich dziesięciu lat Eurostat odnotował regularny wzrost kobiet w omawianych dziedzinach we wszystkich państwach Unii Europejskiej. Największy przyrost zanotowano na Malcie (o 135%), w Austrii (o 96%) i Luksemburgu (o 92%). Z drugiej strony kobiety bardziej stroniły od tych dziedzin we Włoszech. Ich liczba wzrosła w tym państwie jedynie o 16%. Jednak mimo tych zmian, udział kobiet w ogólnej liczbie naukowców i inżynierów pozostał na podobnym poziomie, zwiększając się w całej UE jedynie o 2 p.p. w ostatniej dekadzie.
Kobiety w nauce w Unii Europejskiej
Największy wzrost udziału kobiet odnotowano w Austrii (o 13 p.p.), Luksemburgu (o 9 p.p.) i Grecji (o 8 p.p.). Chociaż warto również wspomnieć, że w niektórych krajach, udział kobiet w dziedzinie nauki uległ zmniejszeniu w ciągu ostatniej dekady. Szczególnie na Litwie (o 9 p.p.), w Bułgarii (o 6 p.p.) i w Irlandii (o 6 p.p.). Co ciekawe w Polsce, w porównaniu do roku 2012, udział kobiet w nauce zmniejszył się o 1 p.p.
Najwięcej kobiet parających się tymi dziedzinami jest zatrudnionych w sektorze usług. Obejmuje to również uczelnie wyższe, a także instytuty badawcze. Dla porównania w całej Unii Europejskiej ich udział w sektorze usług wynosi aż 89%. Najwięcej na Malcie (97%), a najmniej na Węgrzech (79%). Zauważalnie mniej kobiet pracuje w sektorach high-tech, gdzie ich udział wynosi 11% dla wszystkich państw Unii Europejskiej. Najwięcej jest ich w Finlandii 24%, a najmniej w Grecji 7%.
Jak piszą specjaliści Polskiego Instytutu Ekonomicznego:
Warto zauważyć, że również w przypadku mężczyzn większość naukowców i inżynierów pracuje w usługach (73 proc.), ale dość duży jest też ich udział w sektorach high-tech (27 proc.) i przetwórstwie przemysłowym (19 proc.). W Polsce aż 90 proc. kobiet-naukowców pracuje w usługach, natomiast w sektorach high-tech zatrudnionych jest zaledwie 8 proc. z nich.
Plan dla kobiet od Unii Europejskiej
Według Unii Europejskiej kobiety w nauce powinny nie tylko być, ale powinno być ich coraz więcej. Z tego powodu UE wprowadza programy mające na celu wspieranie i zachęcanie kobiet do wyboru kariery naukowej. Jest to argumentowane tym, ze kobiety nadal stykają się ze „szklanym sufitem” na swojej ścieżce naukowej i zawodowej. Dodatkowo często musząc równocześnie pogodzić obowiązki opiekuńcze z pracą. Istotną rolę odgrywają również nadal istniejące stereotypy płciowe.
Dlatego Komisja Europejska opracowała Strategię na Rzecz Równości Płci na lata 2020-2025, która obejmuje promowanie równości płci w badaniach i innowacjach. W 2021 roku UE uruchomiła inicjatywę WomenTechEU, wspierającą 50 start-upów technologicznych prowadzonych przez kobiety. Program „Horyzont Europa” wprowadził nowe kryterium kwalifikowalności, zgodnie z którym organizacje badawcze starające się o wsparcie muszą przedstawić plan równości płci.
Politolog, historyk oraz dziennikarz ekonomiczny. Członek Polskiej Sieci Ekonomii oraz Prezes Stowarzyszenia Racja. Głównym obszarem zainteresowań jest makroekonomia oraz historia gospodarcza.