Ponad 22 mld zł. Tyle wynoszą aktywa w PPK

Jak wynika z informacji opublikowanych w najnowszym biuletynie Pracowniczych Planów Kapitałowych, liczba uczestników PPK na koniec stycznia 2024 roku osiągnęła 3,4 mln. Z kolei aktywa w PPK wyniosły wówczas ponad 22 mld złotych.

• Zainteresowanie Pracowniczymi Planami Kapitałowymi rośnie. W samym styczniu 2024 roku liczba uczestników PPK wzrosła o niemal 30 tys. 
• PPK ma poważny problem, który może wyhamować tempo wzrostu liczby członków. Otóż dotychczas programowi nie udało się przekonać do siebie gorzej zarabiających Polaków.

• Aktywa w PPK pod względem wartości już jedynie nieznacznie ustępują np. środkom przeznaczonym w zeszłym roku na wypłatę trzynastych i czternastych emerytur. 

PPK — co to jest?

Jednakże, zanim przejdziemy do kwestii związanych z rozwojem Pracowniczych Planów Kapitałowych, warto odpowiedzieć na często zadawane przez internautów pytanie, co to w ogóle jest to PPK? Ze względu na to, że stopa zastąpienia (wskaźnik obrazujący relację między średnią przyznaną w danym roku emeryturą a przeciętnym wynagrodzeniem w gospodarce) w Polsce w przyszłości będzie bardzo niska, duże znaczenie z perspektywy naszego dobrobytu będzie miało to, ile „na własną rękę” uda nam się zaoszczędzić. 

Zobacz także: Czy politycy ukradną kasę z PPK, a następnie kupią sobie za nią jachty?

Niestety z naprawdę wielu przyczyn (od ogólnej niechęci do oszczędzenia na rynkach finansowych do nieracjonalnego strachu spowodowanego przez „wywłaszczenie” OFE) istniejące na rynku produkty emerytalne przez długie lata cieszyły się wręcz znikomą popularnością. Liczba osób posiadających Indywidualne Konto Emerytalne, które do czasu powstania PPK było najpopularniejszym produktem emerytalnym oferowanym przez rynek, w 2018 roku wyniosła niecały milion osób. 

Na czym polegają Pracownicze Plany Kapitałowe? Jak to działa?

Z tego powodu w 2019 roku zdecydowano się wprowadzić Pracownicze Plany Kapitałowe. W ich ramach pracownicy co miesiąc wpłacają część (w wersji podstawowej 2 proc.) swojego wynagrodzenia na określone konto. Przy czym, co odróżnia PPK od reszty produktów dostępnych na rynku, do tej kwoty 1,5 proc. pensji (w wersji podstawowej) co miesiąc dorzuca pracodawca. Ponadto każda osoba, która postanowi oszczędzać w ramach PPK, otrzymuje od państwa na start 250 zł oraz 240 zł co roku, ale to drugie pod pewnymi warunkami.  

Zobacz także: Aktywa w PPK przekroczyły 20 mld zł. Ponad 13 proc. kwoty stanowią zyski!

Następnie środki te są inwestowane w długoterminowe papiery wartościowe przez różnorakie, prywatne instytucje finansowe (np. BNP Paribas TFI S.A., Pekao TFI S.A., czy PKO TFI S.A.). Struktura inwestycyjna funduszów zależy zaś od osądu tych instytucji oraz od wieku pracownika. Im jest on starszy, tym automatycznie większa część jego oszczędności jest inwestowana w bezpieczniejsze aktywa. Jednakże, jeżeli ktoś nie obawia się ryzyka, może odpowiednio dostosować swój portfel aktywów, np. zwiększając część kapitału przeznaczoną na nabycie akcji. Może zaś to zrobić, ponieważ, co warto zaznaczyć, zgodnie z ustawą środki na rachunkach w PPK są prywatną własnością danego obywatela.

Liczba uczestników PPK ponownie wzrosła. Jest jednak jedno poważne „ale”

W styczniu 2024 roku liczba uczestników Pracowniczych Planów Kapitałowych wzrosła o ok. 29 tys. Jak możemy wyczytać w miesięcznym biuletynie PPK, pod koniec stycznia w ramach systemu oszczędzało już 3,4 mln Polaków. Daje to łączną partycypację w PPK na poziomie 47 proc. Oznacza to również, że niemal co druga osoba uprawniona w Polsce do dołączenia do analizowanego programu już to zrobiła. Taki wynik, biorąc pod uwagę rozpoczęcie wdrażania Pracowniczych Planów Kapitałowych w połowie 2019 roku oraz wcześniejszy brak zainteresowania podobnymi produktami emerytalnymi z pewnością może robić wrażenie. Jednakże bliższe przyjrzenie się danym pokazuje, że obecny model rozwoju PPK zaczął zderzać się z poważnymi barierami. 

Zobacz także: Air India zatrudnią emerytowanych pilotów, by obsadzić nowe samoloty

Pracownicze Plany Kapitałowe zainteresowały głównie bogatych

Zdaje się, że program nie jest w stanie przekonać do siebie osób gorzej zarabiających, którym dodatkowe środki w szczególności przydałyby się na emeryturze. Po pierwsze jak widać na zamieszczonym poniżej wykresie, największą partycypację w PPK zanotowano w przypadku dużych przedsiębiorstw (firm zatrudniających ponad 250 pracowników). Osiągnęła ona aż ponad 72 proc. Analogiczne odsetki w przypadku średnich firm (ponad 50 pracowników) oraz małych przedsiębiorstw (ponad 20 pracowników) są ponad dwukrotnie mniejsze. Z kolei tak się składa, że im większe przedsiębiorstwo tym płaci ono lepiej. Przy czym faktycznie PPK w przypadku mniejszych podmiotów zaczęto wdrażać później. Jednakże wątpliwie, aby pół roku oraz rok różnicy między rozpoczęciem wprowadzania PPK w firmach dużych, a odpowiednio w przedsiębiorstwach średnich i małych było w stanie doprowadzić do aż tak dużej różnicy. 

Do tego istnieje ogromna różnica co do zasady lepiej płacącym sektorem prywatnym a tym publicznym. Z danych zaprezentowanych powyżej wynika, że podczas gdy w tym pierwszym sektorze, ponad co druga osoba uprawniona do dołączenia do PPK skorzystała z tej możliwości, tak w drugim w analogiczny sposób postąpiła nieco, ponad co czwarta osoba uprawniona. Na ten sam problem wskazuje również, choć mniej bezpośrednio partycypacja w PPK w poszczególnych polskich województwach. Najwyższy wskaźnik zaobserwowano w województwie mazowieckim, które pod względem PKB per capita (dokładne porównanie przygotował Dawid Błaszkiewicz) przewyższa Hiszpanię, Słowenię czy też Estonię. Najmniejsze zainteresowanie analizowanym produktem emerytalnym jest w województwie warmińsko-mazurskim, któremu najbliższa na płaszczyźnie PKB na mieszkańca jest Malezja. 

Zobacz także: System emerytalny w Polsce to chaos. Ta stajnia Augiasza wymaga posprzątania

Aktywa w PPK to już znacznie ponad 20 mld złotych

Aktywa w PPK na koniec stycznia 2024 roku wyniosły zaś 22,04 mld złotych, co oznacza wzrost o 301 mln złotych miesiąc do miesiąca. Czy to duża kwota? Jeżeli przyrównamy ją z publicznymi środkami przeznaczonymi na wypłacenie podstawowych rent i emerytur, wyda się ona wręcz śmiesznie niska. W samym 2022 roku wydatki na emerytury i renty finansowane z FUS wyniosły 269,4 mld zł. Biorąc pod uwagę, że te pierwsze świadczenia stanowią ponad 70 proc. analizowanych wydatków. Oznacza to, że wypłacenie emerytur kosztowało co najmniej 188 mld zł. Jednakże środki, które leżą na kontach w PPK, mają być w przyszłości uzupełniać, a nie zastępować wypłacane przez sektor publiczny emerytury, dlatego też warto je porównywać do dodatków.

Z kolei tak się składa, że aktywa w PPK pod względem wielkości już jedynie nieznacznie ustępują np. środkom przeznaczonym w zeszłym roku na wypłatę 13. i 14. emerytur. Do tego należy przypomnieć, że analizowany program powstał relatywnie niedawno, bo w 2019 roku. Wraz z upływem czasu między innymi dzięki magii procentu składanego aktywa w PPK będą systematycznie oraz relatywnie szybko się zwiększać. Do końca obecnej dekady ich wartość ma dobić do ok. 100-120 mld złotych. Przy czym nadal relatywnie niewielka wartość aktywów w PPK bynajmniej nie oznacza, że uczestnicy tego programu nie zyskują na udziale w nim. Jest wprost przeciwnie! Jak możemy wyczytać w biuletynie:

Na rachunku uczestnika PPK, oszczędzającego w PPK od grudnia 2019 r. (zarabiającego do końca 2023 r. 5 300 zł i od 2024 r. 7 000 zł), w zależności od grupy FZD znajduje się średnio od 6 635 zł do 8 235 zł więcej, niż on sam wpłacił do PPK. To oznacza dla uczestnika PPK od 124 do 154 proc. zysku!

Europejska emerytura dla każdego – co zrobić, by mieć dodatkowe środki na przyszłość?