Finanse

Luka VAT rośnie, a premier udaje, że nic się nie dzieje

Luka VAT w Polsce po latach spadku, ponownie wzrasta — wynika z analizy dr. Sławomira Dudka. Tymczasem rząd udaje, że problemu nie ma. Deficyt budżetowy wynosi już 35 mld PLN i rośnie jak na drożdżach. Sytuacja budżetowa nie jest najlepsza. Rośnie deficyt i koszty obsługi długu. Dług ma w najbliższych latach silnie wzrosnąć.

  • W 2015 roku luka VAT wyniosła 24,1%. Po 6 latach, w 2021 spadła ona do jedynie 3,1%.
  • Premier Morawiecki chwalił się ostatnio, że dzięki przegonieniu mafii VAT-owskich stać nas na wszystko.
  • To kłamstwo — twierdzi Sławomir Dudek, założyciel, prezes i główny ekonomista Instytutu Finansów Publicznych. Według ekonomisty luka VAT od 2021 roku wzrosła 4,5-krotnie, czyli do ok. 32 mld PLN.
  • Z szacunków ekonomisty wynika, że luka VAT wzrośnie do 11% w 2023 roku. Byłby to duży wzrost względem roku 2021, kiedy wynosiła ona zaledwie 3,1%.

Luka VAT? Tak wyglądają najnowsze dane

Ministerstwo Finansów opublikowało najnowsze szacunki dotyczące wykonania budżetu w okresie styczeń-wrzesień 2023 roku. Jakie wnioski płyną z lektury danych? Dochody budżetu państwa wyniosły 418 mld PLN, co oznacza, że tegoroczny plan został zrealizowany w 69,5%. Z kolei wydatki osiągnęły poziom 452,7 mld PLN. Chociaż ich realizacja jest niższa (i wynosi 65,3%), to deficyt rośnie do poziomów, których nie obserwowaliśmy w tej porze roku.

Po pierwszych dziewięciu miesiącach tego roku deficyt budżetowy wyniósł aż 34,7 mld PLN. To jednak zaledwie 37,7% tegorocznego planu. Nawet w pandemicznym 2020 roku, deficyt we wrześniu był wyraźnie niższy. Same dochody budżetu państwa z tytułu podatków wyniosły do września 366,8 mld PLN. O 14,7 mld PLN więcej niż rok wcześniej, więc nominalnie wzrost wyniósł 4,2%. Biorąc pod uwagę fakt, że ceny rosły w tym okresie szybciej, to możemy mówić o realnym spadku dochodów podatkowych.

Zobacz też: Podatki w Polsce wzrosły po 2015 roku najmocniej w całej UE

Dochody z tytułu podatku VAT wyniosły 181,2 mld PLN, więc stanowiły połowę wszystkich wpływów budżetowych ze wszystkich podatków. Rok temu były one w omawianym okresie o 11,5 mld PL niższe, więc wzrost wyniósł 6,8%. To mniej niż inflacja, więc także tutaj możemy mówić o realnym spadku. Sam wrzesień wygląda już nieco lepiej, ponieważ dochody z VAT wzrosły o 9% w ujęciu rocznym. Ministerstwo Finansów tłumaczy, że jest to szczególnie dobry wynik, ponieważ w sierpniu mieliśmy spadek produkcji sprzedanej przemysłu. Dodatkowo niewielki miał być także nominalny wzrost sprzedaży detalicznej, ponieważ ta wzrosła o zaledwie 3,1% w sierpniu br.

To właśnie wyższe dochody z tytułu podatku VAT były jednym z czynników, które pozwalały rządowi, na finansowanie wyższych wydatków. W 2015 roku luka VAT wyniosła 24,1%. Po 6 latach, w 2021 spadła ona do jedynie 3,1%. W 2021 roku dochody z tytułu VAT wyniosły aż 215,7 mld PLN. Gdyby w 2021 roku ściągalność była na poziomie z 2015 roku, to  do budżetu trafiłoby o 44 mld PLN mniej. Wiele wskazuje jednak na to, że teraz luka ta będzie rosnąć.

Dudek: Luka VAT rośnie, a premier kłamie

Premier Morawiecki chwalił się ostatnio, że dzięki przegonieniu mafii VAT-owskich stać nas na wszystko. Za rządów PO-PSL lody kręciły mafie VAT-owskie. Myśmy te 260 mld PLN zdobyli i oddaliśmy polskim dzieciom — powiedział w trakcie debaty wyborczej w TVP. To kłamstwo — twierdzi Sławomir Dudek, założyciel, prezes i główny ekonomista Instytutu Finansów Publicznych. Według ekonomisty luka VAT od 2021 roku wzrosła 4,5-krotnie, czyli do ok. 32 mld PLN. Zdaniem eksperta, rząd stara się wszystko skrzętnie ukryć.

Lukę tę oblicza co roku Komisja Europejska. Luka VAT to nic innego jak różnica między tym, co wpływa realnie do kasy państwa, a tym co powinno wpływać. To ona mówi nam, ile rzeczywiście rząd zyskał dzięki ukróceniu np. nielegalnych działań firm, pustych faktur VAT itp. Okazuje się, że ostatnie dwa lata pod tym względem nie wypadają już tak dobrze — komentuje Dudek.

Zdaniem Dudka, kwota 260 mld PLN jest „wyssana z palca”. Dzięki obliczeniom KE wiemy, ile korzyści przyniosło uszczelnienie luki VAT w ostatnich latach. Było to od 20 do 30 mld PLN dodatkowych dochodów rocznie. Jak zauważa Dudek, w najbardziej optymistycznym wariancie byłaby to zaledwie połowa programu 800 plus. Dodaje, że do tego trzeba pamiętać o 13. i 14. emeryturze, 300 plus czy obniżeniu wieku emerytalnego.

Łącznie wszystkie te transfery socjalne trzeba finansować z długu i z nowych podatków. A tego już premier nie powiedział. Gdyby jednak podliczyć wszystkie wydatki, jakie miały być owocami uszczelnienia, to mamy do czynienia z cudem na miarę biblijnego rozmnożenia chleba i ryb nad Jeziorem Galilejskim – stwierdził Sławomir Dudek w wywiadzie dla Money.pl.

Zobacz też: Zerowy VAT na żywność do końca 2023 r.

Ekspert przyznaje, że faktycznie za rządów PIS uszczelniono system. Bazowano m.in. na planie ministra Szczurka z czasów PO-PSL. Najważniejszych elementem reformy podatkowej miał być Jednolity Plik Kontrolny. Jak zauważa ekonomista, nie wiadomo jednak jak wiele to zasługa rządu. Jeśli rząd faktycznie przegonił mafie, to te znów powróciły nad Wisłę i „hulają jak wiatr po dzikim polu”. Zdaniem Dudka, od samego początku było to jedno wielkie VAT-owskie kłamstwo. Uszczelnienie jest efektem sumy, wielu drobnych transakcji, paragonów i faktur. Niekoniecznie musi to być skutek walki z „mafiami”.

Fakty są też takie, że luka VAT zwiększyła się po kryzysie finansowym 2008 r. w większości krajów naszego regionu i we wszystkich potem zaczęła spadać. Ani w tych krajach wtedy nie było Tuska, który gdzieś te pieniądze zakopał, ani teraz w tych krajach nie ma Morawieckiego, który rzekomo odkopał. Uszczelnienie postępowało, ale przy dobrej koniunkturze wpływy z podatków rosną i firmom nie opłaca się kombinować — twierdzi Sławomir Dudek.

Z szacunków ekonomisty wynika, że luka VAT wzrośnie do 11% w 2023 roku. Byłby to duży wzrost względem roku 2021, kiedy wynosiła ona zaledwie 3,1%.
Luka VAT w ujęciu względnym, wykres. Autor Slawomir Dudek
Luka VAT w Polsce. Autor wykresu: Sławomir Dudek

Jeżeli szacunki ekonomisty się potwierdzą, to luka VAT będzie w 2023 roku najwyższa od 4 lat. Wysokie wydatki w najbliższych latach mają sprawić, że dług wzrośnie do ponad 57% PKB. Obecnie nie przekracza on 50% PKB Polski.

Budżet Polski grubo na minusie. Dane udostępniono po wyborach

Wszelkie prawa do treści zastrzeżone.

Radosław Ditrich

Świat postrzegam przez pryzmat liczb. Kocham przeglądać wykresy, tabele i mapy. Lubię także pobiegać i podróżować komunikacją publiczną.

Polecane artykuły

Back to top button

Adblock Detected

Please consider supporting us by disabling your ad blocker