Odcięcie od rosyjskiego gazu najmocniej uderzy w Węgry, Czechy i Słowację
Jak odcięcie od rosyjskiego gazu wpłynie na europejskie gospodarki? Jak wynika z analizy przeprowadzonej przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW), praktycznie każda ucierpi na skutek takiego wydarzenia, choć niektóre znacznie bardziej. Gdyby UE została całkowicie odcięta od rosyjskiego gazu w lipcu, to PKB Słowacji, Czech i Włoch skurczyłby się nawet o ponad 5 proc., a ten Węgier nawet o więcej niż 6 proc. Jednakże, jak zaznaczają analitycy MFW, jeżeli kraje UE, podejmą odpowiednie działania, spadek aktywności gospodarczej na terenie wspólnoty może być znacznie mniejszy!
Rosja już znacznie ograniczyła dostawy gazu, co uderzyło w gospodarkę UE
Ze względu na rosyjską inwazję gospodarka UE stanęła w obliczu poważnego kryzysu energetycznego. Jak widać na zamieszczonym poniżej wykresie, dotychczas wiele krajów wspólnoty było mocno uzależnionych od dostaw rosyjskiego gazu, a na Węgrzech surowiec od agresora posłużył do zaspokojenia ponad 40 proc. krajowego zapotrzebowania na energię w 2020 roku. Jednakże już od ponad roku Rosja skutecznie ogranicza dostawy gazu trafiające do Europy. Jak wynika z danych MFW, od czerwca 2021 roku, łącznie spadły one o ponad 60 proc.
Jak zaznaczają analitycy Funduszu zarówno europejska infrastruktura, jak i globalna podaż poradziły sobie z tym bezprecedensowym spadkiem. Jednakże nie oznacza to bynajmniej, że gospodarka europejska nie ucierpiała na skutek działań Putina. Z szacunków MFW wynika, że pierwszej połowie bieżącego roku łącznie aktywność gospodarcza w Unii Europejskiej spadła o 0,2 proc. w wyniku znacznego ograniczenia dostaw gazu.
Zobacz także: Arabia Saudyjska kupuje tani rosyjski olej opałowy, aby sprzedać Europejczykom drogą ropę
Do tego zdaniem Komisji Europejska aktualna sytuacja na rynku gazu przyczyni się również do obniżenia wzrostu gospodarczego wspólnoty w przyszłości. Z prognoz przygotowanych przez Komisję Europejską wynika, że realny PKB UE wzrośnie o 2,7 proc. w 2022 roku, a w kolejnym już zaledwie o 1,5 proc. Z kolei według wiosennej analizy KE, realny PKB UE w 2023 roku miał wzrosnąć aż o 2,3 proc., czyli 0,8 proc. więcej, niż obecnie ona przewiduje (więcej o prognozach KE pisaliśmy tutaj: Wzrost gospodarczy w UE wyhamuje, inflacja również).
Całkowite odcięcie od rosyjskiego gazu jest bardzo prawdopodobnym scenariuszem
Do tego możliwe, że wzrost będzie jeszcze mniejszy, gdyż Rosjanie zwyczajnie całkowicie zaprzestaną wysyłać gaz na Zachód. Co warto zaznaczyć, taki scenariusz jest bardzo prawdopodobny. Kraj ten już niejeden raz udowodnił, że nie jest zaufanym partnerem gospodarczym i użyje wszelkich środków, aby uderzyć gospodarczo w Europę. Choćby pod koniec kwietnia Putin powiedział, że europejskie firmy będą mogły płacić za dostawy gazu tylko w rublach a te, które nie zaakceptują jego ultimatum, zostaną od niego odcięte. Jednakże nawet przedsiębiorstwa, które zaakceptowały żądanie prezydenta Rosji, muszą obecnie zmagać się z mniejszymi dostawami tego surowca od agresora.
Jak donosi Ośrodek Studiów Wschodnich, dostawy gazu do niemieckiego przedsiębiorstwa Uniper, które pod koniec kwietnia zgodziło się na żądania Kremla, zostały ograniczone o 25 proc. z dnia na dzień 15 czerwca. Podobny los podzieliło włoskie przedsiębiorstwo Eni. Firma ta zgodziła się płacić za gaz rublami pod koniec kwietnia, a od 15 czerwca musi się zmagać z o ponad 15 proc. mniejszymi dostawami rosyjskiego gazu (więcej o tym pisaliśmy tutaj: Na brak rosyjskiego gazu Polska jest świetnie przygotowana).
Jak odcięcie od rosyjskiego gazu wpłynie na europejskie gospodarki?
W jakim stopniu całkowicie odcięcie od rosyjskiego gazu wpłynie na europejskie gospodarki? Zdaniem analityków MFW wiele zależy od tego, jaką drogą pójdą państwa UE. Jeżeli rynki poszczególnych krajów UE nadal nie będą odpowiednio ze sobą i z globalnymi rynkami zintegrowane (na wykresie to podejście zostało określone mianem fragmented market approach), spadek PKB Unii Europejskiej może wynieść nawet ponad 2 proc. Choć niektóre gospodarki ucierpią znacznie bardziej niż inne, co widać na poniższym wykresie. Otóż gdyby doszło do odcięcia UE od rosyjskiego gazu w lipcu, to zgodnie z prognozami MFW, PKB Słowacji, Czech i Włoch spadłby nawet o ponad 5 proc., a ten węgierski nawet o ponad 6 proc. Z kolei gospodarka Szwecji czy Dani praktycznie takiego działania by nie odczuła.
Zobacz także: Ukraina przywróci połączenie kolejowe z Mołdawią. Było nieużywane 25 lat
Co interesujące prognozy dla Austrii i Niemiec przewidują relatywnie mały spadek. W wypadku odcięcia UE od rosyjskiego gazu tamtejsze PKB spadłby od ok. 2 do prawie 3 proc. Co warto zaznaczyć, prognozy MFW odnośnie tych gospodarek są maskująco optymistyczne. Daniel Paćkowski ostatnio zebrał dotychczasowe przewidywania ekonomistów dotyczące tego, o ile spadłoby niemieckie PKB w wypadku całkowitego odcięta tego kraju od rosyjskiego gazu. Z danych zaprezentowanych na poniższym wykresie wynika, że według niektórych analityków może on skurczyć się nawet o 12 proc.
Co europejskie kraje powinny zrobić, aby uchronić się przed kryzysem energetycznym?
Jednakże, jak wskazują analitycy MFW, spadek PKB może być znacznie mniejszy, jeśli europejskie państwa podejmą odpowiednie działania. Niezwykle ważne ich zdaniem jest zintegrowane rynków UE zarówno wewnętrznie, jak i z resztą świata. Oznacza to, że państwa wspólnoty powinny prowadzić solidarną politykę i dystrybuować gaz od krajów posiadających największego jego zasoby, do tych najbardziej go potrzebujących. Do tego, według zaleceń MFW, UE powinna zwiększyć import LNG z globalnych rynków. Jednakże, aby zarówno sprowadzanie gazu, jak i jego dystrybucja między krajami wspólnoty szły sprawnie, UE musi kontynuować łagodzenie wąskich gardeł w infrastrukturze do importu i dystrybucji gazu.
Do tego zdaniem Funduszu, należy podejmować działania mające na celu zachęcić gospodarstwa domowe do oszczędzania energii. Zalecają oni wprowadzenie m.in. nakazów regulujących minimalne i maksymalne poziomy ogrzewania i chłodzenia. Ponadto przestrzegają przed działaniami mającymi na celu ograniczyć wzrost cen energii dla gospodarstw domowych, gdyż zniechęcają one do jej oszczędzenia. Jednakże nie oznacza to, że rządy nie powinny podejmować żadnych działań, aby ulżyć gospodarstwom domowym, które mogą znaleźć się w bardzo trudnej sytuacji ze względu na wysokie ceny energii. MFW wskazuje, że należy ludziom w nich żyjącym zaoferować rekompensaty.
W ciągu pierwszych 100 dni inwazji Rosja na eksporcie paliw zarobiła prawie 100 mld USD
