Podwyżki stóp procentowych zwiększają nierówności płac w gospodarce [BADANIE]
Rekordowa inflacja w wielu gospodarkach sprawia, że banki centralne prowadzą restrykcyjną politykę monetarną. Co więcej, dwie najbardziej kluczowe instytucje monetarne na świecie, jak Fed i EBC sygnalizują wzrost stóp procentowych dopóty, dopóki inflacja, mówiąc kolokwialnie, nie odpuści. Każda decyzja dotycząca zmiany poziomu głównej stopy procentowej niesie za sobą określone skutki redystrybucyjne, wpływając nie tylko na inflację, ale i na płace. Kto traci najwięcej na wzroście stóp procentowych?
W jaki sposób polityka monetarna wpływa na płace?
Ekonomiści EBC zbadali, w jaki sposób zmiana stopy procentowej wpływa na płace w zależności od wykształcenia pracowników i wielkości firm, w jakiej są zatrudnieni. Jak się okazuje, wnioski nie są oczywiste [link do badania]. Przede wszystkim efekty luzowania i zacieśniania polityki monetarnej są symetryczne. To sprawia, że na przykład pracownicy z wyższym wykształceniem odnoszą największe korzyści (w postaci wzrostu płac) po obniżkach stóp procentowych. Jednocześnie najwięcej tracą (stagnacja lub realny spadek płac), gdy bank centralny decyduje się na restrykcyjne ruchy stóp procentowych.
Zobacz także: Włochy mogą znaleźć się w recesji w 2023 roku. Sytuacja fiskalna i konflikt z UE nie pomaga
Co ciekawe, z szacunków ekonomistów wynika, że spadek stopy procentowej o 1 punkt procentowy wiąże się z silniejszym o 1,16 p. proc. wzrostem wynagrodzeń pracowników w małych firmach w porównaniu z firmami dużymi (wykres 1). Tak więc, na luzowaniu polityki monetarnej najbardziej zyskują wyżej wykształceni pracownicy zatrudnieni w małych firmach. Co więcej, spadek stóp procentowych prowadzi do zmniejszenia różnic płacowych między firmami w gospodarce: płace w małych firmach doganiają płacę w dużych firmach.
Wykres 1. Szacunkowy wpływ obniżki stóp procentowych o jeden p.proc. na średnie płace firm różnej wielkości.
Zobacz także: Gospodarka Europy w potrzasku! EBC znajduje się między młotem a kowadłem
Podwyżki stóp procentowych zwiększają nierówności płac w gospodarce
Dlaczego jednak małe firmy bardziej korzystają na obniżkach stóp procentowych? Jak piszą ekonomiści w swoim badaniu „małe firmy lepiej wykorzystują dostęp do finansowania większych inwestycji kapitałowych”, a to finalnie zwiększa wartość wyżej wykształconych pracowników.
Wszakże, obecnie stopy procentowe rosną. Badanie EBC sprawia, że możemy określić, w kogo polityka monetarna uderza najbardziej. Tak jak wspomniałem, politykę monetarną cechuje symetryczność wpływu na rynek pracy. Jeżeli luzowanie polityki monetarnej powoduje większe korzyści dla mniejszych firm, to jednocześnie zaostrzanie polityki banku centralnego najbardziej w nie godzi. Ogólnie rzecz biorąc, wzrost stopy procentowej zwiększa różnice płac w gospodarce pomiędzy firmami: niższa dynamika płac w małych firmach w stosunku do dużych firm.
Paradoks polega na tym, że restrykcyjna polityka monetarna jednocześnie zmniejsza różnice wśród pracowników, ponieważ wzrost stopy procentowej uderza bardziej w wyżej wykształconych, którzy średnio więcej zarabiają.
Wpływ polityki monetarnej na płace w Polsce
To badanie rzuca nowe światło na redystrybucyjne skutki polityki monetarnej i jest szczególnie ważne dziś, gdy decydenci monetarni mają przed sobą trudne wybory. Jak widać, skutki zmiany stopy procentowej są niejednorodne i wieloaspektowe.
Zrozumienie dystrybucyjnych konsekwencji polityki monetarnej pozwoli podejmować bankom centralnym lepsze decyzje, które będą bardziej dopasowane do realiów gospodarczych danego kraju. Reasumując, skala oddziaływania restrykcyjnej polityki monetarnej na płace zależy od udziału małych i dużych firm w gospodarce. Im wyższy udział firm mikro i małych przedsiębiorstw, tym podwyżki stóp procentowych są bardziej odczuwalne przez rynek pracy, wpływając na płace.
Zobacz także: Amber Train połączył kraje bałtyckie z Europą Zachodnią
Bazując na poniższym wykresie przedstawiającym udział firm mikro i małych przedsiębiorstw w wartości dodanej, można dojść do kluczowej refleksji. W Polsce udział mniejszych firm w wartości dodanej należy do jednych z najniższych w Europie. Co więcej, mieścimy się poniżej średniej UE, która wynosi 35,3%.
Wykres 2. Udział firm mikro, małych i średnich w wartości dodanej (%).
Zobacz także: Mity o gospodarce Włoch, czyli o „leniwym południowcu”
Tym samym, negatywny wpływ wzrostu stóp procentowych jest u nas relatywnie słabszy niż w większości państw UE, ponieważ małe firmy ponoszą największe koszty płacowe wynikające z restrykcyjnych ruchów bankierów centralnych. Wszakże, nie należy interpretować tego stwierdzenia w ten sposób, iż polityka monetarna NBP jest obecnie mniej skuteczna, aniżeli EBC. Po prostu większość krajów strefy euro ponosi wyższe koszty redystrybucyjne w zakresie poziomu płac w stosunku do polskiej gospodarki.
Recesja w strefie strefie euro pewna. Nastroje w przemyśle na dnie
