Włochy mogą znaleźć się w recesji w 2023 roku. Sytuacja fiskalna i konflikt z UE nie pomaga
W swoim pierwszym przemówieniu w parlamencie premier Giorgia Meloni powiedziała, że włoski rząd stoi przed jednym z najtrudniejszych wyzwań od okresu II wojny światowej, a gospodarka może znaleźć się w kryzysie. Recesja we Włoszech zaczyna być bazowym scenariuszem.
Recesja we Włoszech
Meloni na przemówieniu w parlamencie zapowiedziała szeroką stymulację fiskalną w celu ograniczenia wpływu kryzysu energetycznego na gospodarstwa domowe. Budżet zostanie przedstawiony w przyszłym miesiącu i choć zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej, Włochy powinny przyjąć neutralną pozycję budżetową, najprawdopodobniej w przyszłym roku nie dojdzie do zacieśnienia polityki fiskalnej. To oznacza kolejny rok z deficytem w budżecie.
Premier Włoch powołała się na prognozę Międzynarodowego Funduszu Walutowego, która zakłada spadek PKB o 0,2% w przyszłym roku. Rządowe prognozy Ministerstwa Skarbu są bardziej optymistycznej i przewidują niewielki wzrost o 0,6%. Gospodarka Włoch rozwijać się będzie na granicy recesji.
Zobacz także: Kryzys gospodarczy w strefie euro nieunikniony! PMI dryfuje w dół, a euro jest najsłabsze od lat
Meloni krytykuje EBC
Ponadto Giorgia Meloni otwarcie skrytykowała Europejski Bank Centralny za podwyższanie stóp procentowych, podczas gdy inflacja jest pochodną czynników zewnętrznych, takich jak wojna w Ukrainie i załamane łańcuchy dostaw.
Zobacz także: Majątek rosyjskich oligarchów o wartości 143 mln euro został zajęty przez Włochy
Wysokie ryzyko kryzysu fiskalnego
Presja inflacyjna wciąż pozostaje silna w strefie euro. Inflacja wyniosła 9,9% we wrześniu i najprawdopodobniej nie jest to szczyt wzrostu poziomu cen. We Włoszech natomiast odczyt inflacji HICP za wrzesień był na poziomie 9,4% w porównaniu z 9,1% w poprzednim miesiącu.
MFW wskazuje, że „Europa musi zająć się toksyczną mieszanką wysokiej inflacji i słabnącego wzrostu”. Szczególnie Włochy i Niemcy, dwa kraje, gdzie przemysł oraz kondycja gospodarki uzależnione są od cen i podaży rosyjskich surowców energetycznych, ucierpią najbardziej.
Włoski rząd, na którego czele stoi Meloni musi znaleźć złoty środek wsparcia najsłabszych gospodarstw domowych i firm, aby poradzić sobie z kryzysem energetycznym. Jednocześnie polityka EBC sprawia, że rośnie ryzyko kryzysu fiskalnego, gdyż rentowności obligacji utrzymują się na podwyższonym poziomie, a wzrost PKB słabnie.
Prawdopodobieństwo wystąpienia zjawiska kuli śnieżnej (wzrost relacji długu publicznego do PKB) jest wysokie, choć obecne prognozy nie przewidują takiego scenariusza. Tak czy inaczej, dług publiczny na koniec 2021 r. stanowił 150,8% PKB. Dla rządu pocieszeniem jest wysoki wskaźnik inflacji, który obniża realne koszty obsługi długu. Należy jednak dodać, że rząd zaciągając obecnie pożyczki, robi to po aktualnej podwyższonej stopie procentowej. Rentowności 10-letnich obligacji wynoszą aż 4,62% i nieuchronnie zbliżają się do szczytu z listopada 2011 r., kiedy notowane były na poziomie 6,80%. W niedalekiej przyszłości tak wysoki poziom odsetek od długu okazać się może kluczowy dla stabilności sektora finansów publicznych.
Szacunki MFW zakładają saldo fiskalne na poziomie -3,9% PKB i dług publiczny na poziomie 146,3% PKB w 2023 roku. Prognozy te sformułowano w sierpniu, kiedy MFW nie przewidywał jeszcze recesji we Włoszech, dlatego też wskaźniki fiskalne w rzeczywistości mogą okazać się zdecydowanie gorsze.
Zobacz także: Wzrost stawek za fracht rzeczny na Renie. Szansa dla Włoch?
Gospodarka Włoch zmaga się z wieloma wyzwaniami. Restrykcyjna polityka EBC i wysokie rentowności to tylko wierzchołek góry lodowej. Północna część kraju latem zmagała się z poważną suszą, która zmniejszyła poziom produkcji rolnej, wywierając jeszcze większą presję na wzrost cen żywności. Natomiast niepewność polityczna i finalnie wygrane wybory przez konserwatywną Giorgie Meloni mogą zaostrzyć relację na linii Włochy-UE.
Warto mieć na uwadzę, iż włoska gospodarka jest największym beneficjentem środków z funduszu NGEU. To prawie 200 mld euro w postaci dotacji i pożyczek. Kwota ta została jednak dotychczas wypłacona jedynie w niewielkim zakresie – 46 mld euro. Z szacunków KE wynika, że NGEU ma wpłynąć na dodatkowe 1,5-2,5% wzrostu PKB do 2026 r. Brak funduszy unijnych z NGEU zwiększa ryzyko średniookresowej stagnacji.
Zobacz także: Kolejny kryzys zadłużeniowy w strefie euro puka do drzwi? Jest realne zagrożenie
Meloni zapowiada obniżki podatków
Giorgia Meloni zobowiązała się do stopniowej obniżki podatków i ograniczenia biurokracji. Na ten moment wypowiedź premier Włoch w zasadzie pozostała bez echa. Prawdopodobnie dlatego, że nie zostały podane szczegóły, czyli jakiego konkretnie podatku dotyczyłyby potencjalne obniżki i jakie grupy podatników skorzystałyby najbardziej. Ponadto istotny byłby wpływ obniżenia stopy podatkowej na sytuację finansów publicznych. Relatywnie duża obniżka podatków, podczas gdy stabilność finansów publicznych wisi na włosku to bardzo ryzykowny ruch, o czym przekonali się już Brytyjczycy.
