Afryka i Bliski WschódGospodarka

Nierówności regionalne w Afryce. Jak rozwiązać ten problem?

Pomimo dwóch dekad wysokiego wzrostu gospodarczego w części państw Biednego Południa nierówności regionalne w Afryce to wciąż nierozwiązany problem, gdyż polityka redystrybucyjna i usługi publiczne kuleją. Ze wzrostu korzystają tylko uprzywilejowane elity. Warto jednak zaznaczyć, że w państwach o stabilnej sytuacji politycznej i makroekonomicznej widać postęp w zmniejszaniu nierówności regionalnych. 

Wysoki wzrost gospodarczy w Afryce

Szybki wzrost gospodarczy Afryki nie zlikwidował w pełni luk dochodowycj – brzmi tytuł jednego z blogów MFW

Zobacz także: Bogactwo Afryki: całkowity majątek prywatny wynosi już 2,1 bln USD

Zapoznając się z danymi Banku Światowego w rubryczce GDP growth można doświadczyć swego rodzaju dysonansu poznawczego. Część państw Biednego Południa rozwija się zdecydowanie szybciej niż państwa Bogatej Północy. Ostatnie dwie dekady to okres wysokiego, a dla niektórych państw Afryki Subsaharyjskiej (SSA), nawet bardzo wysokiego wzrostu gospodarczego. Na przykład Etiopia i Rwanda od początku obecnego stulecia średnio rozwijają się w tempie ponad 7,5 proc. rocznie. W tym samym czasie gospodarka Wielkiej Brytanii rosła średnio w tempie 1,5 proc., natomiast gospodarka amerykańska w tempie 1,9 proc.

Nierówności regionalne w Afryce – mieszane wyniki

W części państw SSA poziom redystrybucji bogactwa jest na bardzo wysokim poziomie. Ekonomiści MFW wykorzystując zdjęcia satelitarne, oszacowali, w jakim stopniu wzrost gospodarczy rozprzestrzenił (rozdystrybuował) się na regiony subkrajowe (oczywiście łatwiej poziom redystrybucji zmierzyć poprzez wzrost dochodów w danym regionie i dla danych grup społecznych – od najbiedniejszych do najbogatszych, jednak dostęp do takich wskaźników w biednych krajach jest mocno ograniczony). Zebrane dane pokazały, że co najmniej od 2010 r. w części krajów Afryki Subsaharyjskiej poczyniono ogromne postępy w niwelowaniu nierówności regionalnych: spadek różnic w produkcji per capita w różnych regionach kraju.

Jak argumentują ekonomiści MFW, głównym czynnikiem sprzyjającym zmniejszaniu się nierówności regionalnych była poprawa podstawowej infrastruktury: drogi, koleje, mosty, zaopatrzenie w wodę, kanały ściekowe.

Spośród badanych krajów afrykańskich, nierówności społeczno-ekonomiczne najsilniej zmniejszyły się w biednych krajach, które są eksporterami ropy naftowej, takich jak Kenia i Ghana. Natomiast nierówności niemal w ogóle nie spadły w krajach niestabilnych politycznie i ekonomiczne. Ponadto w Afryce Subsaharyjskiej postęp w zmniejszaniu nierówności na poziomie krajowym jest zdecydowanie większy, aniżeli w państwach EMDE (wyłączając SSA).

Źródło: IMF Blog

Zobacz także: Zadłużenie krajów rozwijających się może być źródłem głębokiego kryzysu!

Niski dostęp do usług publicznych i nierówna redystrybucja

Jednak nie wszystkie zapóźnione regiony odnotowały poprawę. Państwa niestabilne i dotknięte konfliktami poczyniły niewielkie lub żadne postępy w zmniejszaniu nierówności regionalnych. Nawet w krajach, które doświadczyły dziesięcioleci wzrostu, po 2010 r. postęp utknął w martwym punkcie, a nierówności regionalne prawdopodobnie pogłębiły się po pandemii – wskazują ekonomiści MFW

Dysfunkcja polityczna powoduje, że wydatki publiczne na mieszkańca są znacznie niższe w niektórych państwach Afryki Subsaharyjskiej. W rezultacie podstawowe usługi publiczne, takie jak dostęp do czystej wody, elektryczności i usług telefonii komórkowej oraz zapewnienie podstawowej edukacji, nie są zaspokajane od lat w obrębie całego kraju, co wpływa na niemal zerowy postęp w ograniczaniu nierówności regionalnych. Dobrym przykładem jest Burkina Faso, gdzie w bogatszych regionach dostęp do energii elektrycznej jest niemal 20 razy większy, niż w biedniejszych regionach.

Niski dostęp do usług publicznych i nierówna redystrybucja bogactwa narodowego to problemy, które wciąż gnębią wiele afrykańskich gospodarek. Trudno im wydostać się z oligarchicznego reżimu.

Zobacz także: DHL Global Forwarding otwiera hub lotniczy w Johannesburgu w RPA

Co zmniejsza, a co zwiększa nierówności?

MFW wyznaczył czynniki, które mają największy wpływ na poziom nierówności w danym kraju, Po pierwsze, stabilność makroekonomiczna, gdyż nierówności mają tendencje do wzrostu w krajach o nadmiernej inflacji, która drenuje poziom dochodów realnych, zniechęca do inwestycji i zmniejsza realny poziom wydatków rządowych.

Po drugie, otwartość handlu, ponieważ łatwiejszy dostęp do globalnych rynków wspiera konwergencję gospodarczą na poziomie ponadnarodowym, zwiększa zyski ze sprzedaży surowców, których obfity poziom występuje w regionach słabiej rozwiniętych. Po trzecie silne instytucje i stabilność polityczna. Słabe instytucje polityczne ograniczają zdolność rządzących do świadczenia podstawowych usług publicznych, z kolei wojny domowe niszczą zarówno ten najważniejszy kapitał, czyli ludzki, jak i kapitał techniczny – infrastruktura drogowa etc. Ostatnim czynnikiem są dobrze ukierunkowane inwestycje.

Inwestycje, które mają miejsce poza stolicami, mają największy wpływ poprzez tworzenie miejsc pracy i promowanie działalności gospodarczej w regionach słabiej rozwiniętych – wskazują ekonomiści MFW

Źródło: Blog IMF

MFW zaleca decydentom politycznym ukierunkowanie reform na trzy podstawowe filary, aby zmniejszać nierówności: 1) dobrze zaprojektowana redystrybucyjna polityka fiskalna, np. progresywny system podatkowy, wyższy poziom inwestycji publicznych w biedniejszych regionach, 2) stabilność makroekonomiczna, która sprzyja włączeniu społecznemu, np. silny i niezależny bank centralny wypełniający mandat stabilności cen, 3) budowa silnych instytucji, które zapewnią stabilność polityczną, sprawiedliwe świadczenie usług publicznych i zbudują zaufanie społeczeństwa do rządu.

Rządy muszą również inwestować w budowanie lokalnych zdolności administracyjnych do gromadzenia i analizowania danych. Tylko 12 krajów Afryki Subsaharyjskiej publikuje swoje alokacje z budżetu publicznego na poziomie subkrajowym. Łatwiejszy dostęp do tych danych zapewniłby dokładniejszy obraz dysproporcji między regionami, pomagając decydentom w lepszym ukierunkowaniu polityk – dodaje MFW

Niedożywienie w Afryce wzrasta. Jest najgorzej od 15 lat

Wszelkie prawa do treści zastrzeżone.

Gabriel Chrostowski

Analityk makroekonomiczny, w wolnych chwilach uprawiający piłkę nożną oraz biegi krótko- i długodystansowe

Polecane artykuły

Back to top button

Adblock Detected

Please consider supporting us by disabling your ad blocker