Polska

Ukraińcy w Polsce. Jaka jest ich sytuacja mieszkaniowa, zawodowa i materialna?

Agata Górny i Paweł Kaczmarczyk z Ośrodka Badań nad Migracjami (Centre of Migration Research, CMR) przeanalizowali dotychczasową sytuację migrantów z Ukrainy w Polsce. Między innymi przedstawili ich indywidualne cechy, sytuacją mieszkaniową i status na rynku pracy.

Rosyjska agresja na Ukrainę odmieniła sytuację migracyjną w Polsce. Od początku wojny zarejestrowano ok. 9 milionów przejść granicznych z Ukrainy do Polski i 7 milionów przejść granicznych z Polski do Ukrainy. Daje to wzrost Ukraińców na terenie naszego kraju o 2 mln, choć liczby te mogą nie oddawać pełnej skali napływu uchodźców. Wraz z migrantami sprzed wybuchu wojny 24 lutego 2022 r. Ukraińcy stanowią ok. 8% liczby ludności w Polsce. Jaka jest sytuacja mieszkaniowa, zawodowa i materialna tych osób?

Badacze Agata Górny i Paweł Kaczmarczyk z Ośrodka Badań nad Migracjami (CMR) postanowili zbadać sytuację społeczno-ekonomiczną Ukraińców w Polsce. Badanie zostało przeprowadzone w formie ankiety internetowej w okresie od lipca do września 2022 roku i wzięło w nim udział 7617 obywateli Ukrainy mieszkających w Polsce, z czego 96% respondentów zadeklarowało posiadanie nr PESEL. Status ukraińskiego uchodźcy wojennego miało 62% próby badawczej, a 34% takowego statusu nie miało.

W badaniu wyróżniono trzy grupy: 1) migranci, czyli osoby, które przybyły do Polski przed 24 lutego 2022 roku (37% próby badawczej), 2) uchodźcy wojenni bez doświadczenia migracyjnego, czyli te osoby, które przybyły po 24 lutego i nigdy wcześniej nie były w Polsce (45%) i 3) uchodźcy wojenni z doświadczeniem migracyjnym, czyli osoby, które przybyły po 24 lutego, ale nie była to ich pierwsza migracja do Polski (18%).

Ukraińcy w Polsce. W jakich miastach mieszkają?

Dostępne dane pokazują, że migranci osiedlali się w dużych aglomeracjach: Warszawa, Kraków i Wrocław, co było oczywiście związane z podejmowaniem tam pracy zarobkowej. Jednocześnie dane ankietowe sugerują, że uchodźcy wojenni również rozmieścili się w największych miastach, choć nieco bardziej równomiernie. Najwięcej migrantów, jak i uchodźców wojennych mieszka w Warszawie: odpowiednio 20% i 22%. Najmniej, rzecz jasna we wschodniej części Polski.

Źródło: Górny A., Kaczmarczyk P. (2023) Between Ukraine and Poland. Ukrainian migrants in Poland during the war. CMR Spotlight, 2(48)

Uchodźcy wojenni to głównie kobiety

Większość uchodźców wojennych stanowią kobiety (78-84%), podczas gdy wśród migrantów udział kobiet wynosi jedynie 34%. Połowa migrantów i uchodźców wojennych jest zamężna, a kolejne 14-20% pozostawało w czasie badania w stałym związku partnerskim. Co jednak odróżnia obie grupy to fakt, że ponad 85% migrantów przebywała w Polsce ze swoimi partnerami, podczas gdy wśród uchodźców wojennych było to zaledwie 50%. Potwierdza to intuicyjnie uznawany fakt, że do Polski po wybuchu wojny przybyły w dużym stopniu samotne kobiety z dziećmi odseparowane od mężów i partnerów. W sumie do Polski ponad 66% uchodźców wojennych przybyło z dziećmi. Dla migrantów odsetek ten jest o połowę mniejszy – 33%.

Blisko połowa uchodźców wojennych bez doświadczenia migracyjnego i z doświadczeniem migracyjnym (kolejno 47% i 42%) w trakcie badania w mieszkała w wojennych ośrodkach dla uchodźców, z Polakami lub rodakami w domach rodzinnych albo w mieszkaniach zapewnianych przez Polaków. Druga połowa uchodźców mieszkała zaś w wynajętych mieszkaniach: 52% z doświadczeniem migracyjnym i 47% bez doświadczenia migracyjnego. Wykres poniżej pokazuje, że sytuacja mieszkaniowa migrantów jest nieco odmienna. Zdecydowana większość z nich (prawie trzy czwarte) mieszka w wynajmowanych mieszkaniach, a część (7%) ma mieszkanie lub dom na własność.

Źródło: Górny A., Kaczmarczyk P. (2023) Between Ukraine and Poland. Ukrainian migrants in Poland during the war. CMR Spotlight, 2(48)

Źródła utrzymania migrantów i uchodźców wojennych

Sytuacja mieszkaniowa osób z Ukrainy w dużym stopniu uzależniona jest od źródeł dochodów. Dla zdecydowanej większości migrantów jednym ze źródeł dochodów jest praca zarobkowa (93%), podczas gdy w przypadku uchodźców wojennych odsetek ten stanowi od 53% (bez doświadczenia) do 59% (z doświadczeniem). Jednocześnie połowa uchodźców wojennych bez doświadczenia i 39% uchodźców z doświadczeniem utrzymywało się między innymi ze świadczeń socjalnych. Istotne źródło utrzymania stanowiły także oszczędności (po 35% w obu grupach), wsparcie organizacji rodzinnych (między 20% a 30%) i społecznych (ok. 20%).

Źródło: Górny A., Kaczmarczyk P. (2023) Between Ukraine and Poland. Ukrainian migrants in Poland during the war. CMR Spotlight, 2(48)

Ukraińcy w Polsce to osoby wyżej wykształcone

Uchodźcy po 24 lutego charakteryzują się dużym potencjałem ludzkim. Aż dwie trzecie z nich to osoby z wyższym wykształceniem. Wśród migrantów odsetek ten był mniejszy, choć i tak wyższy niż 50%. Na rynku pracy, rzecz jasna, bardziej aktywni zawodowo są migranci: 93% z nich pracowało w trakcie badania. Wśród uchodźców wojennych odsetek ten wyniósł 55-57%. Ponadto więcej niż 20% uchodźców wojennych bez doświadczenia i z doświadczeniem wskazało, że nie może znaleźć zatrudnienia, mimo poszukiwania pracy. Natomiast 20% nie szuka pracy ze względu na obowiązki opiekuńcze (40%) i problemy zdrowotne (20%).

Źródło: Górny A., Kaczmarczyk P. (2023) Between Ukraine and Poland. Ukrainian migrants in Poland during the war. CMR Spotlight, 2(48)

Zobacz także: Wymiana handlowa z Ukrainą. Kijów stał się 9. odbiorcą polskiego eksportu

Ciekawie kształtuje się status zawodowy migrantów i uchodźców wojennych. Blisko 40% uchodźców wojennych stanowili niewykwalifikowani pracownicy fizyczni. Wśród migrantów było to nieco ponad 20%. Jednocześnie większy odsetek uchodźców wojennych stanowiła grupa specjalistów (20-22%) niż ten sam odsetek dla migrantów (12%). Jak podkreślają autorzy badania:

Obserwujemy zatem polaryzację wśród uchodźców wojennych z Ukrainy ze względu na typ/status zawodowy. Z jednej strony duży udział ma w Polsce praca na prostych, niewymagających kwalifikacji pracach, które w wielu przypadkach są poniżej kwalifikacji uchodźców. Z drugiej strony znaczna część uchodźców wojennych to specjaliści wykorzystujący swoje kwalifikacje w pracy podczas pobytu w Polsce.

Źródło: Górny A., Kaczmarczyk P. (2023) Between Ukraine and Poland. Ukrainian migrants in Poland during the war. CMR Spotlight, 2(48)

Zobacz także: Paweł Sapek: Na nieruchomości patrzymy bardzo długoterminowo [WYWIAD]

Gdzie pracują osoby z Ukrainy?

Najważniejszym miejscem zatrudnienia zarówno migrantów, jak i uchodźców wojennych jest sektor produkcyjny: 26% dla migrantów, 17% dla uchodźców wojennych z doświadczeniem i 15% dla uchodźców wojennych bez doświadczenia. Dla migrantów drugim sektorem zatrudnienia jest budownictwo (13%). Jednocześnie tylko 4% uchodźców wojennych pracuje w tym sektorze, co wynika z dużego odsetka kobiet wśród tej grupy.

Co zwraca uwagę, uchodźcy wojenni częściej niż migranci podejmują pracę w sektorach zwykle uważanych za te z wyższej półki, takich jak edukacja i tłumaczenia, IT, finanse i bankowość, zarządzanie i marketing. Aż 27-29% uchodźców wojennych pracowało w którymkolwiek z tych sektorów w porównaniu z 17% migrantów – wskazują A. Górny i P. Kaczmarczyk

Źródło: Górny A., Kaczmarczyk P. (2023) Between Ukraine and Poland. Ukrainian migrants in Poland during the war. CMR Spotlight, 2(48)

Jak długo migranci i uchodźcy pozostaną w Polsce?

Wielu migrantów, a zwłaszcza uchodźców wojennych, nie wie, jak długo pozostaną w Polsce, co odzwierciedla dużą niepewność co do rozwoju sytuacji na Ukrainie – czytamy w badaniu

Aż 40% uchodźców wojennych i 30% migrantów wskazywało, że nie wie, jak długo zostanie w Polsce. Warto zauważyć, że uchodźcy wojenni częściej, niż migranci traktowali swój pobyt w Polsce jako tymczasowy. Zaledwie jedna czwarta z nich planowała w trakcie badania zostać w Polsce dłużej niż rok lub na stałe. Wśród migrantów było to blisko 60%. Udział osób planujących powrócić na stałe na Ukrainę wyniósł 52% dla uchodźców wojennych bez doświadczenia, 43% z doświadczeniem i tylko 19% migrantów.

Źródło: Górny A., Kaczmarczyk P. (2023) Between Ukraine and Poland. Ukrainian migrants in Poland during the war. CMR Spotlight, 2(48)

Dwanaście miesięcy od wybuchu pełnoskalowej wojny na Ukrainie, jest jedno słowo, które najlepiej opisuje sytuację: niepewność. Nie wiemy, kiedy i jak zakończy się wojna. Nie wiemy, jak szkodliwa będzie dla gospodarki i społeczeństwa Ukrainy. Wreszcie nie wiemy, jak będzie wyglądała powojenna odbudowa Ukrainy – puentują autorzy badania A. Górny i P. Kaczmarczyk

Mija rok od rosyjskiej agresji. Ukraina przeżywa kryzys humanitarny, a PKB spadł o 30%

Wszelkie prawa do treści zastrzeżone.

Gabriel Chrostowski

Analityk makroekonomiczny, w wolnych chwilach uprawiający piłkę nożną oraz biegi krótko- i długodystansowe

Polecane artykuły

Back to top button

Adblock Detected

Please consider supporting us by disabling your ad blocker