Wielka Brytania ma zwrócić bezprawnie zabrane wyspy, na których jest amerykańska baza
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS) zaopiniował w poniedziałek, że Wielka Brytania ma zrezygnować z kontroli nad Wyspami Chagos na Oceanie Indyjskim i oświadczył, że bezprawnie zmusiła ludność do opuszczenia kraju w latach 70., aby ustąpić miejsca amerykańskiej bazie lotniczej.
Wyspami Czagos Brytyjczycy zarządzali z Mauritiusa, ale w 1965 roku, na trzy lata przed przyznaniem mu niepodległości, odłączyli od niego pozostałe wyspy i ogłosili je Brytyjskim Terytorium Oceanu Indyjskiego. Rok później na 50 lat wydzierżawili Diego Garcia, największą wyspę archipelagu, Amerykanom, którzy zbudowali tam wielką bazę wojenną dla bombowców i okrętów podwodnych.
W niewiążącej opinii MTS twierdzi, że Wielka Brytania działała bezprawnie w procesie dekolonizacji i powinna zrzec się kontroli nad wyspami, które nazywa Brytyjskim Terytorium Oceanu Indyjskiego.
Chociaż sąd nie został poproszony o wydanie opinii w sprawie suwerenności, poniedziałkowa decyzja w rzeczywistości wezwała Wielką Brytanię do zwórcenia wysp, które kontroluje od 1814 r.
Sędzia Przewodniczący Abdulqawi Yusuf powiedział w podsumowaniu decyzji, że Wielka Brytania „ma obowiązek zakończyć administrację Wysp Chagos tak szybko, jak to możliwe”.
Sprawa w (MTS) jest postrzegana jako test legitymizacji umów między wielkimi mocarstwami i małymi państwami pod koniec ery kolonialnej.
Przez lata Chagossianie lobbowali w Londynie pozwolenie na powrót. W 2016 roku Wielka Brytania przedłużyła dzierżawę Diego Garcia Stanom Zjednoczonym do 2036 roku i oznajmiła, że wydaleni mieszkańcy wyspy nie mogą na nią wrócić.
„Historyczny moment”
Premier Mauritiusu, Pravind Jugnauth, powiedział, że był to „historyczny moment dla Mauritiusu i wszystkich jego mieszkańców, w tym Chagossów, którzy zostali niesłusznie usunięci ze swojej ojczyzny i nie mogli powrócić przez ostatnie pół wieku. Sprawa naszej integralności terytorialnej zostanie zamknięta, a kiedy to nastąpi, Chagossowie i ich potomkowie wreszcie będą mogli wrócić do domu.”
Zgromadzenie Ogólne ONZ zwróciło się do sądu w lutym 2017 r. o wydanie opinii, czy proces dekolonizacji został zakończony zgodnie z prawem.
W swoim podsumowaniu Yusuf powiedział: „Sąd stwierdził, że dekolonizacja Mauritiusa nie była prowadzona w sposób zgodny z prawem narodów do samostanowienia, wynika z tego, że ciągłe zarządzanie Archipelagiem Chagos przez Zjednoczone Królestwo stanowi bezprawne działanie pociągające za sobą międzynarodową odpowiedzialność”.
Mauritius twierdził, że był zmuszony zrezygnować z archipelagu, aby uzyskać niepodległość od Wielkiej Brytanii. Wielka Brytania utrzymywała, że Mauritius chętnie zrezygnował z wysp.
Przy głosach 13:1 sędziowie poparli decyzję, która nie jest wiążąca, ale ma znaczenie na gruncie prawa międzynarodowego.
Diego Garcia odegrał ważną rolę w konfliktach w Iraku i Afganistanie od 1991 roku, działając jako platforma startowa dla amerykańskich bombowców dalekiego zasięgu. Stany Zjednoczone i Wielka Brytania głosowały przeciwko rezolucji ONZ, która zwróciła się o opinię do sądu.
Philippe Sands, członek zespołu prawników działających w obronie Mauritiusa powiedział, że następnym krokiem będzie wspólne rozmowy Wielkiej Brytanii i Mauritiusa nad przekazaniem wyspy. „Znajdziemy sposób na przyspieszenie tego procesu, chroniąc interesy wszystkich, ale respektując to, co powiedział sąd”.