FAO: Ceny żywności o 20% niższe niż rok temu. GUS: w Polsce są o 20% wyższe. Dlaczego?
Ceny żywności na świecie spadały w marcu 12. miesiąc z rzędu. W Polsce jednak nadal rosną bardzo szybko, a dynamika wyniosła w marcu ponad 20%. Dlaczego tak się dzieje?
Wojna na Ukrainie a ceny żywności
Wojna za naszą wschodnią granicą miała dalekosiężne skutki dla całego świata. Ukraina jest jednym z największych eksporterów żywności na świecie. To właśnie z tego kraju pochodzi bardzo dużo zbóż, czy np. oleje roślinne. Sama Rosja i Ukraina są z kolei jednym z głównych żywicieli Afryki. Blokada czarnomorskich portów sprawiła, że ceny żywności na świecie wystrzeliły. Warto jednak przejść do tego jak w ogóle są mierzone te ceny.
Pomiarem zajmuje się FAO (ang. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa). Opracowany przez ekspertów ONZ indeks cen żywności FAO obrazuje, jak droga jest żywność na świecie.
Czym jest wskaźnik cen żywności FAO?
Wskaźnik cen żywności FAO to specjalny Indeks opracowany przez ONZ. Składa się on z 5 subindeksów: indeksu cen nabiału, zbóż, mięsa, olejów roślinnych i cukru. 100 pkt. oznacza średni poziom cen tych dóbr w latach 2015-2016. Indeks jest ważony udziałem poszczególnych kategorii w globalnym rynku. Poziom cen rósł już w zasadzie od początku pandemii COVID-19.
W marcu 2020 roku wynosił on mniej niż 100 pkt. Poziom 100 pkt. przebił jednak we wrześniu 2020 roku. W lutym 2021 roku wynosił już ponad 115 pkt. Do końca 2021 roku przekroczył poziom 130 pkt. Wybuch wojny na Ukrainie wywindował go niemal do 160 pkt. Ceny utrzymywały się wtedy na tych rekordowych poziomach przez kilka miesięcy. Był to zarówno efekt braków jak i strachu przed jeszcze większym ograniczeniem podaży.
Zobacz też: Dlaczego ceny warzyw w sklepach są obecnie aż tak wysokie? To nie tylko inflacja
Mimo wszystko, od marca 2022 roku, miesiąc w miesiąc żywność na świecie taniała. Marzec 2023 roku przyniósł 12. spadek z rzędu. Ceny żywności spadły w tym czasie o 20% – z 159,7 pkt. do 126,9 pkt. Co taniało najbardziej? Spadki to przede wszystkim zasługa cen olejów roślinnych. Te spadły do marca 2022 roku do marca 2023 roku z 251,8 pkt. do 131,8 pkt. Oznacza to, że są dziś blisko dwukrotnie tańsze!
Ceny żywności w Polsce nadal rosną
Mimo że ceny żywności na świecie są najniższe od 2021 roku, u nas tych spadków nie widać. W swoim szybkim odczycie inflacji GUS poinformował, że w samym marcu ceny w kategorii żywność i napoje bezalkoholowe wzrosły o 2,3%. W ujęciu rocznym ceny są o 24% wyższe. Dane te mogą wywołać lekki dysonans. W czasie gdy ceny na świecie są o 20% niższe niż rok temu, w Polsce sytuacja jest odwrotna — rosną one o ponad 20%.
Zobacz też: Inflacja w Polsce mocno spadła! Nie oznacza to jednak, że ceny również
Nie ma w tym jednak niczego dziwnego. Po pierwsze ceny w sklepach reagują na zmiany cen płodów rolnych po czasie. Zwykle jest to ok. 6 miesięcy. Po drugie, inna jest struktura koszyka w Polsce, a inna na świecie. W wielu regionach świata oleje są bardzo dużą częścią koszyka, gdy u nas to niewielki procent wydatków. Wzrost cen ryżu inaczej przełoży się na inflację w Chinach i Wietnamie, a inaczej w Polsce czy na Węgrzech.
Po trzecie, na półkach sklepowych kupujemy żywność przetworzoną, a nie płody rolne. Od pszenicy do chleba jest długa droga. Żeby pszenica stała się chlebem, najpierw musi stać się mąką. Ta mąka z kolei musi przejść przez piece w piekarni, aby stała się chrupkim pieczywem, które znajdziemy w marketach. Można powiedzieć, że tutaj jest pies pogrzebany. Do kosztów doliczyć trzeba również ceny energii, transportu czy pracy. To z kolei przyczynia się do dalszych wzrostów cen żywności w Polsce i Europie.
Indeks cen żywności FAO: ceny żywności spadły do poziomu sprzed wojny na Ukrainie
