Badania Instytutu Badań Strukturalnych, przytoczone przez blogerkę i aktywną działaczkę na rzecz równości, Martynę Kaczmarczyk wywołały burzę w polskim Internecie. Tezę „najważniejszą rolą kobiety jest opieka nad domem i rodziną” przeczytano ankietowanym członkom Unii Europejskiej. W Polsce z tym stwierdzeniem zgodziło się 77% osób, w Niemczech natomiast zaledwie 28%. To pokazuje jak, postrzeganie roli kobiet w Polsce zmieniło się na gorsze.
Szkodliwy dyskurs obecnej władzy
Pozycja Polek w państwie od zawsze była silna. Nawet podczas podziału na tradycyjne modele męskie i żeńskie, kobiety pełniły funkcje doradczyń swoich mężów, w tym wysokiej rangi wojskowych. Warto przywołać cytat Tadeusza Boya-Żeleńskiego, który określił epokę postyczniową „duchowym matriarchatem”, przypisując tym samym kobietom kluczowe funkcje pozwalające na odbudowę państwa. W kolejnych dekadach kobiety przejmowały zawody typowo męskie, stając się coraz bardziej niezależne. Mało tego, wraz z rozwojem przemysłu, szczególnie branży tekstylnej, często to właśnie kobieta znajdowała zatrudnienie, utrzymując całą rodzinę. Gdyby nie poszła do pracy, dzieci i męża prawdopodobnie czekałaby śmierć głodowa.
XX wiek był rewolucyjny, jeżeli chodzi o pozycję kobiet. Dwie wojny światowe sprawiły, że struktura społeczeństwa uległa załamaniu. Aby przeżyć, kobiety zmuszone były wykonywać prace dotychczas zarezerwowane wyłącznie dla mężczyzn (prowadzenie zakładów rzemieślniczych czy sklepów). Tak więc już na początku XX wieku tradycyjny rozłam na funkcje kobiece i męskie został nadszarpnięty, a w następnych dekadach zniszczony. Jednak czy na zawsze?
Zobacz także: Kobiety przechodzą na emeryturę coraz wcześniej. Mężczyźni coraz później
Postrzeganie roli kobiet w Polsce, a partia rządząca
Obecna władza stawia na ultratradycyjny model rodziny. Szkodliwe stereotypy umacnia nawet wykształcona kobieta, Krystyna Pawłowicz, prawniczka, nauczycielka akademicka, doktor habilitowana nauk prawnych. Wiele wpisów na platformie Twitter pokazuje, jak niski poziom przybiera dyskusja pomiędzy politykami. Wypominanie kobiecie wieku czy cech aparycji, aby ją oczernić, jest wyjątkowo prymitywnym zagraniem. Wspominanie w negatywnym świetle cech, na które dana osoba nie ma wpływu, jest bardzo szkodliwe, a wręcz niebezpieczne dla młodego pokolenia Polek. Jednak to nie jedyny wysoko postawiony polityk zabierający głos na temat odpowiedniej roli kobiety w społeczeństwie (jeśli taka w ogóle istnieje).
Wypowiedzi ministra Czarnka dotyczące domniemanej roli kobiety jako kreatorki ogniska domowego oraz fragmenty odnoszące się w gorszący sposób do chęci edukowania młodych pokoleń, zbulwersowały internautów. Polityk odważył się wypowiedzieć następujące słowa:
Idź i pracuj, jeździj na traktorze, na kombajnie, ucz się, rób karierę. Kariera w pierwszej kolejności, a później może dziecko. Prowadzi to do konsekwencji tragicznych. Pierwsze dziecko rodzi się nie w wieku 20-25 lat, tylko w wieku 30 lat. Jak się pierwsze dziecko rodzi w wieku 30 lat, to ile tych dzieci można urodzić? To są konsekwencje tłumaczenia kobiecie, że nie musi robić tego, do czego została przez pana Boga powołana.
Przytoczony cytat jest gorszący nie tylko dla współczesnych kobiet, ale również dla historyków. Minister Czarnek niejako zakłamuje bieg dziejów. Od kilkuset lat wśród klasy inteligenckiej i mieszczańskiej podnoszono standardy edukacji, która była wręcz pożądana wśród kobiet. Już w okresie oświecenia kobiety pobierały lekcje języka francuskiego, uczono je rysunku, tańca czy śpiewu.
Jednakże dużym nadużyciem byłoby stwierdzenie, że kobiety są tak postrzegane w całym społeczeństwie. Zupełnie inną perspektywę pokazał Marsz Kobiet, w którym wzięły udział tysiące mężczyzn, którzy ramię w ramię maszerowali z kobietami pod wymownymi transparentami. Problemem nie jest kwestia, że jeden z mężczyzn posiada takie poglądy. Problem tkwi w funkcji, jaką pełni Czarnek w rządzie. Bulwersujące jest to, że te słowa padły z ust obecnego Ministra Edukacji i Nauki.
Minister odwołuje się do jeżdżenia na traktorze czy kombajnie jako czynności typowo męskich. Owszem, przyjmuje się, że maszyny rolnicze częściej obsługują mężczyźni, jednak w kołchozach nikt nie negował kobiet obsługujących ciągniki. Ciężką pracę na roli wykonywały zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Aby przeżyć, musiały przełamać pewne schematy. Dlaczego, teraz, gdy kobiety mają wybór, mężczyzna odważył się go zanegować?
Postrzeganie roli kobiet w Polsce, a przyszłość kobiet w państwie
Kobiety w Polsce były rewolucjonistkami. Warto przywołać, chociaż postać Anny Tomaszewicz-Dobrskiej, pierwszej polskiej lekarki, która po otrzymaniu wykształcenia w Zurychu, praktykowała na ziemiach polskich. To ona jako pierwszaw Warszawie wykonała zabieg cesarskiego cięcia. Jej życiorys pokazuje, że łamanie stereotypów, które powstają niezależnie od płci, wytycza drogę przyszłym pokoleniom.
Sytuacja kobiet zmienia się bardzo dynamicznie. Karygodne wypowiedzi ministra utwardzają jednak stereotypy w społeczeństwie. Pomimo że współczesny polski rynek pracy wciąż pokazuje dysproporcje, kobiety coraz odważniej wchodzą w świat biznesu. Kariera jest jednak pozbawiona płci. O wyższe stanowiska mogą starać się na równi zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Skąd więc na podobnym tle historycznym wykształciły się podobne stereotypy? Choć dla wielu może się to wydać nieoczywiste, zdaniem Joanny Helios oraz Wioletty Jedleckiej, pełniących funkcję dr hab. nauk prawnych na Uniwersytecie Wrocławskim, problem postrzegania kobiet we współczesnej Polsce znajduje swoje odzwierciedlenie w prawie, które jest tak skontruowane, że za wiele kwestii winą obarcza się kobietę. Debatowanie nad minimalnym wiekiem kobiety umożliwiającym jej choćby skorzystanie z zabiegu in vitro przyczynia się do obwiniania jej za niepłodność. Nigdzie w polskim prawie nie ma zapisu, który regulowałby minimalny wiek, w jakim mężczyzna może zostać ojcem.
Zerwanie ze stereotypizacją społeczeństwa jest trudne i bardzo czasochłonne. Krzywdzące wypowiedzi jednych z najważniejszych polityków w Państwie Polskim jeszcze bardziej wydłużą ten proces. Polskę niezaprzeczalnie czeka jeszcze wiele lat, aż samoocena kobiet czy ich pozycja w życiu społecznym zrówna się z zachodnimi standardami. Pierwszym krokiem, który powinien wykonać polski rząd, jest umożliwienie dostępu do rzetelnej edukacji seksualnej w szkołach. Jednak znając poglądy rządzących, na tę zmianę przyjdzie poczekać jeszcze co najmniej kilka lat.
Zobacz także: Kobiety w zarządach w Polsce zarabiają więcej od mężczyzn
