Rośnie ryzyko stagflacji na świecie. Czym obecna sytuacja różni się od stagflacji z lat 70. XX wieku?
Ekonomiści Banku Światowego zwracają uwagę za zagrożenie stagflacją. Wskazują również na podobieństwa oraz różnice obecnej sytuacji gospodarczej do stagflacji z lat 70. XX wieku.
Bank Światowy w obliczu obecnej sytuacji gospodarczej
Według najnowszego raportu Banku Światowego „Globalne perspektywy gospodarcze” rośnie prawdopodobieństwo wystąpienia stagflacji na świecie. Gospodarka światowa zmierza w kierunku przedłużającego się okresu słabego wzrostu i podwyższonej inflacji. Rodzi to ryzyko stagflacji, co może wiązać się z negatywnymi prognozami zarówno dla gospodarek o niskich, jak i średnich dochodach. Warto przypomnieć, że stagflacja definiowana jest jako jednoczesne występowanie podwyższonej inflacji i stagnacji gospodarczej.
Według prognoz Banku Światowego globalny wzrost spadnie z 5,7% w 2021 roku do 2,9% w 2022 roku. Jeszcze w styczniu zakładano wzrost na poziomie 4,1%. Podobne tempo wzrostu ma utrzymywać się również w latach 2023-24. Wojna na Ukrainie powoduje poważne zakłócenia w handlu, planach inwestycyjnych czy działalności gospodarczej. Stłumiony popyt zanika, akomodacja polityki fiskalnej i monetarnej zostaje wycofana. Wciąż duży wpływ mają gospodarcze reperkusje pandemii. Biorąc pod uwagę te dwa głównie czynniki, poziom dochodu per capita w gospodarkach rozwijających się będzie prawie 5% niższy niż w prognozach sprzed pandemii.
Prezes Banku Światowego David Malpass powiedział:
Wojna na Ukrainie, blokady w Chinach, zakłócenia łańcucha dostaw i ryzyko stagflacji hamują wzrost. W wielu krajach trudno będzie uniknąć recesji. Rynki patrzą w przyszłość, dlatego pilnie należy zachęcać do produkcji i unikać ograniczeń handlowych. Aby przeciwdziałać niewłaściwej alokacji kapitału i nierówności, potrzebne są zmiany w polityce fiskalnej, monetarnej, klimatycznej i zadłużeniowe.
Zobacz także: Azja stoi przed perspektywą stagflacji. Region reaguje na trzy wstrząsy gospodarcze
Zagrożenie stagflacją coraz bardziej realne?
Raport Global Economic Prospects porównuje obecne warunki gospodarcze ze stagflacją z lat 70. uwzględniając wpływ na rynki wschodzące. Warto przypomnieć w tym kontekście, że ożywienie po stagflacji sprzed pięciu dekad wymagało gwałtownych podwyżek stóp procentowych w głównych gospodarkach rozwiniętych. Wywołało to falę kryzysów finansowych w państwach rozwijających się.
Ayhan Kose, dyrektor Grupy Perspektyw Banku Światowego, mówi:
Gospodarki rozwijające się będą musiały zrównoważyć potrzebę zapewnienia stabilności fiskalnej z potrzebą złagodzenia skutków dzisiejszych nakładających się kryzysów na ich najbiedniejszych obywateli. Jasne komunikowanie decyzji dotyczących polityki pieniężnej, wykorzystanie wiarygodnych ram polityki pieniężnej i ochrona niezależności banku centralnego może skutecznie zakotwiczyć oczekiwania inflacyjne i zmniejszyć stopień zaostrzenia polityki wymaganego do osiągnięcia pożądanego wpływu na inflację i aktywność.
Stagflacja lat 70. XX wieku a obecna sytuacja gospodarcza – podobieństwa i różnice
Eksperci Banku Światowego zwracają uwagę na trzy kluczowe aspekty przypominające sytuację z lat 70. Przede wszystkim utrzymujące się zaburzenia po stronie podaży, które napędzają inflację i zostały poprzedzone okresem wysoce akomodacyjnej polityki pieniężnej w największych gospodarkach. Istotne są również perspektywy osłabienia wzrostu oraz zacieśnianie polityki pieniężnej przez rynki wschodzące, co wydaje się konieczne w celu ograniczenia inflacji.
Jednak obecna sytuacja pod pewnymi względami różni się od stagflacji lat 70. Przede wszystkim dolar wciąż pozostaje silny, a wówczas był poważnie osłabiony. Dodatkowo procentowy wzrost cen surowców wciąż jest mniejszy, a bilanse głównych instytucji finansowych pozostają ogólnie mocne. Najbardziej istotne wydaje się jednak to, że banki centralne na przestrzeni ostatnich trzech dekad ustanowiły wiarygodną historię osiągania celów inflacyjnych.
Zobacz także: Amazon podnosi opłaty dla sprzedawców o „koszty paliwa i inflacji”
Jak jednogłośnie wskazują ekonomiści Banku Światowego, w obliczu obecnej sytuacji gospodarczej kluczowe jest unikanie ograniczeń w handlu oraz stymulowanie produkcji. Pomimo oczekiwań, że globalna inflacja zmniejszy się w przyszłym roku, prawdopodobnie w wielu przypadkach wciąż pozostanie powyżej celów inflacyjnych. Jeśli inflacja pozostanie na podwyższonym poziomie, powtórka rozwiązania poprzedniego epizodu stagflacji może przełożyć się na gwałtowne globalne spowolnienie, któremu towarzyszyć będą kryzysy finansowe na rynkach wschodzących i rozwijających się. Szczególnie azjatyckie rządy stoją przed trudnym kompromisem związanym z reagowaniem na spowolnienie wzrostu i rosnącą inflację. Biorąc pod uwagę dług wielu gospodarek denominowany w dolarach, wyzwanie stanowią prognozowane stałe podwyżki stóp procentowych przez Rezerwę Federalną Stanów Zjednoczonych (Więcej: Azja stoi przed perspektywą stagflacji. Region reaguje na trzy wstrząsy gospodarcze).
