Według szacunków CDC (Centers for Disease Control and Prevention), w USA jedna na cztery kobiety doświadcza przemocy ze strony partnera, w tym przemocy fizycznej, seksualnej lub prześladowania. Co więcej, jedna trzecia zabójstw, w przypadku których to kobieta jest ofiarą, jest dokonywana przez partnerów intymnych. Naukowcy dowiedli jednak, że schroniska dla kobiet ograniczają liczbę tragicznych zdarzeń, które kończą się często śmiercią partnerki. Badania te mają przełożenie również na polskie realia.
Jak schroniska dla kobiet chronią przed przemocą?
Autorzy badania1 szacowali, jak otwarcie tymczasowego schronienia dla kobiet w danym hrabstwie, wpływa na ograniczenie zabójstw kobiet dokonywanych przez partnerów. W analizie uwzględniono również hrabstwa, w których nie było dotychczas żadnego ośrodka dla kobiet oraz rezultat całkowitego zamknięcia podobnych instytucji w danym mieście. Badacze opierają się na tezie, że przemoc domowa jest silnie skorelowana z ubóstwem. Kobieta, która nie ma dostępu do alternatywnego lokum, pozostaje w domu, co najczęściej przyczynia się do większej eskalacji przemocy. Panie zmagające się z zachowaniem agresywnego partnera, mogą wykorzystać ośrodek jako tymczasowe lokum. Po znalezieniu miejsca w danej placówce kobieta wobec której stosowano przemoc, może liczyć na wsparcie prawnika oraz odpowiednich służb. Tym samym łatwiej jej zerwać relacje z toksycznym partnerem. W rezultacie badania dowiedziono, że większa liczba schronień dla kobiet wpływa ograniczająco na liczbę zabójstw. Gdy kobieta może skorzystać z pomocy pracowników socjalnych i zamieszkać w ośrodku tymczasowego schronienia, łatwiej jej opuścić dom, w którym doświadcza przemocy.
Przemoc domowa w Polsce
Część osób może uznać przedstawioną analizę za oczywistą bądź też trywialną. Należy jednak zaznaczyć, że przemoc domowa jest ogromnym problemem, również w Polsce. Dowodzą tego statystyki Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”. Stowarzyszenie koordynujące pracę Niebieskiej Linii skupia się na pomocy ofiarom przemocy domowej. Pracownicy nie tylko oferują pomoc, ale również prowadzą zajęcia edukacyjne i informacyjne dotyczące zjawiska przemocy w rodzinie. O pomoc można poprosić w każdej chwili, a jak pokazują statystyki, coraz więcej osób zgłasza się po pomoc lub informuje o akcie przemocy. W 2020 roku Niebieska Linia przeprowadziła 23 857 rozmów, co było wynikiem najwyższym w historii działalności Stowarzyszenia.
Amerykańscy naukowcy przeprowadzający badanie dotyczące liczby otwartych ośrodków tymczasowego schroniska dla kobiet doświadczających przemocy odnosili się do hrabstw (powiatów). Problem ten ma przełożenie również na polskie realia. Najwięcej połączeń jest z dużych i małych miast. Należy więc przypuszczać, że większa liczba ośrodków powiatowych mogłaby odmienić sytuację ofiar przemocy. Przedstawione dane dotyczą tylko sierpnia tego roku.
Niebieska Linia otrzymuje najczęściej zgłoszenia dotyczące bezpośredniej przemocy. Jednak według statystyk coraz więcej osób trzecich informuje o podobnych działaniach.
Dane prezentowane przez Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” dowodzą, że analizy amerykańskich naukowców znajdują swoje odzwierciedlenie w przypadku Polski. Na szczęście Polacy coraz częściej dostrzegają problem przemocy domowej. Dowodem na to jest inicjatywa „Krakowski Ośrodek Siostrzeństwa” zapoczątkowana przez Centrum Praw Kobiet. Krakowski oddział Centrum Praw Kobiet poszerzył swoją działalność o schroniska dla kobiet i ich dzieci uciekających przed przemocą domową, będących w stanie zagrożenia zdrowia i życia. Natalia Kućma, dyrektorka krakowskiego oddziału Fundacji Centrum Praw Kobiet mówi:
Jeszcze zanim zaczęłyśmy oficjalnie działać, już zgłosiła się do nas pobita kobieta, która uciekła przed mężem z domu. Wtedy dopiero kończyłyśmy remontować nasze biuro i jeszcze nie myślałyśmy o schronisku, dziś możemy już taką panią przyjąć i zaoferować kompleksową pomoc. To zdarzenie pokazuje, jak bardzo takie specjalistyczne placówki są potrzebne i poszukiwane przez kobiety.
Przytoczony przez naukowców z USA problem zabójstw kobiet przez partnerów nie omija również Polski. W 2019 roku media obiegła informacja, dotycząca zbrodni w Bielsku-Białej. Mąż, strażnik miejski, zabił ciężarną żonę, owinął w folię i wywiózł do lasu. Po wszystkim poszedł na trening, a rano do pracy. Ofiara nagrała swoją śmierć, umieszczając w domu rejestrator dźwięku, gdyż chciała uwiecznić przyznanie się męża do zdrady. Nagranie pomogło wymierzyć wobec sprawcy karę 25 lat pozbawienia wolności, jednak została złożona apelacja. Czy gdyby ośrodki tymczasowego schronienia były bardziej dostępne dla kobiet w miastach powiatowych, kobieta ciężarna uszłaby z życiem? Czy łatwiej byłoby jej odejść od toksycznego partnera? Niestety pytanie to pozostanie bez odpowiedzi. Jednak takie sytuacje uświadamiają opinii publicznej, że miejsca tymczasowego schronienia dla kobiet są szansą, aby zapobiec podobnym sytuacjom.
Zobacz także: Polki nie badają się pod kątem raka piersi
1. Schechter L., Do Shelters Reduce Domestic Violence?, University of Colorado, Boulder, 2021.
