Powszechny niedobór leków w Europie! W niektórych krajach brakuje nawet 600 leków

Stary Kontynent zmaga się z farmaceutycznym kryzysem, ponieważ niedobór leków w Europie stał się już powszechny. Z badania PGEU (Grupa Farmaceutyczna Unii Europejskiej) wynika, że z 29 krajów europejskich blisko jedna czwarta krajów zgłosiła niedobór ponad 600 leków, a kolejna jedna piąta od 200 do 300 leków.

W Europie brakuje leków

Leki są bez wątpienia priorytetem w koszyku dóbr konsumpcyjnych każdego gospodarstwa domowego. Ich podstawową funkcją jest oddziaływanie na zdrowie, samopoczucie i funkcjonowanie organizmu, gdy jesteśmy poddani jakiejś chorobie. Im kraj wyżej rozwinięty, tym różnego rodzaju leki charakteryzują się większą dostępnością w aptekach i przystępnością cenową. Co ciekawe, nawet wysoko rozwinięte regiony, do których bez wątpienia należy Stary Kontynent, mogą zmagać się z niedoborem dóbr farmaceutycznych.

Grupa Farmaceutyczna Unii Europejskiej (PGEU) jak co roku przeprowadziła badanie odnośnie do niedoborów leków. W badaniu wzięło udział 29 krajów – zarówno z UE, jak i spoza UE (Turcja, Kosowo, Norwegi i Macedonia Północna), w tym Polska. Trzy czwarte krajów stwierdziło, że tej zimy niedobory leków były większe, niż rok temu i wszystkie kraje doświadczyły niedoborów leków w ostatnich 12 miesiącach. W Irlandii w listopadzie 2021 r. brakowało 245 leków, podczas gdy w listopadzie 2022 r. było to już 348. W Belgii natomiast coraz częściej pojawiają się niedobory leków powszechnie stosowanych i problem ten narasta z dnia na dzień. W Portugalii liczba leków zgłaszanych jako niedostępne wzrosła o ok. 30% w okresie wrzesień 2021 r. vs wrzesień 2022 r.

Niesie to za sobą wiele niepożądanych konsekwencji. W Finlandii zarejestrowano przypadek jednego pacjenta, który popełnił samobójstwo w wyniku nieotrzymania leków psychiatrycznych. W innych przypadkach brak danego leku powodował, że pacjenci byli zmuszani brać substytuty w podwójnych dawkach, co prowadziło do błędów w procesie leczenia.

Zobacz także: Kogo brakuje na rynku pracy? Poszukiwani są dekarze, cieśle i spawacze [LISTA]

Ilu leków brakuje?

Poniższy wykres przedstawia liczbę brakujących leków. Widzimy, że najwięcej badanych państw (7/29) wskazywało na brak ponad 600 leków. Drugi co do wielkości odsetek stanowiły kraje, gdzie nie było od 200 do 300 leków. W sumie w 21 krajach europejskich brakuje co najmniej 200 leków.

Zobacz także: Morawiecki nakazał PKP Intercity obniżenie cen biletów

Jakich leków najczęściej brakuje? Blisko 83% państw wskazywało na leki sercowo-naczyniowe. W nieco ponad 79% krajach brakuje leków na układ nerwowy. Mało dostępne są także leki na układ oddechowy, leki przeciwnowotworowe i leki żołądkowo-jelitowe (ponad 65% krajów wskazywało na ich niedobór).

Jakie są przyczyny niedoboru leków?

Najwięcej, bo 65,5% krajów stwierdziło, że jedną z trzech głównych przyczyn niedoboru leków jest wstrzymanie procesu produkcyjnego. Wskazywano również na nieoczekiwanie duży wzrost popytu i limity sprzedaży farmaceutyków nałożone przez producenta. Zakłócenia w procesie produkcyjnym wynikały w dużej mierze z załamania łańcuchów dostaw. Jednymi z hegemonów w produkcji i eksporcie leków są Indie i Chiny, z którymi wymiana handlowa w Europie ucierpiała na skutek pandemii i polityki zero-covid w Państwie Środka.

Niski poziom podaży leków wynika również z kryzysu energetycznego. Holenderski producent towarów farmaceutycznych Centrient Pharmaceuticals zmniejszył swoją produkcję o jedną czwartą w ub. roku w stosunku do 2021 r. z powodu wysokich kosztów energii. Natomiast inny holenderski producent leków InnoGenerics musiał zostać dofinansowany przez rząd, aby utrzymać fabrykę w ryzach, po tym, jak ogłosił bankructwo.

Zobacz także: Leki sieroce: KE chce większego wsparcia dla badań nad innowacyjnymi lekami

Jak reagują rządy i UE?

W przypadku niedoborów danego towaru na rynku krajowym najczęściej wybieranym kierunkiem działań jest polityka protekcjonizmu. Tak też się dzieje w odniesieniu do rynku farmaceutycznego. W listopadzie 2022 r. grecki organ regulacyjny ds. leków rozszerzył listę leków, których sprzedaż zagranicę jest zabroniona. Podobnie Rumunia wstrzymała tymczasowo eksport wybranych antybiotyków i leków przeciwbólowych dla dzieci. Belgia opublikowała dekret, który zezwala rządowi na wstrzymanie eksportu w przypadku wystąpienia kryzysu, choć na razie nie skorzystano z tego rozwiązania.

Protekcjonizm na rynku farmaceutycznym może spowodować, że problem z powszechnym niedoborem leków w Europie jeszcze się pogłębi. Wydaje się, że w takim wypadku działania powinna podjąć Unia Europejska.

Nie wszystkie kraje odpowiedziały jednak protekcjonizmem na kryzys farmaceutyczny. W Niemczech rozluźniono przepisy w zakresie zamówień leków. Wcześniej rynek farmaceutyczny miał nakaz kupowania leków tam, gdzie są najtańsze, co koncentrowało import na kilku najbardziej konkurencyjnych cenowo dostawcach. Zmiana przepisów spowodowała, że leki można kupować od wszystkich, w tym od producentów, gdzie leki są droższe, po to, aby rozszerzyć gałąź dostaw i uniknąć tym samym, zakłóceń w łańcuchu dostaw. We Francji farmaceuci rozpoczęli produkcję na własną rękę, jednak wydaje się, że to syzyfowa praca, zważywszy na skalę niedoborów.

Ze strony UE na ten moment padły jedynie zapowiedzi reform. Zaproponowano zmiany w prawie farmaceutycznym, które obejmą zaostrzenie obowiązków w zakresie dostaw leków i wcześniejsze powiadamianie o niedoborach. Nowelizacja przepisów farmaceutycznych przewidziana jest na marzec br.

Starsi Polacy są coraz częściej zagrożeni ubóstwem. Reszta populacji coraz mniej