Młode pokolenie, potocznie nazywane pokoleniem iGeneration (urodzeni w latach 1995-2012) wychowuję bądź wychowywało się w okresie rozwoju cyfryzacji, gdzie dostęp do internetu stał się czymś powszechnym. Liczne badania dowodzą, że owo pokolenie jest najlepiej wykształcone, wytrwalsze, bardziej innowacyjne oraz otwarte na świat. Czy młodzi Polacy uszlachetnili w sobie również postawy patriotyczne? Ilu młodych Polaków walczyłoby o swój kraj w przypadku wybuchu potencjalnej wojny? Warto przeprowadzić rozważania.
Patriotyzm wśród młodych Polaków
W obliczu wojny w Ukrainie coraz częściej prowadzone są rozważania dotyczące potencjalnej postawy młodych Polaków w przypadku wybuchu konfliktu zbrojnego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Prowadzone rozważania są niezwykle istotne, gdyż to świadomość patriotyczna decyduje o morale danego kraju w przypadku zewnętrznego konfliktu zbrojnego. Sięgając pamięcią do historii naszego narodu, jako przykład można przytoczyć kształtowanie się świadomości patriotycznej młodych Polaków w okresie dwudziestolecia międzywojennego, która zmotywowała młode pokolenia do stworzenia licznych organizacji: Szare Szeregi, Armia Krajowa czy Bataliony Chłopskie.
Czy obecnie pokolenia wykrystalizowały w sobie postawy patriotyczne? Poprzednie pokolenia, tj. Baby Boomers, X, millenialsi prawdopodobnie większą rangę przypisują wartości, jaką jest patriotyzm ze względu na przebywanie za żelazną kurtyną, która ograniczała swobody obywatelskie, czego pokolenie iGen nie doświadczyło. Oczywiście nie oznacza to, że obecne pokolenie jest niepatriotyczne. Można domniemywać po prostu, że w inny sposób definiują oni pojęcie patriotyzmu.
Mianowicie, dawniej pojęcie to utożsamiano w kategoriach poświęcenia dla kraju, a nawet oddania własnego życia za ojczyznę. W szczególności postawę niezwykłej ofiarności można zaobserwować w okresie Powstania Warszawskiego. Wynikało to z miłości do ojczyzny, co w uproszczeniu jest ogólnie przyjętą definicją patriotyzmu. Częstokroć miłość do ojczyzny wiązała się z tragizmem, w której ludzie walczyli za swój kraj, wiedząc, że najprawdopodobniej „sprawa” jest już przegrana.
Obecne pokolenie wychowuje się w czasach bez wojen (oby tak pozostało) oraz okupacji, w pełni ciesząc się wolnością obywatelską. W związku z powyższym uformowało się pojęcie nowoczesnego (współczesnego) patriotyzmu. Nowoczesny patriotyzm odwołuje się przede wszystkim do okazywania szacunku godłu, fladze i hymnu oraz poczucia dumy z bycia Polakiem. Oznacza to, że patriotyzm wyznaje się głównie poprzez stan emocjonalny (miłość, świadomość), a niekoniecznie poprzez praktyczne, codzienne działania. Powyższej tezie dowodzą badania, z których wynika, że 63% młodych Polaków w ciągu ostatnich dwóch lat nie angażowało się w działania na rzecz społeczności lokalnej (osiedla, gminy, miejscowości). Nowoczesny patriotyzm wiąże się również z takimi aspektami jak: płacenie podatków, przestrzeganie prawa, a więc potocznie mówiąc, z byciem porządnym obywatelem.
Warto również zaznaczyć, że postawy patriotyczne wśród obecnej młodzieży kształtują się w czasie globalizacji oraz integracji Polski z Europą. Tym samym, coraz większe znaczenie zyskuje poczucie tożsamości europejskiej. Nie musi to jednak oznaczać, iż zanika poczucie tożsamości narodowej. Jednak nie brakuje opinii, że procesy globalizacyjne oraz integracyjne mogą stanowić zagrożenie dla patriotyzmu.
Ponadto, ostatnie lata wykształtowały wśród społeczeństw zachodnich (w tym również w Polsce) kulturowy trend, w który promuje się indywidualizm, liberalne wartości, spełnianie własnych potrzeb, samodzielne wybieranie kierunku rozwoju i realizowanie swoich marzeń. Wartości te — oczywiście zrozumiałe i ważne — nadają jednak większe znaczenie potrzebom jednostki, aniżeli zbiorowości, co z punktu widzenia rozważań nad patriotyzmem jest zjawiskiem negatywnym.
Wybuch wojny w Ukrainie i obawy o potencjalną eskalację konfliktu militarnego na Zachód spowodowały, że na znaczeniu zyskuje „stara” forma wyznawania patriotyzmu. Nie tylko w Polsce, ale i w Niemczech planuje się zwiększenie wydatków na zbrojenia, zaś instytucje naukowe coraz częściej przeprowadzają badania ankietowe nad skłonnością społeczeństw do czynnego uczestnictwa w obronie kraju w przypadku wybuchu konfliktu zbrojnego na terytorium swojego kraju.
Zobacz także: Polacy chcą, aby podatki dla zagranicznych firm były wyższe
Ilu młodych Polaków walczyłoby o swój kraj?
Z badania przeprowadzonego przez Polski Instytut Ekonomiczny (PIE) wynika, że 6 na 10 młodych osób deklaruje, że walczyłoby o Polskę (61,2%), natomiast 20,4% nie uczestniczyłoby w walce, zaś co 6 młoda osoba wyjechałaby z kraju w bezpieczne miejsce (18,4%). Natomiast starsze pokolenie, tj. osoby w wieku 30-64 lat, są mniej skłonne do walki w obronie swojego kraju. Ponad połowa (52,9%) osób w tym przedziale wiekowym deklaruje, że walczyłaby o swój kraj, co piąta osoba zostałaby w kraju, ale bez udziału w walce, natomiast co czwarta zdecydowałaby się na emigrację.
Wykres 1. Decyzja w przypadku wybuchu wojny (w %)
W nawiązaniu do poruszanego tematu tożsamości narodowej oraz europejskiej warto zaznaczyć, że większą skłonność do walki w obronie kraju deklarują młode osoby, które jednocześnie są negatywnie nastawieni do Unii Europejskiej. Ponadto im mniejsze poczucie przynależności do UE, tym również większa chęć do walki w obronie ojczyzny.
Wykres 2. Skojarzenia, jakie wśród iGen wywołuje UE wobec zachowania w przypadku wybuchu wojny w Polsce (w %)
Wykres 3. Jak bardzo ważne dla iGen jest członkostwo Polski w UE wobec zachowania w przypadku wybuchu wojny w Polsce (%)
Zobacz także: Eksport ukraińskiego zboża wznawiany. Pierwsza partia kukurydzy wysłana z rumuńskiego portu
Podsumowując, relatywnie wysoki odsetek osób zarówno wśród młodszych, jak i starszych pokoleń w Polsce deklaruje gotowość do walki w obronie ojczyzny. Ponadto, bazując na badaniach IBRIS z 2020 roku można stwierdzić, że polskie społeczeństwo jest zdecydowanie bardziej patriotyczne, aniżeli nasi wschodni oraz zachodni sąsiedzi. W Niemczech zaledwie 11% ludności deklaruje chęć do walki w obronie ojczyzny, na Litwie – 17%, zaś na Słowacji – 14%. W Polsce jest to aż 34% osób. Cieszy również postawa pokolenia iGeneration, które mimo procesów globalizacyjnych oraz rozwoju trendów promujących wyższość indywiduum nad zbiorowością, wykształtowało w sobie patriotyczne wartości.
Czy wojna w Ukrainie obudzi uśpiony patriotyzm w społeczeństwach zachodnich? [ANALIZA]
