Wydatki na badania – Czesi i Węgrzy zostawiają nas w tyle

Jak wysokie są wydatki na badania i rozwój w Polsce? Na tle UE wypadamy kiepsko. Wyprzedza nas większość państw Unii Europejskiej. Za nami znalazły się głównie najbiedniejsze kraje Unii. Na pochwałę zasługuje jednak zmiana wydatków w ostatnich latach. Pod tym względem jesteśmy w unijnej czołówce.

• Z danych urzędu statystycznego wynika, że na badania i rozwój w 2021 roku wydano w Unii Europejskiej 331 mld EUR. W 2020 roku wydatki na ten cel osiągnęły poziom 310 mld EUR, co oznacza nominalny wzrost wydatków o 6,9% w ujęciu rocznym.
• W 2021 roku wydatki na badania i rozwój wyniosły łącznie 2,27% PKB UE. To wynik gorszy niż w 2020 roku, kiedy było to 2,30%. Jak tłumaczą unijni statystycy, można to wytłumaczyć sporym spadkiem PKB w 2020 roku oraz jego odbiciem w 2021 roku.
• Najwyższą intensywność wydatków na badania i rozwój odnotowano w Belgii (3,43%). Drugie miejsce na liście zajęła Szwecja (3,40%).
• Więcej niż 3% PKB, wydają jeszcze dwa kraje członkowskie UE. Są to Niemcy (3,13%) oraz Austria (3,26%). W czołówce krajów UE znajdziemy także Finlandię (2,99%) oraz Danię (2,76%).
• Najmniej na badania i rozwój wydaje Rumunia. W 2021 roku było to zaledwie 0,47% PKB.  Mniej niż 1% PKB wydało łącznie sześć państw UE. Dla porównania, wydatki na badania i rozwój w 2021 roku wyniosły w Polsce 1,43% PKB.
• Choć udział ten w krajach UE wzrasta, to nadal daleko unijnej średniej do takich państw jak Korea Południowa (4,93 %), Stany Zjednoczone (3,46 %) czy Japonia (3,34 %).

Wydatki na badania w UE w 2021 roku

Eurostat opublikował ostateczne dane dotyczące tego, jak duże są wydatki na badania w Unii Europejskiej. Z danych urzędu statystycznego wynika, że na badania i rozwój w 2021 roku wydano w Unii Europejskiej 331 mld EUR. W 2020 roku wydatki na ten cel osiągnęły poziom 310 mld EUR, co oznacza nominalny wzrost wydatków o 6,9% w ujęciu rocznym.

Jeśli porównamy te wydatki do 2011 roku, to okaże się, że łączny wzrost w omawianym okresie wyniósł 45%. Biorąc pod uwagę fakt, że wczesne lata 10′ były okresem walki ze skutkami Kryzysu Finansowego oraz kryzysu zadłużenia, wynik nie jest najgorszy.

Od samej kwoty, znacznie istotniejsza jest jednak tzw. intensywność badań. Największe państwa wydadzą na badanie wielokrotnie więcej od krajów, gdzie mieszka najmniej ludzi. Nie oznacza to jednak, że kraje, które są biedniejsze lub mniejsze, mniej angażują się w badania. Najlepiej wydatki na badania i rozwój porównać do PKB danego kraju.

Zobacz też: Wydatki rządowe na badania i rozwój? Jesteśmy na końcu UE z 69,4 EUR na osobę!

W 2021 roku wydatki na badania i rozwój wyniosły łącznie 2,27% PKB UE. To wynik gorszy niż w 2020 roku, kiedy było to 2,30%. Jak tłumaczą unijni statystycy, można to wytłumaczyć sporym spadkiem PKB w 2020 roku oraz jego odbiciem w 2021 roku.

Gdy porównamy intensywność badań do tej sprzed pandemii, to zobaczymy, że nastąpił wzrost. Jest tak, ponieważ w 2019 roku w UE na badania i rozwój wydano 2,23% PKB. Wzrost wyniósł więc 0,05 p.p. Gdy weźmiemy pod uwagę 10-letnią perspektywę, to wzrost będzie ponad 5-krotnie wyższy. W latach 2011-2021 wydatki na badania i rozwój wzrosły o 0,26 p.p. PKB.

Gdzie w UE wydatki na badania są najwyższe?

Są kraje, które inwestują w badania i rozwój znacznie więcej niż inne. Jakie państwa znalazły się na czele stawki? Pierwsze miejsce z perspektywy historycznej, może być zaskoczeniem, ponieważ jeszcze kilka lat temu kraj ten zajmował znacznie odleglejsze miejsce. Najwyższą intensywność wydatków na badania i rozwój odnotowano w Belgii (3,43%). Drugie miejsce na liście zajęła Szwecja (3,40%). Kraj ten jest w czołówce od wielu lat, więc jego wysoka pozycja nie zaskakuje.

Więcej niż 3% PKB, wydają jeszcze dwa kraje członkowskie UE. Są to Niemcy (3,13%) oraz Austria (3,26%). Wydaje się, że tak wysokie wydatki to cecha państw germańskich, ponieważ niebędąca w UE (ale ujęta w danych Eurostatu) Szwajcaria na ten cel przeznaczyła 3,34% swojego PKB. W czołówce krajów UE znajdziemy także Finlandię (2,99%) oraz Danię (2,76%).

Które kraje UE wydają na badania i rozwój najmniej?

Jakie państwa znalazły się po drugiej stronie zestawienia? Najmniej na badania i rozwój wydaje Rumunia. W 2021 roku było to zaledwie 0,47% PKB. Niewiele lepiej jest na Malcie, która wydała na ten cel 0,65% PKB. Mniej niż 1% PKB wydało łącznie sześć państw UE. Poza wspomnianymi dwoma jest to także: Łotwa (0,74%), Bułgaria (0,77%), Cypr (0,83%) i Słowacja ( 0,92%).

Wydatki na badania i rozwój w 2021 roku wyniosły w Polsce 1,43% PKB. Jest to wynik plasujący nas w drugiej części stawki, choć należy uczciwie przyznać, że dystansujemy pod tym względem wiele państw regionu. Patrząc na to z drugiej strony — nas dystansują takie kraje jak: Węgry (1,64%), Portugalia (1,68%), Estonia (1,75%), Czechy (2,00%) czy Słowenia (2,13%).

Wydatki w Polsce rosną bardzo szybko

Są jednak pozytywne aspekty tych danych. Polskie wydatki na badania i rozwój rosną bardzo szybko. W większości państw UE udział badań w PKB w latach 2011-21 wzrósł, choć w przypadku Polski wzrost był jednym z największych i wyniósł aż 0,68 p.p. Szybciej niż w Polsce, wskaźnik ten urósł jedynie w Grecji (+0,77 p.p.) oraz Belgii (+1,26 p.p.).

W siedmiu krajach UE  odnotowało spadek intensywności prac badawczo-rozwojowych w latach 2011–2021. najgłębszy był spadek w Finlandii (-0,63 p.p.) oraz Estonii (-0,55 p.p.). Pozostałe kraje to: Irlandia (-0,44 p.p.), Luksemburg (-0,38 p.p.), Słowenia (-0,29 p.p.), Dania (-0,18 p.p.) i Malta (-0,01 p.p.). W przypadku Irlandii i Luksemburga może być to wynik pompowania PKB tych państw przez międzynarodowe korporacje. W przypadku Finlandii wpływ mogła wywrzeć m.in. malejąca pozycja Nokii na rynku producentów telefonów.

Korea Południowa i USA dystansują UE

Choć udział ten w krajach UE wzrasta, to nadal daleko unijnej średniej do takich państw jak Korea Południowa (4,93 %), Stany Zjednoczone (3,46 %) czy Japonia (3,34 %). Wyższy wynik zanotowały także Chiny (2,41%). W latach 2011–2021 intensywność badań i rozwoju w Korei Południowej wzrosła o 1,34 p.p., czyli więcej niż w którejkolwiek z pozostałych 4 gospodarek.

Rządowe wydatki na badania i rozwój w Polsce: 62 euro na osobę