Praca zdalna w Polsce po pandemii nie święci triumfów. Czy to nasz wybór?

Praca zdalna ma wielu zwolenników, jak i wielu przeciwników. Pandemia COVID-19 wielu z nas zmusiła do tego, by przetestować ją samodzielnie. Czy daliśmy się przekonać? Wiele wskazuje na to, że praca zdalna w Polsce po pandemii nie święci triumfów. Odsetek osób pracujących z domu nieubłaganie zbliża się do tego obserwowanego przed pojawieniem się koronawirusa. Na te wyniki trzeba jednak brać poprawkę, bowiem wielu Polaków przez specyfikę swojej pracy po prostu nie ma możliwości pracować zdalnie. Jak zatem naprawdę jest z pracą zdalną w Polsce?

• Przed pandemią COVID-19 w Polsce pracowało zdalnie w różnym wymiarze między 7,4 a 8,3 proc. pracowników.
• W trakcie pandemii (2020 r.) odsetek osób wykonujących pracę zdalną wzrósł do 13,4 proc.
• W 2022 r. odsetek osób na home office spadł do 8,7 proc., zbliżając się do poziomów sprzed pandemii.

Praca zdalna w Polsce 

Obraz pracy zdalnej w Polsce po pandemii COVID-19 nie przedstawia się zbyt kolorowo. Chociaż wiele firm dostrzegło zalety pracy z domu, to jednak dane dostarczają informacji, że popularność tej formy pracy nie upowszechniła się w zbyt dużym stopniu. Odsetek osób pracujących w Polsce zdalnie od pandemii sukcesywnie spada i zbliża się do poziomów obserwowanych przed jej wystąpieniem. Chociaż na świecie praca zdalna rzeczywiście zyskała na popularności, to jednak w Polsce efekt pandemii w tym obszarze jest raczej słaby. W dużej mierze nie jest to jednak wynikiem naszych decyzji.

Zobacz też: Praca zdalna w USA głównym winowajcą znacznego wzrostu cen mieszkań

Praca zdalna w Polsce przed pandemią

Sprawie przyjrzeli się analitycy Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE) w Tygodniku Gospodarczym nr 46/2023. Jak pisze Aneta Kiełczewska:

W latach 2007-2019 odsetek pracowników najemnych deklarujących wykonywanie pracy z domu utrzymywał się w naszym kraju na mniej więcej stałym poziomie. Zwykle z domu pracowało 1,3-1,6 proc., a czasami 6,1-6,7 proc. z nich.

Z danych Eurostatu wynika więc, że w sumie przed pandemią odsetek osób, które miały styczność z pracą zdalną, wahał się między 7,4 a 8,3 proc. Sytuację oczywiście zmieniło pojawienie się koronawirusa i wprowadzony lockdown. W 2020 r. znacznie wzrosła liczba pracowników, którzy zwykle wykonywali pracę z domu – odsetek wyniósł 6,6 proc. Co ciekawe, niemal nie zmienił się odsetek osób pracujących zdalnie czasami – odnotowano 6,8 proc. Zatem w 2020 r. łącznie 13,4 proc. Polaków pracowało w jakimś wymiarze z domu. Co stało się potem?

Losy pracy zdalnej w Polsce po pandemii

Gdy tylko w 2021 r. pojawiła się szansa na powrót do biur, wiele firm i pracowników w Polsce z niej skorzystało. Popularność pracy zdalnej spadła już wtedy. Odsetek osób wykonujących zwykle pracę zdalną istotnie spadł do 4,8 proc. Z kolei odsetek pracowników przebywających czasami na home office, utrzymał się znowu niemal na tym samym poziomie, spadając nieznacznie do 6,6 proc. 

Poprzedni rok przyniósł dalsze spadki. Praca zdalna była czymś normalnym w 2022 r. jedynie dla 2,9 proc. pracowników. Spadł także odsetek osób pracujących w ten sposób od czasu do czasu – do 5,8 proc.

Łącznie zatem w poprzednim roku liczba osób pracujących zdalnie w pewnym wymiarze wyniosła 8,7 proc. Jest to wynik niemalże tożsamy z poziomami odnotowywanymi przed wybuchem pandemii. Jakie dane przyniesie 2023 r.? Z czego wynika stosunkowo niska popularność pracy zdalnej?

Pracować z domu nie pozwala nam… struktura zatrudnienia w Polsce

Praca zdalna słabo rozpowszechnia się w Polsce, gdy porównamy wyniki z innymi krajami UE. Średnio w Unii pracę zdalną wykonuje ok. 20 proc. pracowników, z czego ok. 9 proc. robi to zazwyczaj, a pozostałe 11 proc. czasami. To wynik ponad dwukrotnie wyższy niż w Polsce. Zupełnie inaczej przedstawia się też sytuacja pracy zdalnej w USA, o czym pisał Gabriel Chrostowski.

Analityk PIE Aneta Kiełczewska dopatruje się przyczyn niskiej popularności pracy zdalnej w Polsce w występującej w naszym kraju strukturze zatrudnienia. Wielu z nas pracuje w zawodach, gdzie zwyczajnie nie ma możliwości pracować zdalnie lub znacznie utrudniłoby to działalność przedsiębiorstwa. 

Zobacz też: Wojsko wycofa się z arabskiej cieśniny. Zastąpią je zdalnie sterowane kamery

Praca zdalna znacznie bardziej popularna wśród takich pracowników

Analitycy PIE oszacowali własną metodą, jak duży jest odsetek pracowników w Polsce, którzy mieliby możliwość pracy zdalnej. Wynika z niego, że w teorii z domu mogłoby pracować 13,9 proc. polskich pracowników najemnych

Jeśli spojrzymy tylko na tego typu pracowników (praca głównie przy komputerze, brak kontaktu z klientami lub uczniami), to prawie co trzeci z nich ma do czynienia z pracą zdalną. Pozwala na to specyfika ich pracy. 

Przy analizowaniu popularności pracy zdalnej trzeba mieć zatem na uwadze m.in. właśnie strukturę zatrudnienia w danym kraju. Jakie będą dalsze losy pracy zdalnej, przekonamy się w kolejnych latach. W niektórych branżach model hybrydowy stał się już pewnym standardem (np. 2 dni biuro, 3 dni z domu). Badania wskazują, że taki model nie wpływa negatywnie na produktywność pracowników, a praca w pełni zdalna ją obniża.

Praca zdalna z perspektywy kobiet wychowujących dzieci może zaburzać balans życiowy