Wydatki socjalne w Polsce są najwyższe w regionie

Wydatki socjalne w Polsce, to temat, który od lat elektryzuje opinię publiczną. Część sceny politycznej deklaruje, że wydatki te należy zwiększyć, aby w ten sposób polepszyć dobrobyt tych najbiedniejszych. Z drugiej strony, nie brakuje w Polsce osób, które uważają, że wydatki socjalne w Polsce są wysokie. Jaka jest prawda? Dzięki nowym danym Eurostatu możemy bliżej przyjrzeć się temu tematowi.

• Czy wydatki socjalne w Polsce są wysokie? Nowe dane Eurostatu rzucają więcej światła na ich wysokość w krajach UE.
• Z danych tych wynika, że całkowite wydatki na świadczenia z zakresu ochrony socjalnej w UE wyniosły w 2022 roku 4,307 bln EUR. Oznacza to, że wydatki te wzrosły nominalnie o 3% względem 2021 roku.
• Według danych Eurostatu, wydatki socjalne względem PKB wzrosły jedynie w dwóch krajach UE. Na Cyprze wzrost ten wyniósł 0,9 p.p. PKB, a w Bułgarii 0,6 p.p.
• Gdzie wydatki socjalne są najwyższe? Pierwsze miejsce zajęła Francja, gdzie wynoszą one 32,2% PKB. Na drugim miejscu z wynikiem 29,7% znalazła się Austria. Trzecią pozycję zajęły Włochy, gdzie na ten cel przeznacza się 29,6%.
• Najniższe wydatki odnotowano w Irlandii, gdzie było to zaledwie 11,3%. Kolejne miejsca na liście państw o najniższych wydatkach socjalnych zajmuje Malta (15%), Estonia (15,6%), Litwa (15,8%) czy Węgry (16,0%), Dla porównania — w Polsce to 20,6%.

Wydatki socjalne w Polsce i Europie rosną, ale ich udział w PKB spadł

Europejski Urząd Statystyczny opublikował najnowsze szacunki dotyczące wydatków socjalnych w krajach Unii Europejskiej. Z danych tych wynika, że całkowite wydatki na świadczenia z zakresu ochrony socjalnej w UE wyniosły w 2022 roku 4,307 bln EUR. Oznacza to, że wydatki te wzrosły nominalnie o 3% względem 2021 roku.

Nominalnie wydatki socjalne wzrosły w niemal każdym kraju UE za wyjątkiem Malty i Irlandii. Wydatki na Malcie spadły one o 5% względem 2021 roku, a na Irlandii pozostały na niezmienionym poziomie. Największy nominalny wzrost (mierzony w lokalnej walucie) odnotowano w Bułgarii. Wydatki socjalne wzrosły tam o aż o 28% w latach 2021-22. Dwucyfrowe wzrosty odnotowano także na Cyprze (+18%) oraz na Węgrzech (+10%). W krajach takich jak Austria, Francja, Dania, Słowacja, Finlandia czy Niemcy, wzrost wynosił do 2%.

Nominalny wzrost wydatków socjalnych w krajach UE (wyrażony w lokalnej walucie) w latach 2021-22

Warto jednak pamiętać, że nominalne wydatki nie oddają dobrze sytuacji. Po pierwsze rosną także ceny, więc realnie wartość tych wydatków należy zmniejszyć właśnie o dynamikę cen. Po drugie, rośnie również PKB. Oznacza to, że wydatki względem PKB danego kraju, spadają.

Według danych Eurostatu, wydatki socjalne względem PKB wzrosły jedynie w dwóch krajach UE. Na Cyprze wzrost ten wyniósł 0,9 p.p. PKB, a w Bułgarii 0,6 p.p. Spadki odnotowano we wszystkich innych krajach UE (Eurostat nie ma jeszcze danych dla Grecji, Holandii i Rumunii). Największe spadki odnotowano w Danii (-3,7 p.p.), Francji (-3,6 p.p.) oraz Austrii (3,3 p.p). O ponad 2,5 p.p. PKB spadły także wydatki w Portugalii, na Malcie, w Niemczech oraz na Litwie. W Polsce spadek wyniósł 2,3 p.p.

Czy wydatki socjalne w Polsce są wysokie?

Pora odpowiedzieć na pytanie, czy wydatki socjalne w Polsce należą do wysokich? Odpowiedź brzmi — to zależy. Przyjrzyjmy się najpierw krajom o najwyższym udziale tych wydatków w PKB kraju. Pierwsze miejsce (od wielu lat) okupuje Francja, gdzie wydatki socjalne wynoszą 32,2% PKB. Na drugim miejscu z wynikiem 29,7% znalazła się Austria. Trzecią pozycję zajęły Włochy, gdzie na ten cel przeznacza się 29,6%. W Finlandii jest to 29,2% PKB. Identyczny wynik odnotował nasz zachodni sąsiad, czyli Niemcy. W Belgii to 27,9%, co sprawia, że kraj ten jest powyżej unijnej średniej, która wynosi 27,2%.

Warto zestawienie uzupełnić jednak o kraje, które jeszcze nie przesłały do Eurostatu danych za 2022 rok. Holandia w zeszłym roku na ten cel wydała 30,8%, a w Grecji wydatki socjalne wyniosły 27,1%. Jakie kraje znajdują się po drugiej stronie zestawienia?

Zobacz też:  Podatki w Polsce wzrosły po 2015 roku najmocniej w całej UE

Najniższe wydatki odnotowano w Irlandii, gdzie było to zaledwie 11,3%. Warto jednak pamiętać, że kraj ten ma sztucznie zawyżone PKB, co opisywaliśmy pod tym linkiem. To sprawia, że dane te nie są porównywalne. Kolejne miejsca na liście państw o najniższych wydatkach socjalnych zajmuje Malta (15%), Estonia (15,6%), Litwa (15,8%) czy Węgry (16,0%), Dla porównania — w Polsce to 20,6%. Oznacza to, że nasza pozycja jest na tle UE całkiem przeciętna.

Jeśli porównamy się do gospodarek Europy Zachodniej, to nasz wynik jest niski. Warto jednak pamiętać, że najlepiej porównywać się do państw o podobnej specyfice co Polska. Jesteśmy krajem wyraźnie biedniejszym niż Francja, Niemcy czy Dania. Na tle państw Europy Środkowej i Wschodniej nasza pozycja jest już zupełnie inna. Spośród krajów postkomunistycznych, jedynie wyraźnie bogatsza od Polski Słowenia może pochwalić się wyższymi wydatkami socjalnymi.

W związku z tym wydatki te można uznać za wysokie. Do wydatków socjalnych zaliczane są świadczenia emerytalne, chorobowe i na opiekę zdrowotną, pomoc osobom z niepełnosprawnością, wsparcie rynku pracy, świadczenia rodzinne czy środki w kategorii „mieszkalnictwo” oraz pozostałe związane ze zwalczeniem wykluczenia społecznego i zagrożenia ubóstwem.

W 2022 roku podatki w Polsce ostro w dół, ale nadal były wysokie na tle regionu