W marcu 2021 roku została wprowadzona rozszerzona ulga podatkowa na dziecko w Stanach Zjednoczonych, która mimo apelu wielu ekonomistów i aktywistów, została zlikwidowana pod koniec zeszłego roku. Funkcjonowała ona podobnie jak polski program rodzina 500+ i podobnie jak nasz program pomogła znacznie zmniejszyć ubóstwo oraz nie wpłynęła w negatywny sposób na podaż pracy.
Rozszerzona ulga podatkowa na dziecko — charakterystyka
W 2017 roku Partia Republikańska przegłosowała w Kongresie Stanów Zjednoczonych wprowadzenie ulgi podatkowej przysługującej osobom poniżej 16 roku życia. Z kolei w marcu 2021 roku Demokracji postanowili ją zreformować, aby pomóc amerykańskim rodzinom zmagającym się ze skutkami wybuchu pandemii koronawirusa. Po pierwsze ustanowili oni, że połowę zasiłku rodziny będą otrzymywać w miesięcznych ratach, podczas gdy wcześniej, całość otrzymywały po rozliczeniu się z urzędem skarbowym. Oznacza to, że miliony rodzin zaczęło otrzymywać comiesięczną wypłatę w wysokości, jak podaje National Public Radio (NPR), od 250 do 300 dolarów.
Do tego znacznie zwiększyli kwotę zasiłku. Otóż do marca maksymalnie rodzina na dziecko mogła otrzymać 2000 dolarów. Z kolei po wprowadzeniu zmian, jeśli dziecko miało mniej niż 6 lat, rodzice dostawali 3600 dolarów, a jeśli dziecko było starsze (w wieku od 6 do 17 lat), otrzymywali oni zasiłek w wysokości 3000 dolarów. Doprowadziło to do tego, że przeciętna rodzina zaczęła otrzymywać znacznie większe środki w ramach ulgi podatkowej. Z wyliczeń przeprowadzonych przez Tax Policy Credit wynika, w 2021 roku średnio rodzina z dziećmi otrzymała 4380 dolarów. Z kolei w poprzednich latach kwota ta była prawie o połowę niższa i wynosiła ok. 2310 dolarów.
Zobacz także: 500+ nie wpłynęło ani na religijność, ani na poparcie innych reform PIS
Co, jeszcze ważniejsze znieśli oni wymóg dotyczący minimalnych dochodów i bycia zatrudnionym, który powodował, że wiele biednych rodzin nie było w stanie zakwalifikować się do programu. Dzięki tej zmianie ulga zaczęła bardziej wspierać ubogie rodziny. Jak widać na zamieszczonym poniżej wykresie przed wprowadzeniem zmian, największymi beneficjantami programu były gospodarstwa domowe znajdujące się w 3 kwantylu pod względem otrzymywanych dochodów. Do tego rodzina znajdująca się w 20 proc. najbogatszych gospodarstw domowych otrzymywała średnio prawie dwa razy więcej środków niż ta znajdująca się w najbiedniejszych 20 proc. społeczeństwa. Po reformie największymi beneficjantami programi zostały rodziny znajdujące się w drugim kwantylu, a przeciętna rodzina znajdująca się wśród 20 proc. najbiedniejszych gospodarstw domowych zaczęła średnio otrzymywać o ok. 60 proc. większe środki, niż ta będąca częścią 20 proc. najbogatszych gospodarstw domowych.
Rozszerzona ulga podatkowa na dziecko znacznie zredukowała ubóstwo wśród dzieci
Rozszerzona ulga podatkowa na dziecko działała w Stanach Zjednoczonych niecały rok. Otóż ostanie świadczenie zostało wypłacone w grudniu 2021 roku. Kongres USA nie doprowadził do przedłużenia funkcjonowania programu, mimo apelów zarówno aktywistów, jak i ekonomistów. Ta druga grupa osób stworzyła nawet specjalny list, w którym naciskała na władze, aby wprowadziły rozszerzoną ulgę podatkową na stałe. Ten został podpisany przez między innymi takich znanych amerykańskich ekonomistów jak Daron Acemoglu, Anna Aizer, David Autor, Ellora Derenoncourt, Lawrence Katz, Maya Rossin-Slater, Emmanuel Saez, Sandra E. Black.
Głównym powodem, dla którego tak wielu specjalistów z tej dziedziny postanowiło zaapelować do władz, było to, iż program ten bezsprzecznie przyczynił się do redukcji ubóstwa wśród dzieci w Stanach Zjednoczonych. Z badania Megan A. Curran z Centrum Ubóstwa i Polityki Społecznej na Uniwersytecie Columbia wynika, że samo wejście programu w życie w lipcu doprowadziło do spadku poziomu ubóstwa wśród dzieci z ok. 16 do 12 proc., co widać na poniższym wykresie. Oznacza to, że pierwsza wypłata rozszerzonej ulgi podatkowej na dziecko, zredukowała skalę zjawiska o 25 proc. Jeśli zaś chodzi całkowity wpływ programu na ubóstwo wśród dzieci w Stanach Zjednoczonych, to jak stwierdziła Megan A. Curran w rozmowie z dziennikarzami NPR:
Miesięczne płatności w ramach rozszerzonej ulgi podatkowej na dziecko w ciągu sześciu miesięcy zmniejszyły ubóstwo wśród dzieci w USA o około 30 proc.
Zobacz także: Porty w USA mają najwyższe opłaty za postój i przetrzymanie
Co więcej na to, że program miał znaczny wpływ na zmniejszenie ubóstwa wśród dzieci, wskazują również dane z tegorocznego stycznia, kiedy rozszerzona ulga podatkowa w Stanach Zjednoczonych przestała funkcjonować. W miesiącu tym poziom ubóstwa wśród dzieci wyniósł 17 proc., gdy jeszcze w grudniu był on aż o 5 pkt proc. niższy.
Środki zostały przeznaczone głównie na zaspokojenie podstawowych potrzeb
Do tego warto zaznaczyć, że sam program nie zmniejszył podaży pracy w Stanach Zjednoczonych, o czym zapewnia Curran w wywiadzie na NPR, a rodziny nie wykorzystały w taki sposób uzyskanych środków, jak na przykład stwierdził senator z ramienia partii Demokratów Joe Manchin, na zakup narkotyków. Jak widać na zamieszczonym poniżej wykresie, gospodarstwa domowe przeznaczały je głównie na zaspokojenie podstawowych potrzeb, opłacenie rachunków i uregulowanie długów oraz utworzenie oszczędności dla dzieci.
Cudze chwalicie, swego nie znacie!
Co warto bardzo podobne efekty przyniosło w Polsce wprowadzenie programu rodzina 500+, które funkcjonuje na relatywnie podobnych zasadach co rozszerzona ulga podatkowa na dziecko. Z symulacji przeprowadzonej przez Michała Brzezińskiego oraz Mateusza Najsztuba wynika, że wprowadzenie programu przyczyniło się do redukcji skrajnego ubóstwa wśród dzieci od 75 do nawet 100 proc.
Sam program nie wpłynął na podaż na rynku pracy. Choćby z badania ”Evaluating Poland’s Family 500+ Child Support Programme” Filipa Premika wynika, iż mężczyźni i kobiety tworzący rodziny, które otrzymywały świadczenie, statystycznie po roku pracowały równie często i równie długo, co rodziny wychowujący jedno dziecko (szerzej o tym badaniu pisaliśmy tutaj: Wprowadzenie 500+ umocniło w Polsce patriarchalny model rodziny [BADANIE]).
Do tego podobnie, jak w Stanach Zjednoczonych, rodziny postanowiły wykorzystać dodatkowe środki głównie na zaspokojenie podstawowych potrzeb. Z sondażu CBOS przeprowadzonego w 2016 roku wynika, iż środki z programu zostały wydane głównie na odzież, obuwie, edukacje, żywność oraz rekreacyjne wyjazdy dla dzieci.
Socjal zniechęca do pracy, ale jeszcze bardziej do popełniania przestępstw [BADANIE]
