Rosyjskie wpływy w Afryce przestały istnieć. Azjatycki Smok zgarnia wszystko dla siebie

W kontekście obecnych wydarzeń w Nigrze ożyła dyskusja o tym jak głębokie są rosyjskie wpływy w Afryce. Okazuje się jednak, że nie są one tak duże, jak mogłoby się wydawać. Rosja jako pretendent do miana mocarstwa stara się utrzymywać swoje wpływy w każdym zakamarku globu, gdzie jest to tylko możliwe. Tylko właśnie możliwości jest coraz mniej.

• Wartość obrotów handlowych towarami Rosji z Afryką jest ponad 10-krotnie niższy niż w przypadku Chin
• Wartość obrotów handlowych towarami Rosji z Afryką to jedynie 1,3% ogółu
• Rosja odpowiada za jedynie 1% bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Afryce
• Rosyjskie wpływy w Afryce pozostają obecne jeszcze w obszarze dostaw broni oraz energetyki jądrowej

Rosyjskie wpływy w Afryce a rzeczywistość

Niedawno dobiegł końca szczyt Rosja-Afryka w Petersburgu. Miał on być potwierdzeniem rosyjskiej sprawczości na tym gorącym kontynencie. Pokazał jednak, że rosyjskie wpływy w Afryce nie są w rzeczywistości tak duże jak mogłoby się wydawać. Poza wpływami politycznymi, o których można dyskutować i które często pozostają ukryte, pod względem gospodarczym Rosja nie gra tam już nawet drugich skrzypiec.

Zobacz także: Rosja rewiduje prognozy gospodarcze na 2023 rok w górę. Pogarszają się jednak perspektywy na kolejne lata

Główna stopa współpracy gospodarczej opiera się na wymianie handlowej. Jej wartość w 2022 roku wyniosła 22 miliardy dolarów. Aby uświadomić, jak mało to jest w rzeczywistości lepiej posłużyć się procentami. Jest to jedynie 1,3% całości obrotów handlowych państw Afryki z całym światem. Dla jeszcze szerszego obrazu sytuacji możemy porównać poziom wymiany handlowej z konkretnymi państwami.

Najwięksi partnerzy handlowi Afryki w 2022 roku:

1. Chiny – 282 mld USD
2. Indie – 96 mld USD
3. USA – 72 mld USD
4. Rosja – 22 mld USD
5. Korea Płd. – 20 mld USD

Rosyjskie wpływy w Afryce także ustępują pod względem inwestycji. Rosyjskie inwestycje zagraniczne mają wręcz minimalne znaczenie dla kontynentu. W 2019 roku Władymir Putin podczas igrzysk w Soczi zadeklarował rozpoczęcie projektu inwestycyjnego dla Afryki, którego kwota realizacji miała opiewać na 12 miliardów dolarów. Miała, ponieważ ostatecznie zrealizowano ułamek obiecanych przedsięwzięć.

Jak twierdzą specjaliści Polskiego Instytutu Ekonomicznego:

Według FDI Intelligence rosyjskie BIZ wynoszą ok. 1 proc. wszystkich inwestycji zagranicznych na kontynencie. Wpływy rosyjskie są śladowe również w opanowanym przez puczystów Nigrze, zaś perspektywa uzyskania przez Rosję dostępu do zlokalizowanych tam złóż uranu jest wysoce nierealistyczna.

Rosyjskie wpływy w Afryce. Co jeszcze zostało?

Jednak rosyjskie wpływy w Afryce zostały aktywne w niektórych obszarach. Zwłaszcza pod względem destabilizacji regionu. Z faktu, że Afryka jako kontynent jest uzależniona od importu zboża i nawozów, a Rosja jest jednym z największych eksporterów tego rodzaju towarów na świecie, Moskwa może wykorzystywać swoją pozycję do wywoływania katastrofy humanitarnej. Dodatkowo, przez działania wojenne blokuje innego ogromnego eksportera tych dóbr. Przez blokowanie portów i eksportu również przyczynia się do pogorszenia sytuacji państw Afryki.

Zobacz także: Eskalacja na Morzu Czarnym. Rosja atakuje ukraińskie terminale zbożowe

Sprawa jest na tyle istotna, że głównym tematem rozmów na szczycie w Petersburgu było zerwanie przez Rosję umowy zbożowej. Potencjalni Afrykańscy partnerzy Rosji zwrócili uwagę na bezpieczeństwo żywnościowe Afryki.  Przez rok trwania umowy zbożowej na rynki światowe trafiło 33 milionów ton zboża.

Jak komentują specjaliści PIE:

Wprawdzie Rosja zadeklarowała dostawy zboża do 6 państw afrykańskich (Burkina Faso, Erytrea, Mali, Somalia, Republika Środkowoafrykańska, Zimbabwe) na poziomie 25-50 tys. t, jednak jest to wolumen daleko niewystarczający do poprawy bezpieczeństwa żywnościowego w regionie.

Rosyjskie wpływy w Afryce są jeszcze znaczące w dwóch innych obszarach. Przede wszystkim w dostawach broni, ale także technologii nuklearnej. Mimo wręcz deklasującej przewagi Chin pod względem wymiany handlowej z państwami Afryki Rosji udało się je wyprzedzić w eksporcie broni. Rosja odpowiadała w 2022 roku za 40% dostaw broni do Afryki. 76% dostaw w ciągu ostatnich pięciu lat dotyczył Egiptu i Algierii.

Rosja planuje poszerzać swoje wpływy w rozwoju technologii nuklearnej w Afryce, podejmując współprace z takimi państwami jak Zimbabwe, Uganda czy Etiopia. Rosyjska spółka Rosatom rozpoczęła budowę drugiej co do wielkości elektrowni atomowej w Egipcie. Jej budowa jest finansowana z rosyjskich pożyczek. Inny kontrakt dotyczący budowy reaktorów został podpisany w 2014 roku z RPA.

Zobacz także: Rosja głównym dostawcą ropy dla Chin. Wyprzedziła Arabię Saudyjską

Egipt ma w zwyczaju finansowanie swoich największych przedsięwzięć inwestycyjnych pożyczkami od państw trzecich. Przykładem jest Nowa Stolica Administracyjna, która ma zostać wybudowana za Chińskie pożyczki i rękoma chińskich firm. W ten sposób Egipt pożycza pieniądze od Chin, które później będzie musiał oddać z procentem, aby zapłacić chińskim firmom, które większość środków przetransferują z powrotem do państwa środka. (więcej: Nowa stolica Egiptu. Kolejny projekt megamiasta)

Czy to koniec wpływów Rosji w Afryce?

Na koniec pozostają dwa pytania. Czy rosyjskie wpływy w Afryce przestały już istnieć? Tak, a raczej można powiedzieć, że przestały już jakiś czas temu. Azjatycki Smok postanowił uczynić z Afryki swoją strefę wpływów, co z jednej strony wymuszała ograniczenie ich innym podmiotom. W tym także Rosji. Chiny jako druga gospodarka świata może zagwarantować państwo Afryki więcej kapitału przeznaczonego na pożyczki, ale także więcej bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Obecny cichy konflikt rozgrywa się realnie między USA a Chinami. Państwa Afryki widzą, że mogą na nim skorzystać.

Oczywiście Rosja wciąż utrzymuje swoją obecność w niektórych obszarach tj. eksport broni, czy energia nuklearna, jednak i w tych aspektach Chiny posiadają potencjał większego wkroczenia na rynek afrykański.

Zatem odpowiadając, dlaczego rosyjskie wpływy w Afryce przestały istnieć? Przez rywalizacje gospodarczo-polityczną między Chinami a USA.

Białoruś oraz Rosja omijają sankcje i bez większych problemów sprzedają Europie drewno